وکیل متخصص امور حسبی

وکیل متخصص امور حسبی

وکیل متخصص امور حسبی در تهران

وکیل متخصص امور حسبی

قانون امور حسبی از جمله قوانین مهم در ایران محسوب می شود و با توجه به گستردگی هایی که دارد می توان گفت کارایی بسیار زیادی در قانون مدنی و حقوق شخصی افراد جامعه دارد. از این رو می توان گفت که وکیل متخصص امور حسبی یکی از مهمترین وکلا در گروه قوانین حقوقی و مدنی ایران محسوب می شود. به بیان ساده تر امور حسبی مربوط به قوانین و احوال شخصیه افراد است. از این رو یک وکیل متخصص امور حسبی با اولین و پایه ای ترین حقوق هر فرد در جامعه سر و کار دارد. در ادامه قصد داریم نشان دهیم وکیل متخصص امور حسبی چه کارایی برای ما می تواند داشته باشد. از این رو لازم است که ابتدا بدانیم امور حسبی چیست و چه نقشی در قانون ایران بازی می کند. با ما در ادامه همراه باشید می خواهیم از زاویه دید جدیدی به این موضوع نگاه کنیم و ببینیم چه انتظاراتی می توانیم از یک وکیل متخصص امور حسبی داشته باشیم. نظر شما چیست؟

وکیل متخصص امور حسبی کیست؟

وکیل متخصص امور حسبی یکی از انواع وکلا در حوزه قانون حقوقی و مدنی در ایران محسوب می شود که کارکرد بسیار مهمی می تواند داشته باشد. در واقع اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم وکیل متخصص امور حسبی فردی است که می تواند در مورد مهمترین حقوق شخصی افراد تاثیر بسیار زیادی داشته باشد و نقش مهمی بازی کند. اما چگونه؟ برای پاسخ به این سوال باید بدانیم که اساسا امور حسبی چیست و از چه جهت این قوانین در دل قوانین ایران وجود دارد.

هر انسان از لحظه تولد در هر جامعه ای مشمول یک سری حقوق می شود. به بیان ساده تر هر انسانی از همان لحظه تولد حقوقی دارد. این حقوق فارغ از هر فاکتور دیگری به او تعلق می گیرد. در هر جامعه ای این دسته از حقوق متفاوت است. بنابراین هر فرد در هر جامعه ای که زندگی حقوقی خاصی دارد که دیگران و حاکمیت باید نسبت به این حقوق احترام بگذارند. به طور مثال در ایران داشتن شناسنامه، داشتن نام، مشخص شدن وضعیت مالی و … از جمله حقوق اولیه ای است که قانونگذار برای یک فرد تازه متولد شده در نظر می گیرد. هر کدام از این حقوق می تواند قوانین خاص خودش را داشته باشد. بنابراین قانون گذار برای تک تک این حقوق قوانین خاصی در نظر گرفته است. اما سوالی که وجود دارد این است در صورتی که در مورد هر کدام از این قوانین و حقوق شخصی افراد تعارض یا چالشی ایجاد شود چه اتفاقی رخ می دهد؟ به بیان ساده تر اگر فرد توان استفاده از این حقوق را نداشته باشد یا این حقوق به طور کامل به او تعلق نگرفته باشد چه کار باید کرد؟ اینجاست که امور حسبی و وکیل متخصص امور حسبی وارد کار می شود.

در واقع امور حسبی شبیه به یک ابزار است. ابزاری که می توان در تعارضات و چالش های ایجاد در حقوق شخصی افراد از آن استفاده کرد. به طور مثال یک فرد به هر دلیل از حقوق داشتن نام و نام خانوادگی محروم بوده است. حال سوال این است که این فرد چگونه می تواند حقوق خود را زنده کند؟ امور حسبی مانند یک تسهیل کننده و یک ابزار مهم قانونی وارد می شود و به قانون گذار اختیاراتی می دهد که بتواند از قوانین مربوطه در جهت حل این مسئله بهره ببرد.

