محکومیت موثر کیفری
منظور از محکومیت موثر کیفری مجازاتی است که قانون در دادگاه کیفری برای مجرم تعیین می کند و علاوه بر محکومیت اصلی کیفری مجرم این مجازات در سابقه او نیز ثبت خواهد شد و به عنوان سوء پیشینه در نظر گرفته می شود. داشتن سوء پیشینه برای اشخاص به معنی محروم شدن از برخی حقوق اجتماعی است که بر حسب نوع جرم کیفری مرتکب شده فرد تعیین می شود و مجرم برای مدتی از حقوق اجتماعی خود محروم خواهد شد. لازم به یادآوری است که همه محکومیت های کیفری در گواهی های مراجع قضایی صادر نمی شوند یعنی تمامی اجرام کیفری در سابقه افراد ثبت نخواهد شد و سوء پیشینه نمی شود تنها در مواقعی شخص و جرم های مشخص این حالت امکان پذیر است.
محکومیت موثر کیفری به چه معنا است؟
محکومیت موثر کیفری به این معنی است که علاوه بر مجازات های کیفری مجازات های تبعی نیز برای جرایم مرتکب شده وجود داشته باشد. منظور از مجازات های تبعی مجازات هایی است که فرد از برخی حقوق اجتماعی برای مدتی مشخص محروم خواهد شد و این مجازات ها در حکم صادره دادگاه ابلاغ یا قید نمی شود اما در قانون موجود است و به تبعیت مجازات اصلی به وجود خواهند آمد پس به این مجازات های تبعی مجازات ها یا محکومیت موثر کیفری گفته می شود که قانون گذار برای آن مدت زمانی را مشخص کرده است. اما چه جرایمی دارای محکومیت تبعی است؟ مواد و تبصره این قانون کدامند؟ با ما همراه شوید.
تفاوت محکومیت موثر کیفری و غیر موثر کیفری چیست؟
همانطور که عنوان شد برخی از جرایم مرتکب شده دارای محکومیت موثر کیفری هستند به این معنی قانون گذار علاوه بر محکومیت های فرد برخی از محکومیت های تبعی را برای افراد در نظر می گیرد که از برخی حقوق اجتماعی برای مدت زمانی مشخص محروم می شوند. اما طبق ماده ۲۵ قانون مجازات های اسلامی جرایم کیفری فرد اگر دارای مجازات های تبعی نباشد در سابقه وی قید شود اما اگر فرد دارای محکومیت غیر مؤثر کیفری باشد در سابقه وی درج نخواهد شد و حقوق اجتماعی وی به خطر نخواهد افتاد اما چنانچه به جرمی دیگر کیفری مرتکب شود محکومیت های او در پیشینه او درج می شود و مجازات های شدید تری برای شخص اعمال خواهد شد و در حالت کلی روی رای صادره از سوی مراجع تاثیر گذار خواهد بود پس محکومیت غیر مؤثر، مجازات های تبعی را به دنبال نخواهد داشت اما بی اثر هم نخواهد بود و در صورت ارتکاب به جرایمی دیگر به نوعی جرایم ارتکاب شده در دادگاه یادآور خواهد شد.
موارد مجازات تبعی در محکومیت موثر کیفری
در متن فوق با مفهوم مجازات تبعی آشنا شدیم و گفتیم که قانون گذار برای مجازات های تبعی در محکومیت موثر کیفری مدت زمان مشخصی را تعیین کرده است که پس از گذراندن آن فرد به آغوش جامعه باز می گردد و هیچ محرومیتی در استفاده از حقوق اجتماعی نخواهند داشت. اما موارد مجازات های تبعی به قرار زیر می باشد که در ماده ۲۶ قانون به آن اشاره شده است؛
نامزد ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان
عضو در مجمع تشخیص مصلحت، عضویت در شورای نگهبان، تصدی معاونت ریاست جمهوری و هیئت دولت
ریاست قوه قضاییه، ریاست دیوان عالی کشور، دادستانی کل کشور و ریاست دیوان عدالت اداری
انتخاب یا عضویت در شورا ها، احزاب، انجمن ها و در کل جمعیت هایی که به انتخاب مردم باشد.
عضویت در هیأت های منصفه، شورا های حل اختلاف و امناء
اشتغال در سردبیر های رسانه های گروهی یا اشتغال به عنوان مدیر مسئول
استخدام یا اشتغال در تمامی دستگاه های حکومتی حکومتی چون اشتغال و استخدام در قوه های سه‌گانه مجریه، قضاییه و مقننه و نیرو های مسلح و نهاد های تحت نظر رهبری و موسسات و شهرداری ها و تمامی مسئولان و ماموران دولتی
اشتغال در دفاتر ثبت اسناد و وکیل دادگستری و دفتریاری
انتخاب شدن به سمت های مختلف همچون قیم، متولی، امین و ناظر یا متصدی اموال موقوفات عام
انتخاب به عنوان کارشناس یا داور در مراجع رسمی
استفاده از عناوین افتخاری و نشان های دولتی
فعالیت در هرگونه شرکت های دولتی و خصوصی یا تعاونی چون تاسیس عضویت یا اداره یا عضو هیئت مدیره و یا ثبت نام تجاری و تاسیس موسسه های آموزش فرهنگی، علمی و پژوهشی
در هر یک از این موارد اشخاص در صورت داشتن محکومیت موثر کیفری حق ورود به آن را ندارند. اما چه جرایمی طبق قانون مشمول مجازات های تبعی خواهد بود؟ در متن زیر به این موضوع خواهیم پرداخت.
محکومیت موثر کیفری (2)
جرایمی که باعث محکومیت موثر کیفری می شود
مبنای محکومیت موثر کیفری محکومیت های اصلی است که برای جرایم کیفری شخص تعیین می شود یعنی محکومیت های تعیین شده در ماده ۲۵ قانون مجازات های اسلامی مبنای مجازات های تبعی خواهد بود و در گواهی های صادر شده از مراجع محکومیت مؤثر کیفری و مدت زمان آن درج خواهد شد. پس مبنا جرم ارتکاب شده نیست بلکه مجازات های اصلی است که برای محکومیت فرد در نظر گرفته می شود. پس چنانچه در دعوی کیفری شامی خصوصی برای مجرم وجود داشته باشد و در مجازات شخص گذشت نماید مجازات تبعی هم بخشیده خواهد شد. و گاهی در مجازات های اصلی محکوم به عفو یا تخفیف مواجه خواهد شد که در این حالت نیز مجازات و محکومیت مؤثر کیفری نیز به تبعیت آن عفو یا تخفیف می شود. اما در موارد زیر جرایمی نام برده شده است که شخص علاوه بر محکومیت اصلی به مجازات های تبعی نیز محکوم خواهد شود و همچنین مدت زمان محروم شدن از حقوق اجتماعی آن نیز ذکر شده است؛
سلب حیات و حبس ابد که مدت رمان مجازات تبعی آن هفت سال تمام پس از توقف در اجرای حکم
قصاص عضو یا قطع عضو و در حالتی که دیه مشخص شده نصف دیه کامل مجنی علیه باشد و همچنین حبس بیش از پنج سال به مجازات تبعی سه سال محرومیت در حقوق اجتماعی می باشد.
جرایم حدی که محکوم به ضربه شلاق شده باشد یا قصاص عضوی که برابر یا کمتر از دیه انسان کامل باشد و حبس بین دو سال تا پنج سال، محکوم به مجازات های تبعی دو سال محروم از حقوق اجتماعی خواهد بود.
