مطالبه ثمن و نحوه وصول آن
مطالبه ثمن و نحوه وصول آن چگونه است؟
عقد بیع چیست؟ مطالبه ثمن به چه معنا می باشد؟ مطالبه ثمن و نحوه وصول آن چگونه امکان پذیر است؟ عقد بیع یکی از رایج ترین عقودی می باشد که نقش مهمی را در نقل و انتقال اموال ایفا می کند و اثر آن ایجاد مالکیت خواهد بود. خریدهای روزمره یا معاملات بزرگی مانند خرید خانه نیز نمونه هایی از این نوع عقد هستند که با انعقاد آنها، فروشنده مالک ثمن و خریدار مالک مبیع خواهد شد چرا که عقد بیع در دسته عقود معوض و تملیکی قرار می گیرد. این عقد دارای رکن های متعددی می باشد که یکی از مهمترین آنها ثمن است. برخلاف عوض که باید معلوم و مشخص گردد ، ثمن می تواند شامل هر نوع مالی باشد و در قانون برای آن محدودیتی وجود ندارد. گاهی اوقات متعاملین یا همان طرفین عقد بیع، ثمن معامله را به صورت نقدی پرداخت نمی کنند و پرداخت اقساطی را در نظر می گیرند. در این موارد احتمال عدم تادیه ثمن از سوی خریدار وجود خواهد داشت و بایع می تواند اقدام به مطالبه ثمن نماید. در این مقاله به مطالبه ثمن و نحوه وصول آن اشاره خواهیم کرد و نکات مهمی را در خصوص نحوه مطالبه ثمن معامله بیان می کنیم.
مطالبه ثمن و نحوه وصول آن در دادگاه چگونه است؟
زمانی که خریدار به تعهدات خود عمل نکند، فروشنده به وسیله دادخواست الزام به مطالبه ثمن می تواند ثمن معامله را دریافت کند. بایع در این دادخواست به عنوان خواهان و خریدار نیز به عنوان خوانده، طرف دعوی قرار خواهند گرفت. نکته مهمی در اینجا لازم به ذکر آن می باشد این است که اگر میزان ثمن بیست میلیون تومان و یا کمتر از آن باشد شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به آن را خواهد داشت و چنانچه مبلغ ثمن بیش از این مقدار باشد برای مطالبه ثمن دادگاه حقوقی صالح به رسیدگی خواهد بود. با توجه به اینکه خواسته دعوی در این مورد دین می باشد، بایع می تواند دادگاه محل انعقاد عقد و یا محلی که برای انجام تعهد در نظر گرفته شده بود و یا اقامتگاه خریدار را برای طرح دعوای مذکور انتخاب کند و محدودیتی در این خصوص وجود نخواهد داشت.
مطالبه ثمن و نحوه وصول آن (2)
نحوه اجرای حکم دادگاه
بعد از صادر شدن رای مطالبه ثمن به نفع خواهان پرونده و ابلاغ شدن اجراییه برای خریدار که همان خوانده می باشد، پرونده مذکور به دادورز مربوطه تحویل داده خواهد شد تا حکم را اجرا نماید. اگر در این مرحله خوانده دعوی اقدامی در جهت پرداخت مبلغی که دادگاه مشخص کرده است انجام ندهد، خواهان باید با در نظر گرفتن اموال خوانده و شناسایی آنها مالی را به اجرای احکام معرفی کند و در صورت لزوم با استعلام از طریق بانک مرکزی، شهرداری، راهنمایی و رانندگی و… می تواند اموال مدیون را شناسایی کرده و موجب توقیف آنها گردد. زمانی که اموال خوانده شناسایی و توقیف شد، کارشناس رسمی دادگستری اقدام به ارزش گذاری اموال توقیف شده خواهد کرد و اموال مذکور را از طریق مزایده به فروش خواهند گذاشت که در این زمان مطالبه ثمن صورت می پذیرد. در صورتی که اموال مدیون شناسایی نشود، با استناد به ماده 3 از قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی حکم جلب مدیون صادر خواهد شد. در ادامه به مستندات قانونی اشاره می کنیم که در خصوص مطالبه ثمن مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است.
مستندات مطالبه ثمن و نحوه وصول آن
در قوانین نیز به نکات مطالبه ثمن و نحوه وصول آن اشاره شده است. به عنوان مثال در ماده 198 از قانون آیین دادرسی مدنی به این نکته اشاره شده است که در حالتی که دین و یا حقی بر عهده کسی ثابت شده باشد، اصل بر بقا خواهد بود به جز حالتی که خلاف آن ثابت شود. ماده 515 قانون آیین دادرسی مدنی نیز به این موضوع اشاره می کند که خواهان این حق را خواهد داشت که با تقدیم دادخواست در زمان روند دادرسی و یا به صورت مجزا و با دادخواستی مستقل، خواستار جبران خسارت شود. علاوه بر این در قانون مدنی نیز به ثمن اشاره شده است. به عنوان مثال در ماده 362 قانون مدنی به این موضوع اشاره شده است که به محض انعقاد عقد بیع، خریدار مالک مبیع خواهد شد و فروشنده نیز مالک ثمن می شود. عقد بیع فروشنده را ضامن درک مبیع خواهد کرد و خریدار را ضامن درک ثمن می کند و در این حالت باید گفت که عقد بیع خریدار را ملزم به تسلیم ثمن خواهد کرد و بایع حق مطالبه ثمن را خواهد داشت. به علاوه بر موجب رای 22 دیوان عالی کشور چنانچه شرط شود که بخشی از ثمن معامله در مدت نامعینی پرداخت شود، از شروط باطله عقد خواهد بود اما باعث فاسد بودن عقد نخواهد شد.
مطالبه ثمن و نحوه وصول آن (1)
نکات مهم ثمن معامله
تمام هزینه های تسلیم ثمن بر عهده خریدار خواهد بود مگر اینکه متعاملین به طریق دیگری توافق کرده باشند. در حالتی که در قرارداد مذکور زمانی برای پرداخت ثمن مشخص نشده باشد اصل بر این است که پرداخت ثمن توسط خریدار فوری است. در صورتی که ثمن معامله به صورت وجه نقد نباشد و پیش از تحویل آن به بایع نقص و عیبی در ثمن پدید آید، بایع اختیار فسخ معامله را خواهد داشت. اگر شخصی در مقام وکیل اختیار فروش و اخذ ثمن را داشته باشد و پس از تحویل گرفتن ثمن آن را به موکل ندهد، موکل وی استحقاق مطالبه ثمن را خواهد داشت. در حالتی که خریدار ثمن معامله را به وکیل بدهد ولی وکیل اختیار اخذ ثمن را نداشته باشد، ذمه وی در مقابل بایع بری نخواهد شد و در این صورت بایع می تواند برای مطالبه ثمن به خریدار رجوع کند. اگر در قرارداد طریق دیگری مشخص نشده باشد و خریدار از پرداخت ثمن خودداری نماید، بایع نمی تواند انجام تعهدات خود را منوط به تادیه ثمن نماید. در حالتی که چک مدت داری برای پرداخت ثمن به بایع داده شده باشد، بایع نمی تواند دادخواست مطالبه ثمن را به دادگاه تقدیم کند و فقط می تواند وجه چک را مطالبه کند. نکته آخر اینکه در صورتی که شخص ثالثی پرداخت ثمن را ضمانت کرده باشد فروشنده فقط از ضامن می تواند مطالبه ثمن را درخواست کند به جز حالتی که به مسئولیت تضامنی ضامن و خریدار اشاره شده باشد که در این حالت بایع می تواند برای مطالبه ثمن به هر دو مراجعه نماید.