به بیان ساده تر قوانین امور حسبی به صورت مستقیم در مورد تعارض ایجاد شده وارد نمی شود، بلکه عمدتا در نقش یک ابزار بسیار اختیاراتی در اختیار دادگاه و مراجع قانونی قرار می دهد و نشان می دهد که راه حل خروج از بن بست ایجاد شده در مورد امور شخصی افراد چیست. کار وکیل متخصص امور حسبی دقیقا این است که بر اساس شرایط مختلف نشان می دهد چگونه می توان از این ابزار قانونی استفاده کرد. بگذارید در ادامه بیشتر در این مورد صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

امور حسبی یا قانون مدنی؟!

شاید کمی احساس گنگی کنید. در واقع شما تقصیری ندارید. به طور کلی امور حسبی می تواند کمی گمراه کننده باشد. اصلی ترین علت این موضوع را در این دانست که امور حسبی به موارد و مسائلی می پردازد که در قانون مدنی به هر کدام از آن ها پرداخته شده است. به طور مثال در مورد امور قیومیت یا در خصوص امور ارث قوانین مدنی به تفصیل صحبت کرده است. حال سوال اینجاست که اگر در قانون مدنی به هر کدام از این امور پرداخته شده است، چه لزومی به مراجعه به امور حسبی است و یا چه نیازی به استفاده از وکیل متخصص امور حسبی وجود دارد؟

اگر  بخواهیم کاملا ساده و سریع به این سوال پاسخ دهیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که گاهی در این دسته از قوانین تعارض ها و چالش هایی ایجاد می شود. چالش هایی که عملا این دسته از قوانین نمی توانند به درستی به آن ها پاسخ دهند. در واقع در برخی از مواقع قوانین به تعارض با یک دیگر می رسند و یا به نظر می رسد که در بررسی یک دعوی یا پرونده به پارادوکس قانونی رسیده ایم. اینجاست که وکیل متخصص امور حسبی وارد می شود و بر اساس قوانین امور حسبی اختیاراتی به مجری قانون می دهد تا بتواند از این چالش ها و بن بست ها خارج شود.

بگذارید با مثال این مسئله را توضیح دهیم. فرض کنیم فردی بر اساس به عنوان محجور شناخته می شود. یعنی توانایی تصمیم گیری ندارد و توانایی عقلی لازم برای این کار را از دست داده است. حال سوال و چالش ایجاد شده این است که موارد و حقوق شخصی مربوط به این فرد چگونه انجام می شود؟ در واقع روی بهتر سوال این است که چه کسی یا چه ارگانی یا چه نهادی نسبت به این حقوق فردی این فرد مسئول است؟ این مهمترین سوالی است که امور حسبی و وکیل متخصص امور حسبی سعی دارند به آن پاسخ دهند. بنابراین این گونه می توانیم بیان کنیم که امور حسبی مانند یک چراغ راهنما مشخص می کند مجری قانون باید از چه مسیری برود و از چه ابزارهایی در این مسیر می تواند استفاده کند. این مهمترین کارکرد وکیل متخصص امور حسبی در قانون ایران است. شما چه فکر می کنید؟

نگاه دقیق تر به امور حسبی

اما بیایید کمی دقیق تر به قانون امور حسبی نگاه کنیم. این نگاه می تواند بیشتر ما را با کارکرد وکیل متخصص امور حسبی آشنا کند. در واقع اگر ما قانون مدنی را یک قانون کلی بدانیم بخش عمده ای از این قانون به موارد و حقوق شخصیه مربوط است. یعنی قوانین و حقوقی مربوط به خود شخص یا فرد در جامعه است. حال امور حسبی به عنوان یک راه یا یک ابزار در این بخش از قوانین عمل می کند و در مواردی که این دسته از قوانین و حقوق دچار تناقض یا چالش می شوند عمل می کند و باعث می شود مسائل یا حقوق فردی به شکل درستی از این چالش خارج شود. اینجاست که وکیل متخصص امور حسبی می تواند کارایی خودش را نشان دهد.

