جرم عدم پرداخت نفقه
جرم عدم پرداخت نفقه چیست؟
عدم پرداخت نفقه از لحاظ قانونی جرم محسوب می شود و باید با شخص مجرم طبق قانون رفتار شود.در زندگی مشترک و رابطه بین زن و شوهر بعضی از حقوق فقط به زن تعلق دارد به این صورت که برخی از امور زندگی مشترک وظیفه مرد و حق زن می باشد.یکی از مهمترین این حقوق ها نفقه است. مرد هر چقدر هم از لحاظ مالی ضعیف باشد باز هم مکلف به پرداخت نفقه می باشد.
نفقه چیست؟
هزینه های زندگی همسر،که شامل همه نیازهای متناسب با وضعیت زن مانند هزینه خوراک و پوشاک و هزینه های درمان و مسکن را نفقه می گویند.همچنین نفقه فرزند هم شامل مهیا کردن مسکن،لباس ،خوراک و شرایط تحصیل برای او می باشد.
جرایم مالی عدم پرداخت نفقه
هم در قانون مجازات اسلامی عدم پرداخت نفقه جرم شناخته شده است. وقتی کسی متعهد می شود که وظیفه ای را بر عهده بگیرد باید قانون و مقرراتی وجود داشته باشد که اگر فرد نسبت به انجام وظیفه خود کوتاهی کرد طبق آن با او برخورد شود.این امر در مورد مسئله نفقه هم صدق می کند.وقتی مردی وظیفه دارد که نفقه زن و فرزندان خود را بپردازد باید راهی وجود داشته باشد که او را به این کار مجبور کرد در غیر این صورت تعیین حقوق و تاکید بر انجام آن هیچ فایده ای نخواهد داشت.طبق قانون کشور ما کسی که وظیفه دادن نفقه را انجام ندهد مرتکب جرم شده است یا در اصطلاح ترک انفاق کرده است که مجازات حبس و زندانی شدن در انتظار او می باشد.
در جرم ترک انفاق برای این که فرد به خاطر عدم پرداخت نفقه مجازات شود باید شرایطی وجود داشته باشد از جمله:اگر با وجود وضعیت مناسب مالی از دادن نفقه خودداری کرده باشد.یا ثابت شود که زن از مرد خود تمکین کرده است در این صورت قانون مرد را به حبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حکم خواهد داد.
نکته:اگر مرد ثابت کند زن از او تمکین نکرده است نه تنها مجازاتی برای او در نظر گرفته نمی شود بلکه او دیگر مکلف به پرداخت نفقه به زن نمی باشد.
جرم عدم پرداخت نفقه (2)
عدم پرداخت نفقه به خویشاوندان
عدم پرداخت نفقه به خویشاوندان مانند ندادن نفقه به زن و فرزندان طبق قانون دارای مجازات می باشد که این موضوع هم شرایط خاص خود را دارد از جمله این که فرد دارای اوضاع مالی خوبی باشد،خویشاوندان نسبی باشند نه سببی، خویشاوندان با وجود اشتغال توان تامین هزینه زندگی خود را نداشته باشند،در این موارد فرد به سه ماه و یک روز تا پنج ماه به حبس محکوم خواهد شد.
مراجعه به دادگاه جهت شکایت عدم پرداخت نفقه
خانمی که همسرش هزینه های زندگی او را تامین نکند می تواند در مراجع قانونی از مرد شکایت کند.در این صورت شوهر به دادگاه فراخوانده می شود.میزان نفقه از سوی دادگاه تعیین می شود و به شوهر ابلاغ می شود.شوهر طبق آنچه دادگاه تعیین کرده است باید مخارج زندگی همسر را فراهم کند.با وجود مراجعه زن به دادگاه و اطاعت نکردن مرد از دستور دادگاه زن می تواند تقاضای طلاق بکند.
