اعسار از پرداخت دیه و شرایط آن
اعسار از پرداخت دیه و شرایط آن
اعسار از پرداخت دیه چه شرایطی دارد؟ مهمترین نکات اعسار از پرداخت دیه چیست؟ اعسار از پرداخت دیه در چه شرایطی امکان پذیر است؟ دادخواست اعسار از پرداخت دیه چیست؟ چه زمانی از اعسار از پرداخت دیه استفاده می شود؟ آیا هر کسی می تواند از اعسار از پرداخت دیه استفاده کند؟ نحوه محاسبه اعسار از پرداخت دیه چگونه است؟ مهلت قانونی اعسار از پرداخت دیه چقدر است؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص اعسار از پرداخت دیه چیست؟ مرجع تصمیم گیری کننده در خصوص اعسار از پرداخت دیه کدام نهاد است؟
اعسار از پرداخت دیه یکی از مهمترین مفاهیمی است که در دادگاه های کیفری مورد بررسی قرار می گیرد. مسئله ای که وجود دارد این است که دیه به عنوان یک دین مالی شناخته می شود و فرد محکوم مکلف به پرداخت دیه است. در بسیاری از موارد دیه قابل تبدیل نبوده و فرد حتی با وجود زندانی شدن نیز مجبور به پرداخت آن است. از این رو در چنین شرایطی اعسار از پرداخت دیه مطرح می شود.
اعسار در لغت به معنای تنگ دستی و ناتوانی است. بنابراین زمانی که مفهوم اعسار از پرداخت دیه مطرح می شود بدین معنی است که فرد محکوم توانایی مالی پرداخت دیه را ندارد. در چنین شرایطی قانون این امکان را برای فرد ایجاد می کند که بتواند از ابزار تقسیط دیه استفاده کند. نکته ای که در همین ابتدا باید به آن توجه داشته باشید این است که عدم تمکن مالی محکوم از مهمترین شرایط بررسی دادخواست اعسار از پرداخت دیه محسوب می شود. بنابراین در صورتی که محکوم دارای مال و اموالی ( غیر از مستثنیات دین ) باشد که امکان پرداخت دیه را به وی می دهد، نمی تواند از اعسار از پرداخت دیه استفاده کند. در ادامه بیشتر در این باره توضیح خواهیم داد.
اعسار از پرداخت دیه در مسیر کیفری
اعسار از پرداخت دیه در دادگاه های کیفری مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع یک وکیل کیفری به خوبی می داند که دیه یک نوع مجازات نقدی و دین مالی محسوب می شود که غالبا در جرایم جانی غیر عمد ( قتل یا قطع عضو غیر عمد ) و یا در جنایت هایی که امکان قصاص وجود نداشته باشد استفاده می شود. نحوه محاسبه دیه شرایط خاصی دارد که در قانون و شرع به آن پرداخته شده است.
نکته ای که وجود دارد این است که مبلغ دیه طی سال های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. به طور مثال دیه یک انسان کامل در سال 1401 در ماه حرام 800 میلیون تومان برآورد شده است. حال سوال اینجاست که در چنین شرایطی اگر محکوم توانایی پرداخت دیه را نداشته باشد چه اتفاقی رخ می دهد؟
مسئله ای که وجود دارد این است که ممکن است فرد به دلیل عدم پرداخت دیه و نداشتن تمکن مالی برای توقیف اموال برابر با دیه، محکوم به زندان شود. اما نکته این است که این زندان نمی تواند درصدی از مبلغ دیه را کاهش دهد. بنابراین محکومیت حبس برای فرد نمی تواند به عنوان بدل از دیه در نظر گرفته شود.
مسئله دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که برای پرداخت دیه در جرایم مختلف زمان خاصی در نظر گرفته شده است. به طور مثال در جرایم عمدی فرد تنها یک سال قمری برای پرداخت دیه زمان دارد. در جرایم شبه عمد دو سال قمری و در صورت اثبات خطای محض سه سال قمری فرصت دارد تا دیه را پرداخت نماید. در صورت عدم پرداخت دیه و نداشتن اموال کافی جهت توقیف خواهان می تواند درخواست حبس یا زندانی فرد را از دادگاه داشته باشد. در صورتی که مجرم نسبت به ارائه اعسار از پرداخت دیه اقدام کند می تواند با اثبات عدم توانایی و تمکن مالی از زندان آزاد شود و بر اساس شرایط اعسار و تقسیط نسبت به پرداخت دیه اقدام کند.
اعسار از پرداخت دیه و معنای آن در قانون
اعسار از پرداخت دیه بدین معنی است که مجرم توانایی پرداخت دیه را نداشته باشد و دادگاه این مبلغ را برای وی قسط بندی کند. اما در این بین چند نکته بسیار مهم وجود دارد. اول این که یک وکیل کیفری تهران یا شهرستان به خوبی می داند که اعسار می تواند به دو بخش مطلق یا غیر مطلق تقسیم بندی شود.
در صورتی که ثابت شود فرد توانایی پرداخت دیه نه به صورت کلی و نه به صورت قسطی را ندارد به آن اعسار مطلق گفته می شود. در چنین شرایطی معمولا پرداخت دیه به زمان تمکن مالی فرد موکول می شود و یا دادگاه بر اساس شرایط خاص دیه را از محل بیت المال پرداخت می کند. اما در بسیاری از موارد دادگاه به دنبال این است که تقسیط دیه را به نحوی انجام دهد که امکان پرداخت آن برای مجرم ایجاد شود.
نکته مهمی که در خصوص اعسار باید به آن توجه داشته باشید این است که اساسا تمکن مالی فرد مجرم اساسی ترین تاثیر را در این خصوص دارد. در واقع حتی خوانده نیز نمی تواند تاثیری در این خصوص داشته باشد. چرا که دادگاه و قانون دوست دارد دعوی را به سرانجام برساند و در صورت عدم توانایی مالی فرد برای پرداخت کامل دیه و اثبات این موضوع دادگاه رای به تقسیط دیه می دهد.
اعسار از پرداخت دیه و چند نکته مهم
در خصوص اعسار از پرداخت دیه چند نکته بسیار مهم وجود دارد. اول این که نیازی نیست که مدت زمان پرداخت دیه ( یک تا سه سال قمری بر اساس نوع جرم ) به پایان برسد تا مجرم بتواند نسبت به اعسار از پرداخت دیه اقدام کند. گرچه عدم پرداخت در این مهلت قانونی و توقیف اموال غیر از مستثنیات دینی می تواند بهترین مدرک در جهت اعسار از پرداخت دیه محسوب شود.
نکته دیگر این است که در صورت تقسیط دیه، مبلغ روز دیه محاسبه می شود. در واقع از آن جایی که ممکن است پرداخت دیه چندین سال به طول بیانجامد و مبلغ دیه نیز سال به سال در حال تغییر است. از این رو دادگاه می تواند به جای بیان مبلغ و رقمی ثابت، قسط را به صورت درصدی از دیه کل بیان کند. بدین ترتیب امکان محاسبه قسط بر اساس دیه روز ساده تر خواهد بود.