اگر بخواهیم کمی به عقب تر بازگردیم و به تاریخچه قوانین امور حسبی نگاه کنیم می توانیم رد پای آن را در صدر اسلام بیابیم. به بیان ساده تر امور حسبی برگرفته از مجموعه قوانین فقهی و اسلامی است. از این جهت آن چیزی که امروز به عنوان امور حسبی می شناسیم بر اساس و پایه فقهی تدوین شده است. از این روست که گفته می شود از ویژگی های مهم وکیل متخصص امور حسبی داشتن تسلط کافی و کامل بر بخش فقهی امور حسبی است. در واقع داشتن تسلط بر پایه و اساس فقهی امور حسبی این قدرت را به وکیل متخصص امور حسبی می دهد که بتواند در موقعیت مناسب از یک قاعده فقهی استفاده کند. در واقع گاهی در مسیرهای قضایی استفاده از این چنین قواعدی می تواند کار را ساده تر کند. در واقع یک وکیل متخصص امور حسبی به خوبی می داند جلب نظر قاضی از هر چیزی مهمتر است. استفاده از یک قاعده فقهی در موقعیت مناسب می تواند این کار را ساده تر کند.

لزوم امور حسبی نگاه شرع به آن

در واقع در جامعه برخی از امور پسندیده است که حاکمیت – اسلام – به عنوان راهبر خواستار انجام آن است اما برای انجام این امور  شخص یا نهاد خاصی مشخص نشده است. این امور تحت عنوان امور حسبی بیان شده است. در این چنین اموری لازم شده است که مرجع قضایی یا مرجع ولایت به عنوان والی حکومت این نوع امور را برعهده بگیرد و بهترین رویکرد را انجام دهد.

به بیان ساده تر بر اساس ایده اسلام، همواره در هر دوره ای اموری ممکن است ایجاد شود که آنها را نتوان از مسیر قانونی متداول حل و فصل کرد. از این رو لازم است که والی یا حاکمیت حتی بدون طرح دعوی وارد عمل شود و رای درستی را صادر کند. این ایده منجر به این می شود که امور حسبی به عنوان مربوط به امور شخصیه افراد بی پاسخ نماند و به هر ترتیب راهی برای آن پیدا شود. بنابراین کاملا می توان متوجه شد که وکیل متخصص امور حسبی چه کارکرد گسترده ای در قانون می تواند داشته باشد. در واقع وکیل متخصص امور حسبی می تواند درگیر بخش بزرگی از قانون مدنی شود. این نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد.

اما سوال مهمی که در اینجا مطرح می شود این است که چرا اسلام و حاکمیت امور حسبی را به عنوان قانون یا بهتر بیان کنیم به عنوان یک ابزار قانونی عنوان کرده اند؟

پاسخ کاملا ساده و مشخص است. اساسا یک جامعه از افراد مختلف ساخته می شود. بنابراین این تک تک افراد هستند که این جامعه را می سازند. فرد پیش از این که عضوی از یک جامعه یا عضوی از یک خانواده باشد، یک فرد و یک انسان است. از این رو برای جامعه  لازم است پیش از هر چیزی به سبب انسانیت این فرد و به سبب این که این فرد عضوی از این جامعه است از همان ابتدا حقوقی را برای این فرد در نظر بگیرد. اگر بخواهیم کمی واقع بینانه تر به این موضوع نگاه کنیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که این حقوق به نوعی هویت فرد را می سازند. بنابراین نه تنها برای فرد بلکه برای جامعه و حاکمیت اهمیت دارد که بتواند این حقوق را برای فرد حفظ کند و مانع از این شود که این حقوق وارد چالش یا تعارض و یا تناقض شود. امور حسبی در واقع راه فراری پیش بینی شده است که به مجری قانون این اختیار و اجازه را می دهد که بتواند در موقعیت های مختلف این حقوق را از تعارض و تناقض نجات دهد و راه حلی برای آن پیدا کند. از این رو امور حسبی از دیدگاه های مختلفی برای جامعه و برای قانون اهمیت فراوانی دارد. از این روست که وکیل متخصص امور حسبی علاوه بر این که حوزه کاری گسترده ای دارد از دید جامعه و حتی قانون بسیار مورد توجه و اهمیت قرار دارد. این نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود.

