دیه ماه حرام
منظور از دیه ماه حرام چیست و دیه این ماه چه تفاوتی با دیه ماه های عادی دارد؟ ماه های حرام از منظر قانون و اسلام کدامند؟ چرا در این ماه ها دیه انسان کامل بیشتر از دیه ماه های دیگر است؟ نحوه محاسبه دیه ماه های حرام چگونه است؟ آیا دیه افزایش یافته برای تمام جرایمی است که مجازات آنها دیه است؟ جواب به این سوالات و سوالات دیگر در این مقاله خواهد بود تا پایان این متن همراه ما باشید.
چرا دیه ماه حرام بیشتر از ماه های عادی است؟
دیه ماه حرام در زمان صدر اسلام مطرح شد. جنگ های قبیله ای و کشت و کشتار های زیاد در میان اعراب جاهل موضوع ممنوعیت جرم و جنایت در ماه های حرام در دین اسلام مطرح شد تا در چهار ماه از سال مردم در آرامش و آسودگی خاطر و بدون بیم از شروع جنگ زندگی کنند. بدیهی است که هیچ قانونی وجود ندارد که از سوی همه آحاد ملتی رعایت شود پس در این صورت موضوع مجازات در ماه های حرام مطرح شد. چنانچه شخصی مرتکب جرم قتل نفس در این ماه ها شود به حکم قانون و شرع اسلام دیه پرداختی بیشتر از دیه ماه های دیگر خواهد بود. حتی جنسیت و سن و سال در این ماه مطرح نمی باشد و دیه در این ماه تغلیظ یا زیاد خواهد شد.
آیا دیه ماه حرام فقط مربوط به دیه قتل است؟
بله. در ماه های حرام قمری که از سوی شریعت اسلام مشخص شده است مجازات پرداخت دیه ماه حرام فقط برای جرم قتل می باشد. همانطور که می دانیم پرداخت دیه یکی از مجازات های تعزیری است که برای برخی از جرایم که مربوط به قتل نفس یا قطع عضو یا آسیب جسمی مربوط می شود در نظر گرفته شده است. دیه کامل انسان مربوط به جرم قتل است و فرقی ندارد که جرم قتل عمدی باشد و یا غیر عمدی به هر حال باید قاتل آن را پرداخت نماید. قانون اساسی ایران طبق شریعت اسلام تبیین شده است و در قانون کشور ما دیه ماه حرام مربوط به جرم قتل است و در عمدی بودن یا غیر عمدی بودن جرم تفاوتی قائل نشده است. پس در نتیجه دیه تغلیظ شده مربوط به جرم قتل است یعنی دیه پرداختی افزایش پیدا می کند نه دیه قطع عضو یا سایر جرایمی که مجازات آن پرداخت دیه باشد. اما شرایط افزایش دیه در ماه های حرام چیست؟ که در ادامه این مطلب به این موضوع خواهیم پرداخت.
دیه ماه حرام (3)
شرایط افزایش دیه ماه حرام
طبق ماده ۵۵۵ قانون مجازات های اسلامی هرگاه در چهار ماه های حرام، ذی الحجه، ذی القعده، محرم و رجب جرم قتل عمد یا غیرعمد اتفاق بیفتد مجازات آن پرداخت دیه تغلیظ شده است. دیه ماه حرام به جرم قتل مربوط می شود پس برای افزایش دیه بایستی جرم در این ماه ها مذکور اتفاق بیفتد و همچنین فوت مقتول نیز در یکی از ماه های حرام رخ دهد. مثلا چنانچه در یکی از ماه های حرام جرم قتل صورت بگیرد ولی مجنی علیه در لحظه فوت نشود و مدتی را در بیمارستان به خاطر جراحت بستری شود و پس از مدتی فوت کند، حال اگر در یکی از ماه های حرام فوت کرده باشد دیه ماه حرام به بازماندگان و وراث او تعلق خواهد گرفت ولی چنانچه فوت وی در ماه های عادی باشد دیه شخص طبق دیه عادی محاسبه می شود.
یکی دیگر از شرایط افزایش دیه ماه حرام همانطور که گفته شد فرقی در عمدی بودن و یا غیر عمد بودن جنایت ندارد. حتی در بیمه نامه های رانندگی نیز دیه ماه حرام برای بیمه شونده لحاظ می شود در حالی که کشتن کسی بر اثر تصادفات رانندگی قتل غیر عمد محسوب می شود.
طبق ماده قانونی ۵۵۶ حکم افزایش دیه برای همه افراد یکسان است و تفاوتی در بالغ بودن یا نابالغ بودن شخص ندارد حتی اگر کودک نابالغی در ماه های حرام کشته شود دیه وی تغلیظ پیدا می کند و در زن بودن مقتول یا مرد بودن مقتول قانون تفاوتی قائل نشده است و حتی چنانچه تصادف یا جنایت علیه زن بارداری که جنین او دارای روح باشد اتفاق بیفتد دیه افزایش یافته به جنین وی هم تعلق می گیرد.
از دیگر شرایط افزایش دیه ماه حرام همانطور که پیشتر عنوان شد مربوط به قتل نفس است. طبق ماده ۵۵۷ قانون دیه تغلیظ شده فقط زمانی اعمال می شود که جنایت قتل صورت گرفته باشد. اگر به یکی از اعضای بدن آسیب وارد شد تنها دیه کامل مربوط به آن عضو را بایستی محاسبه شود.
اما نحوه محاسبه دیه ماه حرام چگونه است که به تفصیل در متن زیر به آن خواهیم پرداخت.
دیه ماه حرام (11)
نحوه محاسبه دیه ماه حرام
طبق قانون از سوی رئیس قوه قضاییه هر سال دیه کامل انسان مشخص خواهد شد. معیار تعیین دیه کامل در هر سال بر اساس نرخ تورم کشور است و تقریبا هر سال نرخ دیه کامل افزایش پیدا می کند. دیه ماه های غیرحرام در سال ۱۴۰۰ که توسط رئیس قوه قضاییه تعیین شده است معادل ۴۸۰ میلیون تومان است. حال بر اساس این نرخ دیه ماه های حرام تعیین خواهد شد و طبق قانون باید دیه تغلیظ شده بیشتر از یک سوم دیه کامل به اصل دیه اضافه شود. به این صورت است که دیه ماه های عادی آن سال را تقسیم بر سه کرده که یک سوم دیه ۴۸۰ سال ۱۴۰۰ برابر است با ۱۶۰ میلیون تومان و این مبلغ را به نرخ دیه کامل اضافه کرده که دیه ماه های حرام این سال معادل ۶۴۰ میلیون تومان می باشد.
اما نکته مهم درباره دیه تغلیظ شده این است که به جز افزایش دیه در ماه های حرام ذکر شده، انجام هر گونه جنایت قتل در هر روز از سال در حرم کعبه مکرمه ممنوع است و مجازات آن پرداخت دیه تغلیظ شده است.
همچنین نکته مهم دیگر که قابل ذکر است این می باشد که با توجه به این موضوع که ماه های حرام قمری هستند پایان ماه و آغاز ماه بعد برابر با غروب شرعی است پس در تعلق یافتن دیه افزایش یافته باید به اوقات شرعی خیز توجه کرد.