عدم پرداخت نفقه به فرزندان
از جمله مهمترین وظیفه هایی که والدین در قبال فرزندان خود دارند دادن نفقه به آنان است.والدین موظف هستند که فرزندان خود را پرورش دهند که این امر نیازمند هزینه کردن می باشد که در اصل به آن نفقه می گویند.این تکلیف در درجه اول به عهده پدر می باشد اما اگر پدر فوت کرده باشد یا این که انقدر ناتوان باشد که قادر به پرداخت نفقه به فرزندان خود نباشد این وظیفه به ترتیب بر دوش خویشاوندان پدری مانند پدر بزرگ و مادر بزرگ عمو و عمه، یا خویشاوندان مادری مانند دایی و خاله و پدر بزرگ و مادر بزرگ مادری می باشد.نفقه فرزند دارای ویژگی های خاص خود است که باعث می شود از نفقه زوجه مهمتر باشد. از جمله این که:
۱:قانون سن خاصی را برای فرزند در نظر نگرفته است یعنی فرزند در هر سنی که باشد می تواند از پدر خود نفقه دریافت کند به شرطی که با وجود اشتغال نتواند هزینه زندگی خود را تامین کند
۲:کسی که موظف به پرداخت نفقه است باید توان مالی داشته باشد.
نکته:از لحاظ عرف دختران تا زمانی که ازدواج نکرده باشند و پسران تا سن هجده سالگی و تا موقعی که مشغول تحصیل باشد می توانند از پدر خود نفقه در یافت کنند.در صورتی که پدر توان مالی داشته باشد ولی تمایلی به پرداخت آن به فرزندان خود را نداشته باشد طبق ماده ۵۳ قانون مدنی حمایت از خانواده مرتکب جرم عدم پرداخت نفقه شده است و در محضر دادگاه مجرم شناخته خواهد شد.مجازات این فرد شامل حبس تعزیری درجه شش می شود که برابر است با شش ماه تا دو سال زندان.
جرم عدم پرداخت نفقه (1)
حکم جلب سیار برای عدم پرداخت نفقه
قرار جلب یا حکم جلب سیار در صورت عدم پرداخت نفقه، دستوری است که مراجع قضایی آن را صادر می کنند و باعث می شود شخص مجبور با ادای دین خود نسبت به همسر و یا فرزندان خود شود. در کشور ما زن و فرزندان یک خانواده از لحاظ اقتصادی متکی به پدر خانواده هستند اگر فرد از این وظیفه خود شانه خالی کند تا حد بسیار زیادی اوضاع افراد خانواده بهم خواهد ریخت بنابراین قانون گذاران برای حل این مشکل تدابیری را در نظر گرفته اند.با این وجود باز هم افرادی دیده می شوند که از پرداخت نفقه خودداری می کند در این صورت زن یا فرزندان می توانند به کلانتری محل یا شهر خود مراجعه کنند و تقاضای جلب برای شوهر یا پدر خود نمایند.این حالت را جلب سیار برای عدم پرداخت نفقه می گویند. صورتی دیگر از جلب وجود دارد که بعد از حکم نهایی دادگاه مرد مکلف به پرداخت نفقه می شود اما دوباره از دادن آن سرباز می زند به درخواست زن یا فرزند از طرف دادگاه حکم جلب او را صادر خواهد شد و روانه زندان می شود.
نتیجه: نفقه حق قانونی و شرعی زن و فرزندان است و مرد و پدر خانواده موظف به پرداخت آن است.در صورت خودداری کردن مرد برای پرداخت نفقه به معنای پایمال کردن حقوق زن و فرزندان خود می باشد و آن ها می توانند با مراجعه به دادگاه خواهان احراز حق خود شوند.از آنجا که محیط خانه و خانواده باید بر اساس محبت و گذشت و دوستی بنا شود بهتر است هر عضو خانواده در حد توان وظایف خود را انجام دهد تا شاهد بروز چنین مشکلاتی نباشیم.