امور حسبی در قانون

اما وجه دیگر از بررسی امور حسبی و کارکرد وکیل متخصص امور حسبی، بررسی موارد قانونی آن است. به طور کلی امور حسبی از چند باب تحت عنوان های زیر تشکیل شده است.

باب اول: کلیات

باب دوم: قیومیت

باب چهارم: امور راجع به امین

باب پنجم: امورراجع به ترکه

باب هفتم: هزینه

این هفت باب هر کدام شامل فصول و بخش های مختلفی است که در نهایت امور حسبی مشمول 378 ماده قانون است. اگر بخواهیم کمی جزئی تر به این مسئله نگاه کنیم می توانیم سراغ بیان فصول هر کدام از این باب های برویم.

در باب اول یا همان کلیات به تعریف امور حسبی و شرایط آن اشاره شده است و برای آن فصلی در نظر گرفته نشده است. در باب دوم یا همان قیومیت چهار فصل مختلف بیان شده است. این چهار فصل به ترتیب عبارتند از صلاحیت دادگاه قیومیت، ترتیب تعیین قیم، اختیارات و مسئولیت  قیم و عزل قیم. در  باب چهارم نیز چهار فصل مختلف تحت عناوین صلاحیت دادگاه مربوطه، تعیین امین، دادن اموال به طور موقت به تصرف ورثه و  در حکم موت فرضی تشکیل شده است. باب پنجم که به امور راجع به ترکه می پردازد اولین فصل همانند دو باب گذشته به صلاحیت دادگاه مورد بررسی پرداخته است. در فصل دوم به امر مهر و موم، فصل سوم به مسئله برداشتن مهر و موم، در فصل سوم به تحریر ترکه، در فصل پنجم به دیون متوفی، در فصل ششم درباره وصیت، در فصل هفتم در باب تقسیم، در فصل هشتم در بابا ترکه متوفای بلاوارث، در فصل نهم به ترکه اتباع خارجی و در نهایت در فصل دهم به تصدیق انحصار وراثت پرداخته شده است. باب هفتم نیز به هزینه های مربوط به امور حسبی و دادرسی های مربوطه پرداخته شده است و فصلی به آن اختصاص داده نشده است.

جالب است بدانید که این قوانین در سال 1319 توسط مجلس وقت ایران تدوین و تصویب شده است. بنابراین همانطور که می بینید در سال های پیش از انقلاب نیز شرع و فقه نقش پررنگی در امور قانونی ایران داشته است. حتی می توان گفت که درصد بالایی از قوانین امروز ایران در همان سال ها تدوین شده است. قوانینی که عمده پایه و اساس آن را فقه و شرع تشکیل داده است.

حال بر اساس این ابواب و فصول گفته شده تا حدودی می توانیم حدس بزنیم که حیطه کاری وکیل متخصص امور حسبی چیست و در چه زمینه هایی می توانیم از یک وکیل امور حسبی استفاده کنیم. نظر شما چیست؟ به نظر شما در چه حوزه هایی می توانیم سراغ این وکیل برویم؟ به نظر می رسد امور ارث و میراث احتمالا مهمترین بخشی باشد که وکیل متخصص امور حسبی می تواند در آن خودنمایی کند. گرچه در سایر حوزه های امور شخصیه و مرتبط با قانون امور حسبی نیز این وکیل کارایی خوبی از خود می تواند نشان دهد.

وکیل متخصص امور حسبی و دادگاهی که باید برود!

مسئله مهم دیگری که باید به آن بپردازیم پاسخ به این سوال است که امور حسبی در کدام نوع دادگاه ها مطرح می شود و اساسا وکیل متخصص امور حسبی را می توان در کدام بخش از قانون و کدام مسیرهای قضایی پیدا کرد؟

به طور کلی سه نوع مرجع قضایی و قانونی برای رسیدگی به امور حسبی در قانون پیش بینی شده است. شورای حل اختلاف، دادگاه خانواده و دادگاه های عمومی ( حقوقی ). از این سه نوع دادگاه می توانیم حدس بزنیم که یک وکیل متخصص امور حسبی باید در چه مسیرهای قضایی حضور داشته باشد. در واقع مسئله امور حسبی یک مسئله کاملا حقوقی است و در آن به هیچ عنوان از قوانین کیفری صحبت نشده است. به بیان ساده تر شما نمی توانید انتظار داشته باشید که وکیل شما بر اساس این قوانین اقدام به طرح دعوی کیفری و اعلام جرم کند.

