لایحه واخواهی
بر اساس قانون اساسی هرگاه حکمی به صورت غیابی صادر شود فردی که نسبت به آن اعتراض داشته باشد می تواند از طریق لایحه واخواهی درخواست رسیدگی مجدد به پرونده و تجدید نظر در مورد حکم صادره را بنماید.
موارد استفاده از لایحه واخواهی
هر زمان پرونده ای برای رسیدگی به دادگاه ارجاع داده می شود باید طرفین دعوا در تمامی جلسات برگزاری دادگاه حاضر شوند. گاهی اتفاق می افتد که یکی از طرفین بنا بر شرایطی نمی تواند و یا نمی خواهد در این جلسات حضور پیدا کند. از طرفی دادگاه هم پروسه رسیدگی به دعوا را معطل نخواهد کرد و مطابق برنامه از پیش طرح شده جلسات برگزار خواهند شد و حکم در موقع مقرر و در زمان تعیین شده آخرین جلسه دادگاه صادر خواهد شد. به چنین حالتی که حکم بدون حضور یکی از طرفین دعوا صادر شود حکم غیابی اطلاق خواهد شد. از طرفی قانون و قانونگذار نیز برای جلوگیری از پایمال شدن حق و حقوق شخص غایب لایحه ای به نام لایحه واخواهی را در نظر گرفته اند تا شخص غایب بتواند نسبت به رای صادره اعتراض نماید.
فرایند استفاده از لایحه واخواهی برای افراد
طبق ماده قانون ۳۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی شخصی که در دادگاه محکوم شده است و در اصطلاح محکوم علیه می باشد حق دارد نسبت به رای صادره اعتراض نماید. این اعتراض در لایحه ای به نام لایحه واخواهی مفصلا شرح داده شده است. فرایند استفاده از این لایحه به این شکل است که ابتدا باید دادخواستی تحت عنوان دادخواست واخواهی تکمیل شود و به دادگاه صادر کننده حکم ارائه شود. بعضی اوقات ممکن است دادخواست ارائه شده دارای نقص باشد که مدیر دفتر دادگاه اخطار نقص و رفع آن را صادر خواهد کرد. بعد از انجام این مرحله وقتی برای رسیدگی مجدد تعیین خواهد شد و هر دو طرف را در جریان قرار خواهند داد.
نکته مهم و اساسی که در این رابطه وجود دارد این است که فرد معترض باید دلایل و ادله مناسبی اعتراض ارائه دهد در غیر این صورت دادگاه می تواند بدونه تعیین وقت تجدید نظر و رسیدگی اعتراض را وارد ندانسته و حکم صادر شده قبلی را دوباره تایید نماید. لازم به ذکر است که رسیدگی به حکمی که قبلا صادر شده است باید در همان دادگاه قبلی صورت بگیرد. همچنین بعد از صدور حکم شخص معترض اگر نسبت به رای صادره معترض باشد و در صورتی که در داخل کشور مقیم است باید در کمتر از ۲۰ روز اعتراض خود را ثبت نماید اما اگر در خارج از کشور زندگی می کند تا ۶۰ روز مهلت برای انجام این کار را خواهد داشت.
مهلت استفاده از لایحه واخواهی در صورت داشتن عذر و بهانه موجه
قانون اساسی کشور استفاده از لایحه واخواهی را تا حد بسیار زیادی برای افراد مهیا نموده است. به این صورت که در ماده ۳۰۶ صریحا بیان شده است که اگر فرد غایب در دادگاه بنا به دلایل موجه و قابل قبول نتوانسته باشد نسبت به رای صادره اعتراض و درخواست واخواهی کند با ارائه مدارک محکمه پسند و محکم می تواند از این لایحه استفاده کرده و دادخواستی را مبنی بر رسیدگی و تجدید نظر مجدد پرونده تقدیم دادگاه بنماید. دادگاه مدارک ارائه شده از طرف واخواه را بررسی کرده و درباره موجه بودن و یا نبودن غیبت او اظهار نظر خواهد کرد. در صورتی که عذر او را موجه بداند با درخواست اعتراض او موافقت خواهد کرد و در غیر این صورت درخواست او رد خواهد شد.
لایحه واخواهی (1)
دلایلی که استفاده نکردن از لایحه واخواهی در موعد مقرر را توجیه خواهند کرد
همان گونه که قبلا شرح داده شد استفاده نکردن از لایحه واخواهی در موعدی که از طرف دادگاه تعیین شده است باید توجیهی قابل قبول و منطقی داشته باشد. این دلایل و توجیهات به شرح ذیل می باشد.
۱: فرد باید مدارکی را دال بر بیماری خود ارائه دهد که در طول آن قادر به حرکت نبوده است.
۲: قرار گرفتن در موقعیت ها و اتفاقات غیر قابل پیش بینی مانند آتش سوزی منازل، سیل و زلزله و جنگ.
۳: فوت یکی از نزدیکان مانند پدر و مادر و فرزند و همسر.
۴: بازداشت و یا حبس، به طوری که فرد قادر به حضور به موقع در دادگاه نشده باشد.
نحوه اجرای لایحه واخواهی در مورد افراد فوت شده و محجور و ورشکسته؟
اگر فرد محکوم علیه بعد از صادر شدن حکم و قبل از ابلاغ آن محجور شود رای باید به قیم او ابلاغ شود و در صورتی که فرد فوت نماید باید حکم به وارثان و اگر هم ورشکسته شود به شخصی که مدیریت و مسئولیت قرض ها و تصفیه آن ها را بر عهده دارد ابلاغ خواهد شد. اما اگر تمامی موارد و حالات نام برده پس از ابلاغ رای روی دهند و اتفاق بیافتند و محکوم علیه نسبت به انجام واخواهی اقدامی نکرده باشد حکم به افراد یاد شده ابلاغ گردیده و آن ها مسئول انجام این کار خواهند بود.
لایحه واخواهی (1)
نتایج استفاده و اجرای لایحه واخواهی
تقاضای اجرای لایحه واخواهی و استفاده نمودن از آن دو نتیجه و اثر را به دنبال خواهد داشت. نخست این که تا اتمام مهلت برای انجام این کار صادر نمودن دستور اجرای حکم غیر قانونی و ممنوع خواهد بود. همچنین اگر در زمان مقرر شده واخواهی انجام بگیرد اجرای حکم تا روشن شدن نتیجه آن متوقف خواهد شد.
دومین نتیجه و اثر این خواهد بود که اختلاف میان طرفین از زمان صدور رای غیابی به زمان واخواهی با تمامی جوانب و مسائل و همچنین دلایل و اعتراضات واخواه انتقال داده خواهد شد. زیرا قانونی که در این رابطه وجود دارد به این شکل اجرا می شود که حکمی که حضوری صادر شود تا ۲۰ روز بعد از تاریخ ابلاغ حکم قابل تجدید نظر خواهد بود اما در حکم غیابی قضیه متفاوت خواهد بود به این شکل که تا ۲۰ روز از زمان ابلاغ حکم می توان نسبت به واخواهی اقدام کرد و همچنین در ۲۰ روز دوم نیز قابل تجدید نظر خواهد بود.
نکته پایانی
در قانون اساسی ماده ها و لایحه هایی وجود دارند که استفاده نمودن از آن ها تا حد زیادی رفع کننده مشکلات و شکایات افراد صاحب حق خواهند شد اما باید دانست که آگاهی از همه این موارد از عهده افراد عادی خارج می باشد بنابراین بهترین راه استفاده از تجربیات مشاورین مجرب و با تجربه می باشد.
