لایحه در خصوص مطالبه نفقه
لایحه مطالبه نفقه از طرف کسی به دادگاه ارائه می شود که مطابق قانون مستحق دریافت نفقه از همسر یا پدر و یا فرزند باشد. طبق قوانین شرع اسلام و به تبع قوانین ایران پس از جاری شدن نکاح دائم میان زن و شوهر، مرد موظف به پرداخت نفقه به همسر خود می باشد. همچنین مرد در مقام پدر موظف به پرداخت نفقه فرزندان می باشد و در صورتی که مادر و پدر از نظر قانون مستحق دریافت نفقه باشند، فرزندان موظف به پرداخت نفقه می باشند. در این مقاله قصد داریم؛ همه جوانب لایحه مطالبه نفقه همسر را تشریح و توضیح دهیم.
نفقه چیست؟
نفقه یکی از حقوق مادی زن است که مرد موظف به پرداخت آن در زمان عقد دائم است. منظور از نفقه؛ پرداخت مخارج زندگی و تامین هزینه های زندگی زن است. منظور از تامین مخارج زندگی تامین سرپناه مناسب و در حد و شان زن، هزینه های خوراک و پوشاک و هزینه های درمان می باشد. مطابق شرع و قوانین ایران چنانچه مرد برای پرداخت نفقه به همسرش اهمال بورزد، در این صورت زن حق اعتراض داشته و می تواند لایحه مطالبه نفقه را به دادگاه ارائه دهد. طبق شرع اسلام پرداخت نفقه زن در مقابل تمکین زن از مرد است. به این معنی؛ چنانچه زن از مرد خود تمکین نکند مستحق دریافت نفقه نیست و در چنین حالتی مرد می تواند نفقه زن را پرداخت نماید.
چه زمانی لایحه مطالبه نفقه به دادگاه تسلیم می شود؟
همانطور که گفته شد؛ نفقه زن از حقوق مادی زن است که مرد موظف است آن را پرداخت نماید. زمانی زن حق تسلیم لایحه مطالبه نفقه را به دادگاه دارد که مرد از پرداخت نفقه امتناع کرده باشد و یا هزینه های زندگی زن که در خور شأن اوست تامین ننماید. زن در چنین حالتی حق مطالبه نفقه را دارد. یکی دیگر از شرایط مطالبه نفقه تمکن مالی مرد است. اگر مرد شغلی داشته و تمکن مالی داشته باشد و از پرداخت نفقه امتناع کند در این صورت زن حق لایحه مطالبه را به دادگاه خواهد داشت. در صورتی که عدم تمکن مالی مرد برای دادگاه محرز باشد، عملا هیچ راه حقوقی و قانونی برای مطالبه نفقه وجود ندارد. اما اگر تمکن مالی مرد برای پرداخت نفقه به اثبات برسد علاوه بر اجبار قانون برای پرداخت او را مطابق مفاد قانونی مجرم دانسته و به مجازات حبس تعزیری محکوم خواهد شد. قانون مردی را که تمکن مالی ندارد و یا در بستری بیماری به سر می برد، مجبور به پرداخت یا زندانی نخواهد کرد. در چنین حالتی که مرد وظیفه های خود را نمی تواند انجام دهد قانون به زن اجازه درخواست طلاق خواهد داد.
لایحه مطالبه نفقه پس از طلاق
یکی از موارد مهمی که در خصوص تسلیم لایحه مطالبه نفقه به دادگاه مورد سوال است، نحوه مطالبه نفقه پس از طلاق است و اینکه در چه حالتی پس از ثبت طلاق زن حق مطالبه نفقه را دارد؟ مطابق قانون طلاق بر چند نوع است که یکی از انواع آن طلاق رجعی است. در طلاق رجعی مرد در مدت عده (سه ماه و ده روز) چنانچه بخواهد می توان به زن خود رجعت کند و طبق شرع و قانون در مدت عده زن حق ازدواج یا رابطه با هیچ مردی را ندارد چون تا پایان عده زن شوهردار محسوب می شود. پس با این تفاسیر زن حق مطالبه نفقه را مدت عده خواهد داشت. اما در طلاق بائن که نوع دیگری از طلاق است زن حق مطالبه نفقه را نخواهد داشت زیرا در مدت عده مرد حق رجعت به زن را نخواهد داشت. فقط در یک حالت زن در طلاق بائن می تواند درخواست مطالبه نفقه را داشته باشد که زن از همسر سابق خود باردار باشد و تا وضع حمل و هزینه زایمان نفقه زن بر عهده مرد است و پس از زایمان نیز نفقه فرزند به دنیا آمده بر عهده مرد یا پدر است.
مطالبه نفقه زن ناشزه
لایحه مطالبه نفقه به زن ناشزه تعلق نمی گیرد. زن ناشزه زنی است که به مرد خود تمکین نکند. تمکین بر دو نوع تمکین خاص و تمکین عام است. تمکین خاص همان وظایف زناشویی است زن موظف به رعایت آن است و تمکین عام زندگی زن در مکانی است که مرد تعیین کرده است یا بدون اجازه همسر برای مدتی طولانی خانه و زندگی مشترکشان را ترک کرده باشد و یا در حالت کلی وظایفی که برای زن در نظر گرفته شده است و آن را رعایت ننماید زن ناشزه محسوب می شود. زن ناشزه طبق قانون حق مطالبه نفقه را نخواهد داشت.
لایحه مطالبه نفقه پس از وفات
لایحه مطالبه نفقه پس از وفات مرد در حالتی است که بستگان مرد در قید حیات باشند و تمکن مالی پرداخت نفقه را داشته باشند مانند پدر شوهر که پس از مرگ شوهر موظف به پرداخت نفقه زن پسر خود است. زن نیز پس از مرگ همسر خود در مدت زمان عده می تواند از خانواده همسر برای مطالبه نفقه درخواست یا لایحه را به دادگاه خانواده تسلیم نماید.پس از پایان مدت عده زن می تواند دوباره ازدواج کند و به جز ارثی که از مرد به زن می رسد، زوجه حق و مطالبه مادی دیگری نخواهد داشت.
لایحه مطالبه نفقه در عقد موقت
طبق قانون یکی از شرایط های اساسی تسلیم لایحه مطالبه نفقه به دادگاه خواندن خطبه عقد دائم است. زن در عقد موقت حق مطالبه نفقه را نخواهد داشت. مگر اینکه دو طرف در ضمن جاری شدن عقد موقت پرداخت نفقه ذکر شده باشد و مرد به زن تعهد پرداخت نفقه را داده باشد. این مورد در ماده قانونی ۱۱۱۳ ذکر شده است که زن در عقد انقطاع حق مطالبه نفقه را نخواهد داشت.
لایحه مطالبه نفقه فرزند
یکی دیگر از دعاوی مطرح شده در دادگاه مربوط به درخواست و یا لایحه مطالبه نفقه فرزند است. در حالت های مختلفی که زن و مرد از یکدیگر جدا شده اند و فرزند با مادر زندگی می کند و پدر فرزند از دادن نفقه به فرزند امتناع می کند، مادر به نیابت از فرزند غیر رشید خود حق دارد که درخواست مطالبه نفقه را از پدر داشته باشد.
