انواع دعاوی کیفری
انواع دعاوی کیفری بر اساس قانون
انواع دعاوی کیفری کدام است؟ انواع دعاوی کیفری چیست؟ شرایط انواع دعاوی کیفری چیست؟ تفاوت انواع دعاوی کیفری چیست؟ چگونه می توان انواع دعاوی کیفری را شناخت؟ تعاریف انواع دعاوی کیفری چیست؟ محل رسیدگی به انواع دعاوی کیفری کجاست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص انواع دعاوی کیفری چیست؟ انواع دعاوی کیفری بر اساس چه فاکتوری قابل بررسی است؟ انواع دعاوی کیفری بر اساس مجازات چیست؟ انواع دعاوی کیفری بر اساس جرم چیست؟ انواع دعاوی کیفری بر اساس هدف جرم انگاری چیست؟ کدام نهاد قضایی به انواع دعاوی کیفری رسیدگی می کند؟
انواع دعاوی کیفری با تمام تفاوت هایی که دارند بر مفهوم جرم بنا شده است. یعنی شما می توانیم در تمامی دعاوی کیفری عنصر جرم را به عنوان پایه و اساس در نظر داشته باشید. بنابراین اولین و مهمترین تفاوتی که میان انواع دعاوی کیفری می توان کشف کرد در نوع جرم صورت گرفته است. با توجه به این که در قانون کیفری بنا بر اثبات جرم، مجازات تعیین می شود می توان گفت تفاوت دیگر انواع دعاوی کیفری در نوع مجازات محسوب می شود. زمانی که به هر کدام از این مفاهیم و نقاط تفاوت دقیق می شویم متوجه می شویم که تفاوت های بیشتری را می توانیم در بین این دعاوی پیدا کنیم.
ما در این مقاله به دنبال این هستیم که بتوانیم تفاوت های اساسی و بنیادی میان انواع دعاوی کیفری کشف کنیم. کشف این تفاوت ها و شناخت آن ها به ما این کمک را می کند که بتوانیم بر اساس شناخت جرم و نوع آن اقدام درستی در مسیر دادرسی انجام دهیم. همچنین شناخت این تفاوت ها به ما این قدرت را می دهد که بتوانیم در انتخاب یک وکیل کیفری فاکتورهای دقیق و درست تری در نظر داشته باشیم.
انواع دعاوی کیفری از دید بنیادی
انواع دعاوی کیفری با تمام تفاوت هایی که با یک دیگر دارند در چند مفهوم اساسی با یک دیگر مشترک هستند. مهمترین این مفاهیم این است که این دعاوی در بستری تحت عنوان کیفری در جریان است. قانون ایران از دو زیر مجموعه عمده حقوقی و کیفری تشکیل شده است. بنابراین هر چیزی که شما از قانون می بینید و یا می شنوید به واسطه یکی از این دو عنصر قابل بررسی و پیگرد است.
بنابراین تمامی دعاوی کیفری بر اساس چارچوب کلی تحت عنوان قانون کیفری بررسی می شود. در قانون کیفری مهم ترین عنصر جرم است. در واقع بر اساس تعریف و اثبات جرم است که قانون کیفری امکان تعیین مجازات و اجرای آن را پیدا می کند. بنابراین اگر بخواهیم به صورت کلی بیان کنیم چارچوب قانون کیفری بر اساس سه عنصر اثبات یا رد جرم، تعیین مجازات و اجرای مجازات تشکیل شده است. این تمام چارچوبی است که می توانیم در تمامی انواع دعاوی کیفری پیدا کنیم. اما در این چارچوب اختلاف هایی وجود دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.
انواع دعاوی کیفری از نظر نوع جرم
انواع دعاوی کیفری را می توان در گام اول بر اساس نوع جرم یا هدف از جرم انگاری در قانون عنوان کنیم. به طور کلی زمانی که در خصوص هر جرم این پرسش را مطرح کنیم که ” چرا این فعل توسط قانونگذار جرم انگاری شده ؟ ” می توانیم جرایم را در دسته بندی های مختلف قرار دهیم.
به طور کلی جرم از سه رکن اساسی مادی، معنوی و قانونی تشکیل شده است. رکن مادی به اثرات منفی و قابل اثبات جرم بر فرد یا جامعه اشاره می کند. رکن معنوی به هدف و نیت فاعل توجه می کند و رکن قانونی به تعریف و مصادیق قانون گذار از جرم اشاره دارد.
با توجه به رکن مادی می توان گفت که جرایم به دو دسته علیه اشخاص ( حقوق مالی، معنوی، تمامیت جسمی و … ) و علیه جامعه یا اجتماع ( حقوق فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، راهنمایی و رانندگی و … ) تقسیم بندی می شود. بر این اساس جرایمی که بر علیه اشخاص باشد در غالب موارد قابل گذشت شناخته شده است. یعنی این جرایم به واسطه شاکی خصوص آغاز و با گذشت وی مجرم بخشیده می شود. اما جرایم علیه اجتماع در بسیاری از موارد غیر قابل گذشت است. حتی در نبود شاکی خصوصی نیز این جرایم قابل پیگرد است. این مسئله می تواند یکی مهمترین تفاوت های انواع دعاوی کیفری محسوب شود.
البته از نظر تخصصی بودن نوع جرم نیز می توان تقسیم بندی داشته باشیم. به طور مثال جرایم مربوط به امور پزشکی توسط دادسرای پزشکی مورد بررسی قرار می گیرد و جرایم مربوط به امور انتظامی و نظامی در دادسرای نظامی رسیدگی می شود. این ها انواع دسته بندی هایی است که در خصوص دعاوی کیفری از نظر نوع جرم و هدف جرم انگاری می توان به آن ها اشاره کرد.
انواع دعاوی کیفری از نظر مجازات
اما یکی از مسیرهای تشخیص تفاوت انواع دعاوی کیفری را می توان در نوع مجازات کشف کرد. به طور کلی مجازات در قانون کیفری به دو دسته مهم تعزیری و حدی تقسیم بندی می شود. مجازات تعزیری به مجازاتی گفته می شود که توسط قانون گذار و بر اساس فاکتورهای مختلف مانند نوع جرم، کیفیت جرم، افکار عمومی و … تعیین می شود. این مجازات ها معمولا به شکل بازه ای بیان می شود. به طور مثال مجازات تعزیری یک جرم حبس از یک تا دو سال در نظر گرفته شده است. همچنین مجازات تعزیری قابلیت تغییر دارد. یعنی یک وکیل کیفری تهران یا شهرستان می تواند با استناد به جهات قانونی نسبت به تخفیف، تشدید یا قلب مجازات اقدام کند.
اما مجازات حدی به مجازاتی گفته می شود که توسط اسلام تعیین شده است. در اسلام برای برخی از جرایم مجازات هایی در نظر گرفته شده است. این مجازات ها غیر قابل تغییر بوده و هیچ فرد یا نهادی امکان تغییر آن را ندارد. با وجود این که دیه و قصاص عمدتا مجازات حدی محسوب می شود اما در متون حقوقی این دو نوع مجازات را جدایی از مجازات حدی در نظر گرفته اند. با این حال بر اساس نوع مجازات نیز می توان انواع دعاوی کیفری را تقسیم بندی کرد.
