وقف در قانون و شرع
وقف در قانون و شرع
وقف در قانون چیست؟ وقف در قانون چگونه تعریف شده است؟ مهمترین شرایط وقف در قانون به چه معنی است؟ مهمترین نکات مربوط به وقف در قانون چیست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص وقف در قانون چیست؟ آیا امکان رجوع در وقف در قانون وجود دارد؟ ابطال وقف در قانون چه شرایطی دارد؟ مرجع تصمیم گیری کننده در خصوص وقف در قانون کدام نهاد است؟ وقف در قانون چند نوع است؟ مهمترین انواع وقف در قانون چیست؟ چه زمانی امکان استفاده از شرایط وقف در قانون وجود دارد؟ مهمترین فاکتورهایی که برای وقف در قانون ذکر شده کدام است؟
وقف در قانون یکی از مهمترین عناصر حقوقی شناخته می شود. در واقع قانون گذار با استفاده از مفهوم وقف در قانون سعی کرده است چارچوب ها و شرایط مختلف لازم برای این مفهوم و عنصر مهم قانونی را عنوان کند. نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که وقف در اصل یک مفهوم شرعی محسوب می شود و شرایط آن در قانون بر اساس مفاهیم و شرایطی است که عمدتا در اسلام و شرع عنوان شده است. از این رو یک وکیل حقوقی متخصص در این حوزه باید به مفاهیم اسلامی و شرعی تسلط کامل داشته باشد.
ما در ادامه سعی می کنیم مفاهیم و چارچوب های مربوط به وقف در قانون را مورد بررسی قرار دهیم. در واقع سوال اصلی که ما در ادامه می خواهیم به آن پاسخ دهیم این است که اساسا وقف در قانون به چه معنی است و از چه شرایطی برخوردار است. همچنین می خواهیم بدانیم که فردی که بخواهد وقف کند و یا از مال وقف شده استفاده کند چه شرایطی باید داشته باشد. این ها مهمترین نکاتی است که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت. در واقع ما به دنبال کشف چارچوب ها و قوانین اصلی در این خصوص هستیم. در ادامه با ما همراه باشید.
وقف در قانون و مفاهیم پایه ای
وقف در قانون را زمانی می توانیم به درستی متوجه شویم که با چند مفهوم و عنصر پایه ای آشنا شویم. مهمترین نکته و عنصری که در این بین وجود دارد قرارداد است. در واقع بر اساس قانون وقف یک قرارداد محسوب می شود. بر اساس این قرارداد مالک یک مال نسبت به وقف مال به نفع عموم جامعه یا گروهی از افراد خاص اقدام می کند. بر اساس قانون وقف برابر با حبس مال و در اختیار قرارداد منافع مال در جهت هدف واقف است. برای درک این موضوع بهتر است با مفهوم قرارداد بهتر آشنا شویم.
قرارداد از مهمترین عناصر حقوقی و قانونی در جامعه شناخته می شود. در واقع می توان اینگونه بیان کرد که قرارداد اساس و عنصر اصلی تشکیل دهنده قوانین و روابط اجتماعی است. بر اساس قرارداد است که طرفین برای رسیدن به یک هدف مشترک تعهداتی را عهده را می شوند. بر اساس قانون عمل به این تعهدات لازم الاجرا محسوب می شود.
در قانون قراردادها به دو دسته لازم و جایز تقسیم بندی شده است. به نوعی می توان گفت که در قرار جایز طرفین می توانند بدون در نظر گرفتن رضایت طرف مقابل و بدون این که نیازی به رعایت شرایط خاص قانونی وجود داشته باشد نسبت به انحلال قرارداد اقدام کنند. اما در مقابل قرارداد های لازم غیر قابل انحلال هستند مگر این که یکی از حالت های فسخ، انفساخ، ابطال یا اقاله قرارداد ایجاد شود.
وقف در قانون از جمله قراردادهای لازم شناخته می شود. بنابراین یک وکیل حقوقی تهران یا شهرستان به خوبی می داند که تنها در صورتی امکان انحلال قرارداد وقف وجود دارد که یکی از این چهار حالت ایجاد شود. در واقع قانون امکان استفاده از اقاله را نیز برای وقف از بین برده است. بنابراین تنها سه مسیر برای انحلال این قرارداد وجود دارد که ابطال قرارداد مهمترین آن است.
از طرف دیگر مسئله مهمی که وجود دارد این است برای انعقاد هر قرارداد شرایط صحت عمومی و اختصاصی وجود دارد. شرایط عمومی برای تمامی قراردادها ثابت است و شرایط اختصاصی بر اساس نوع قرارداد تعیین می شود. در ادامه بیشتر در این خصوص صحبت خواهیم کرد.
وقف در قانون و نکات مربوط به آن
پیش از آن که بخواهیم به نکات مختلف وقف در قانون بپردازیم باید به شرایط صحت قرارداد وقف نگاهی بیندازیم. از نظر شرایط صحت عمومی لازم است که طرفین قرارداد ( واقف و موقوف علیه ) اهلیت لازم را برخوردار باشند. یعنی شرایط سه گانه عقل، بلوغ و رشد را داشته باشند. بنابراین یک فرد زیر سن قانونی و یا کسی که از شرایط عقلی مناسب برخوردار نباشد ( مجنون یا محجور باشد ) امکان انعقاد این قرارداد و وقف اموال را ندارد.
نکته دیگر این است که برای این که امکان وقف در قانون وجود داشته باشد لازم است که ابتدا مالکیت مال فرد مشخص شده باشد. بنابراین امکان وقف اموالی که مالکیت آن بر عهده فرد نیست و یا در آینده قرار است مالکیت آن را در اختیار داشته باشد صحیح نخواهد بود.
وقف در قانون به دو دسته عام و خاص تقسیم بندی می شود. در واقع بر اساس موقوف علیه این تقسیم بندی صورت گرفته است. در صورتی که وقف بر عموم جامعه صورت گرفته باشد سازمان اوقاف به عنوان متولی این وقف عام شناخته می شود اما وقف می تواند برای گروه خاص و محدودی از افراد صورت گرفته باشد که در این صورت به آن وقف خاص گفته می شود.
نکته دیگری که در خصوص وقف در قانون وجود دارد این است که امکان انتقال مال موقوفه ( فروش، اجاره و … ) وجود ندارد. مگر این که شرایط خاص قانونی وجود داشته باشد و حاکم شرع و دادگاه نسبت به این موضوع دستور داده باشند. این نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشته باشید.
همچنین در نظر داشته باشید که بعد از وقف مال تنها تا زمان قبض مال توسط متولی امکان رجوع از وقف وجود دارد. از نظر شرعی و قانونی امکان رجوع بعد از قبض مال وجود ندارد. همچنین بعد از وقف مال، مالکیت از صاحب مال سلب شده و وی هیچ اختیاری در مال نخواهد داشت. این ها مهمترین نکاتی است که باید به آن ها توجه داشته باشید.
