قسم در دادگاه
قبل از اینکه به سراغ اصل مطلب، یعنی قسم در دادگاه برویم، لازم است بدانیم که اختلاف نظرها، دعواها و محکمه ها، از گذشته های خیلی دور به شکل های مختلفی وجود داشته اند. به عنوان مثال، در برخی مواقع و جوامع، برای حل مشکلات و قضاوت به نزد بزرگان یا کد خدای محل میرفتند. امروزه، دادگاه های نهاد دادگستری، محل رسیدگی به این مسائل قضایی و حقوقی هستند که بر اساس قوانین منظمی اداره می‌شوند. مطلع بودن از مفاهیم و شرایط این قوانین ها به افراد مختلف کمک میکند که در مواقع نیاز بتوانند به خوبی از حقوق خودشان دفاع نمایند. از طرفی هم، می‌توان از وکلا و متخصصان این زمینه کمک گرفت که در ادامه مطلب بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
قسم در دادگاه (1)
قسم در دادگاه چیست؟
لازم است که برای بیان بهتر مفهوم قسم خوردن، آن را از دو دیدگاه و از نظر دو نوع آن، یعنی: سوگند عهدی و سوگند قضایی، مورد بررسی قرار دهیم:
_ شاید سوگند عهدی را بیشتر مشاهده کرده باشید. این نوع از سوگند، برای اثبات گفته ها و گرفتن حق خود از طرف دعوا نیست بلکه فردی که سوگند عهدی یاد میکند، پیمان میبندد که وظایف و مأموریت خودش را به نحو احسنت انجام دهد. مانند: سوگند رئیس جمهور، پزشک، قضات، وکلا و….
_ و اما منظور از قسم در دادگاه بیشتر مربوط به نوع دوم آن، یعنی سوگند قضایی است که یکی از شیوه های اثبات گفته ها می باشد. به طور خلاصه، قسم در دادگاه را می‌توان این چنین تعریف نمود: گفتاری که فرد مدعی بر اساس آن و برای اثبات بیانات خودش، خداوند متعال و مقدسات دیگر را شاهد می گیرد. به عبارتی دیگر، مدعی بیان میکند که با ترس از خداوند متعال، صحبت کرده و سوگند یاد میکند که خلاف واقعیت را نگوید. البته، سوگند در دادگاه شرایط و قوانین خاص خودش دارد و صرفاً قسم خوردن فردی مدعی به معنای صحیح بودن اظهارات ایشان نمی باشد. حال اینکه سوگند قضایی نیز به چند دسته تقسیم می شود:
قسم در دادگاه (2)
انواع سوگند قضایی
قسم در دادگاه را می‌توان به سه دسته تقسیم نمود که هر کدام از آنها در شرایط مختلف کاربرد دارند. در اینجا به طور خلاصه و جداگانه به شرح هر کدام از آنها میپردازیم:
_ سوگند قاطع دعوا: نام دیگر این نوع قسم در دادگاه، سوگند بتی می باشد. در پرونده هایی که گفته های طرفین دعوا از طریق شهادت شهود قابل اثبات باشد و یا پرونده های طلاق، مالی، نکاح، وصیت و… که دلایل و مدارک محکمی در دسترس نباشد، می توان از سوگند بتی استفاده نمود. به عنوان مثال، زمانی که فردی ادعای طلب مالی از دیگری دارد و طرف مقابل فرد ادعا کننده هم بیان کند که بدهکاری خود را پرداخته است و در عین حال هیچ کدام، سند قابل استناد و قانع کننده ای نداشته باشند، میتوانند از قسم قاطع دعوا استفاده کنند و از طرف مقابل بخواهند که سوگند یاد کند. برای مطالعه بیشتر در مورد این نوع از قسم در دادگاه می توانید به ماده ۱۳۲۵ و ۱۳۲۶ قانون مدنی و همینطور قوانین آیین دادرسی مدنی مراجعه کنید.
