مسئولیت تضامنی چک
مسئولیت تضامنی چک
مسئولیت تضامنی چک چیست؟ چک اصلی ترین اجزای یک سند تجاری است که به دو حالت ظهرنویسی(پشت نویسی چک) و رد و بدل کردن سند(قبض و اقباض) در بین اشخاص صورت می گیرد. یکی از مهم ترین ویژگی ای این سند تجاری که با بقیه اسناد متفاوت است این است که طی فرایند آن نیاز است سه نفر اصلی تحت عنوان دارنده، صادر کنند و پرداخت کننده چک حضور دارند. عمدتا مسئولیت تضامنی چک با امضای سند تجاری قابل قبول است. مطابق قوانین تجارت صادر کننده چک، سفته، برات، برات گیر و ظهر نویس ها با وجود ضوابط قانونی در قبال صاحب سند دارای مسئولیت تضامنی هستند. صاحب سند می تواند به فرد یا افرادی که مسئولیت سند بر عهده آنها است مراجعه کند. شخص ضامن تنها در قبال کسی که ضمانتش را کرده است مسئولیت دارد.
امکان دارد برخی افراد مسئول سند با توجه به شرایطی که قانون وضع کرده در قبال صاحب سند مسئولیتی نداشته باشند که برخی از این شرایط به شکل سند و برخی به لیاقت شخص بر می گردد. برخی از نویسندگان حقوقی اعتقاد دارند که ضامن چک و صادرکنندگان مسئولیت تضامنی ندارند. در حالی که افراد متخصص در حقوق تجارت مخالف این موضوع هستند. طوری که ضامن چک همراه صادرکنندگان آن مسئولیت تضامنی دارند. درنتیجه شخصی که چک فرد مورد نظر خواه حقوقی یا حقیقی را به عنوان ضامن امضاء می کند انتظار آن را داشته باشد که صاحب چک در صورت تحویل نگرفتن مبلغ آن را تا ریال آخر از او بگیرد.
مسئولیت تضامنی چک (2)
مسئولیت تضامنی چک در قبال فوت صادر کننده چک
در صورتی که شخص صادر کننده چک فوت شود بر اساس قانون مدنی و تجاری دادخواستی در خصوص چگونگی مسئولیت تضامنی چک وی اجرا می گردد. ولی زمانی که در قید حیات بوده این چک با اختیارات خود آن را امضاء کرده شخص که مسئولیت تضامنی چک بر عهده او است باید آن را پرداخت کند. ولی اگر مسئولیت تضامنی نداشت بانک با توجه به دارایی و اموال او قبل از تقسیم ارث و میراث مبلغ مورد قید در چک به دارنده چک پرداخت می کند. چک نوشته یا برگه ایی است که شخص صادر کننده قسمتی یا کل وجهی که در بانک دارد به شخص مورد نظر واگذار می کند.
چک به صورت شخص معین، حواله، در وجه حامل، یا با پشت نویسی و امضاء به شخص مورد نظر داده می شود. اگر صاحب اصلی چک کلمه “به حواله کرد” روی آن خط کشید یعنی گیرنده چک حق ندارد آن را برای کس دیگری پشت نویسی کند و هنگام تحویل چک این کار را قبول کرده است. این کار بدین معنی است که صادر کننده خواسته فقط توسط شخص مورد نظر مبلغ از بانک وصول شود. اگر این چک توسط شخص سوم به بانک برده شود بانک از پرداخت آن امتناع می کند. اگر چک مدت دار باشد با فوت صادر کننده چک به حالت به روز در می آید و بانک قبل از تاریخی که در سررسید درج شده بدهی متوفی را در صورت موجودی پرداخت می کند.