همانطور که گفتیم به نوعی قوانین امور حسبی زیر مجموعه ای از قوانین مدنی است که در شاخه حقوقی قانون قرار می گیرد. در این شاخه تنها به حقوق افراد در جامعه پرداخته می شود و به هیچ عنوان از دو مفهوم جرم و مجازات صحبت نمی شود. همانطور که گفتیم بر اساس قانون امور حسبی این قدرت و اختیار به مجری قانون – دادگاه – داده شده است که حتی بدون طرح دعوی و شکایت اقدام به تشکیل دادگاه و رسیدگی به موضوع کند. این نکته بسیار مهمی است که در مورد امور حسبی وجود دارد.

البته طی سال های گذشته قوه قضاییه و ریاست دادستانی کشور اعلام کرده است که درصدد ایجاد دادگاه اختصاصی برای امور حسبی هستند تا بر اساس آن امکان رسیدگی به این امور به صورت تخصصی تر فراهم شود. در واقع روی دیگر این سخن این است که اساسا مراجعات بر اساس استفاده از این ابزار قانونی بسیار بالاست و این نیاز بالا نیازمند این است که نهادی مشخص و مستقل به این امور رسیدگی کند. در صورتی که این وعده محقق شود اساسا می توان حدس زد که وکیل متخصص امور حسبی نیز به عنوان یک وکیل کاملا مستقل و مجزا از سایر وکلا شناخته می شود. وکیلی که می تواند مسیر کاملا مستقل قضایی را بپیماید.

وکیل متخصص امور حسبی باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

اما ما در این مقاله تا به این جا سعی کردیم به طور کلی با امور حسبی از جهات مختلف آشنا شویم. دانستیم که امور حسبی قوانینی است که ریشه اصلی آن در فقه و اسلام قرار دارد. این امور در شاخه حقوقی و زیرمجموعه ای از قوانین مدنی است. همچنین با بخش های مختلف این قانون و لزوم استفاده از آن در مسیرهای قضایی صحبت کردیم. حال بر اساس تمام این دانش و اطلاعاتی که به دست آوردیم می خواهیم به یک سوال مهم پاسخ دهیم و آن این است که اساسا وکیل متخصص امور حسبی باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

به طور کلی می توانیم این گونه بیان کنیم که وکیل امور حسبی باید در مورد قانون مدنی و به خصوص قوانین مربوط به حقوق شخصی اطلاعات کاملی داشته باشید. این موضوع در کنار اشرافیت کامل بر تمام 378 مواد قانونی امور حسبی می تواند دانش و تخصص خوبی برای یک وکیل در این امور محسوب شود. اما زمانی این دانش و تخصص کامل می شود که وکیل متخصص امور حسبی در مسائل فقهی نیز وارد شده باشد و اساسا بتواند بر این بخش از قواعد فقهی اشرافیت داشته باشد. این دیدگاه می تواند به وکیل کمک کند تا در موقعیت های مختلف بهترین گزینه ها را برای انتخاب داشته باشد. اما نکته بسیار مهم دیگر این است که این دانش و تخصص تنها با مفهومی به نام تجربه کامل می شود. در واقع اگر تجربه کاری زیادی وجود نداشته باشد نمی توان به این دانش و تخصص چندان اعتماد کرد. در واقع دانش و تخصص می تواند بهترین راه را به وکیل نشان دهد اما یک وکیل متخصص امور حسبی زمانی می تواند این مسیر را سلامت عبور کند که تجربه کاری خوبی داشته باشد. این تجربه کاری است که نشان می دهد راه کجاست و چاه در کجای مسیر قرار گرفته است. تجربه کاری می تواند بکند که در سریع ترین زمان به نتیجه برسید و این مهمترین ویژگی یک وکیل امور حسبی می تواند باشد.