_ سوگند تکمیلی: همان طور که از مفهوم واژه تکمیلی مشخص است، این نوع از قسم در دادگاه زمانی استفاده می شود که مدعی دلیلی دارد ولی آن دلیل کامل نباشد. در اینجا، مدعی دلیلی بر گفته‌های خود ارائه میکند (برخلاف سوگند بوتیک دلیل مستند ارائه نشده) ولی این دلیل ارائه شده ناقص است. ادای سوگند تکمیلی، با درخواست مدعی انجام می شود. به این صورت که مدعی از دادگاه به شکل کتبی و یا شفاهی، درخواست اجرای سوگند تکمیلی میکند و اگر واجد شرایط باشد، اجازه ادای سوگند از سوی دادگاه صادر می گردد. در برخی شرایط، اثبات ادعای فرد مدعی، علاوه بر سوگند تکمیلی نیاز به حضور یک شاهد مرد و یا دو شاهد زن نیز دارد. ابتدا شهادت شاهد یا شاهدین واجد شرایط انجام می شود و سپس مدعی، سوگند تکمیلی را ادا میکند. با توجه به توضیحات بیان شده، به این نتیجه می رسیم که این نوع از قسم در دادگاه، یک فرصت برای فرد مدعی است تا دلیل ناقص ارائه شده خود را به اثبات برساند و در صورتی که از آن استفاده نکند، دلیل وی محکمه پسند نبوده و رد می شود. توضیحات کامل این نوع سوگند در ماده ۲۷۷ قانون ارائه شده است.
_ سوگند استظهاری: کاربرد این نوع از قسم در دادگاه بیشتر برای زمانی است که دعوا بر میت باشد که شرح آن در ماده ۱۳۳۳ قانون مدنی آورده شده است. تفاوت سوگند استظهاری با سوگند بتی و سوگند تکمیلی در این است که برخلاف دو مورد قبل، اینجا دلیل خواهان دعوا بایستی کامل و اثبات شده باشد. در این شرایط، حاکم می‌تواند از مدعی بخواهد که برای بقای حق خودش سوگند یاد کند. بنابراین اگر مدعی از ادای سوگند امتناع کند، حقوق وی ساقط می شود. ضمن اینکه مدعی نمی تواند ادای سوگند را به مدعی علیه ارجاع دهد.
سخن پایانی
تا اینجا، تلاش کردیم تا مفهوم سوگند و قسم در دادگاه را به زبانی ساده بیان کنیم. همچنین، با انواع قسم در دادگاه و شرایط ادعای هر کدام به طور خلاصه آشنا شدیم. در یک جمع‌بندی می‌توان گفت:
_ در شرایطی که دلیل قابل استنادی وجود نداشته باشد، از قسم قاطع دعوا استفاده می‌شود.
_ وقتی از سوی مدعی، دلیلی ارائه شود ولی آن دلیل ناقص باشد، قسم تکمیلی کاربرد دارد.
_ زمانیکه دلایل اثبات شده باشد و حق مدعی داده شود، برای پایدار بودن حق، از قسم استظهاری کمک گرفته می‌شود.
_ مدعی نمیتواند قسم استظهاری را به دیگری رد دهد. در صورتی که عدم ادای سوگند استظهاری از سوی مدعی رخ بدهد، حق او فاقد اعتبار و ساقط میگردد.
واضح است که هر کدام از قوانین حقوقی، دارای شرایط، تبصره ها و موارد خاص خودشان می باشند که در این متن نمی گنجد. بنابراین، اگر بعد از مطالعه این متن، هنوز هم سوالات و ابهاماتی برای شما باقی مانده است، می توانید از تجارب و مشاوره متخصصان در این زمینه کمک بگیرید. شما میتوانید، با کلیک بر روی نشانی اینترنتی www.parsalawyers.com به گروه وکلای پارسا دسترسی داشته باشید. گروه وکلای پارسا، از وکلای پایه یک و با تجربه ای تشکیل شده است که بیش از یک دهه فعالیت و سابقه درخشان در زمینه امورات قضایی دارند. شما میتوانید از ایران و سراسر جهان برای حل مشکلات حقوقی خود، از خدمات گروه وکلای پارسا بهره‌مند شوید. در پایان امیدواریم که تمامی مشکلات حقوقی شما عزیزان، به سرانجام خوبی ختم شود.