مسئولیت تضامنی چک (3)
صدور چک بلامحل و نتیجه آن برای مسئولیت تضامنی چک
صدور چک برعکس اسناد تجاری جرم محسوب می شود. قانون گذاران با در نظر گرفتن اصلاحاتی خواسته اند صدور چک دارای جنبه حقوقی باشد تا جنبه کیفری. با وجود این اصلاحات صدور چک بلامحل جرم است و مجازاتی به همراه دارد. کسی که چک را صادر می کند باید مطابق تاریخ چک مبلغی که در چک نوشته در حساب بانکی موجود باشد نه اینکه قسمتی از مبلغ چک. همچنین نباید چک به خاطر قلم خوردگی و این قبیل مشکلات در پرداخت آن جلوگیری شود. در صورتی که صاحب چک حساب آن مسدود باشد یا مقدار مبلغ در حساب وی نباشد جرم اتفاق می افتد. که مجازاتی مانند حبس به مدت دو سال دارد. در صورت اتفاق جرم اگر صاحب چک از صادر کننده شکایت نکند هیچ بررسی و تعقیبی صورت نمی گیرد. در حالت دیگر اگر صاحب چک در طول شش ماه برای وصول چک اقدام نکند و یا اگر گواهی پرداخت نکردن چک صادر شد و شکایت نکرد دیگر هیچ حقی در دادگاه ندارد.
فایده تشخیص امضاء و مسئولیت تضامنی چک
فایده تشخیص ربطی به حد و حدود چک ندارد. بلکه ظهرنویس یا ضامن هنگام پرداخت وجه مسئولیت تضامنی چک را ایفا می کند. فواید تشخیص به زمانی مربوط می شود فردی که ضمانت شده است از ضمانت مبرا شود. همچنین مسئولیت ضامن مسئولیت شخص سوم است اگر شخص سوم از مسئولیتی که دارد مبرا شود ضامن هم مبرا می شود. برای نمونه اگر شخص چک صادر کند و شخص دیگر ضامن وی شود. در صورتی ورشکستگی شخص صادر کننده برای پرداخت زیان و خسارات تخفیفی به او تعلق می گیرد که این تخفیف هم شامل ضامن می شود.
فایده دیگر تشخیص امضاء این است که اگر سند تجاری دارای تاریخ در مدت ۱۵ تا ۴۵ روز به بانک داده نشود و گواهی پرداخت نکردن وجه تحویل نگیرد. صاحب چک، باید چک را به بانک تحویل دهد همچنین گواهی پرداخت نشدن چک را تحویل بگیرد. در این صورت فرد سهل انگار تلقی می شود و حق مراجعه به ضامن و ظهرنویس ندارد. طبق قانون تجارت چک در هر مکانی که صادر می شود باید پرداخت شود. اگر صاحب چک در زمان گفته شده که همان ۱۵ تا ۴۵ روز است دعوی به دادگاه ارائه ندهد دیگر شخصی که چک را پشت نویسی کرد هیچ مسئولیتی ندارد. البته در مورد ضامن صدق نمی کند. تا زمانی که شخص سوم مسئول است ضامن نیز مسئول است.
مسئولیت تضامنی چک (4)
مشکلات متمایز بین امضای ظهرنویس
اگر شخصی چکی را امضاء کند باید ماهیت و کارایی چک را مشخص کند. برای مثال شخص صادر و امضاء کننده با امضای چک در پایین آن از عباراتی همانند: انتقال می دهم، امضا می کنم، ظهرنویس و ضامن درج کند. در غیر این صورت مشکلاتی برای شخص مسئولیت تضامنی چک به وجود می آید. مشکل از جایی شروع می شود که ماهیت چک نامشخص باشد. اگر امضایی به غیر از امضای شخص اول روی چک باشد نقل بر ضمانت است. ولی مشکل کلی وقتی پیش می آید که پشت چک امضایی وجود داشته باشد همچنین ماهیت آن نامشخص باشد. هدف برخی افراد از پشت نویسی چک، ظهرنویسی است نه اینکه به صورت ضمانت از آن استفاده کنند. تا زمانی کارایی ظهرنویسی دارد که دلیلی مخالف آن پیدا نشود.
