لایحه در خصوص اعتبار امر مختومه
واخواهی یا تجدید نظرو فرجام خواهی در مرجع قضایی چیست؟
در موضوع لایحه در خصوص اعتبار امر مختومه با موضوع آیین دادرسی پس از رای دادگاه طرفین می توانند به آن اعتراض داشته باشند. که در اصل همان واخواهی و تجدید نظر و یا فرجام خواهی است. در موضوع حقوقی همه اعضای محکمه به صورت کلی با یک تحقیق متفق القول می شوند. در چنین شرایطی حکم قطعی توسط قاضی دادگاه صادر می گردد. در حقیقت امر مختومه در مورد یک موضوع به منظور رفع کلیه ابهامات حقوقی و قضایی است. همچنین امر مختومه به منظور اتلاف وقت دادگاه است و تسریع در پرونده های قضایی و سرعت دادن و رسیدگی به کار مردم است.
لایحه در خصوص اعتبار امر مختومه در اصطلاح حقوقی امر مختومه اصل بر این است که شخصی این حق را دارد که دعوایی را مطرح کند. اگر از طرف دادگاه رای صادر شد، قاعده امر مختومه یا اعتبار امر قضاوت در شرایطی که دادگاه با موضوعی برخورد نماید، که قبلا رسیدگی شده است در آن صورت دادگاه وارد ماهیت دعوا نمی شود. بنابراین قاعده اعتبار امر مختومه و قرار رد دعوی صادر می گردد.
شرایط تجدید نظر در امور حقوقی و امور کیفری:
در موضوعات حقوقی و موضوعات کیفری از لحاظ قانونی لایحه در خصوص اعتبار امر مختومه امکان پذیر می باشد. در صورتی که احکام کیفری قطعی شده باشد، اعتبار امر مختومه ممکن خواهد بود. همچنین در دعوای جزایی و کیفری برای اعتبار مختومه نیازی نیست که متهم ایرادی را ذکر بکند. علاوه بر آن هر زمان که مرجع تحقیق متوجه شود که موضوع قبلی مورد رسیدگی قرار گرفته و حکم در رابطه با آن صادر شده است، نباید رسیدگی به آن را ادامه دهد و باید قرار موقوفی تعقیب صادر گردد. در قرار های کیفری، قرار موقوفی امکان پذیر است، این برای این است که مجدد به یک موضوع رسیدگی نمی شود.
در دادگاه اصل بر عدم مختوم شدن است، بنابر این برای تحقق اعتبار امر مختوم باید شرایط، وجود داشته باشد. در صورت عدم وجود شرایط، به نظر می رسد که می توان دعوی را مجدد در دادگاه مطرح کرد. یکی از شرایط وحدت شاکی و متهم است، یعنی اینکه طرفین هر دو دعوی برابر و یکسان باشند. همچنین طرفین دعوی باید یک موضوع را برای دعوی انتخاب نمایند.
به زبان حقوقی دو طرف وحدت موضوع داشته باشند. علاوه بر آن وحدت سبب در موضوع باشد، وحدت موضوع و سبب موضوع یکی باشد. از نکات مهم اینکه در مرجع غیر صالح حکم قبلی صادر شده باشد. البته در مورد رسیدگی در دادگاه غیر صالح نظریه حقوقدانان بسیار متفاوت است.
اگر در یکی از دادگاه ها مرجع خارج از صلاحیت ذاتی خود به پرونده ای رسیدگی کرده باشد، دیگر رای مورد اعتبار امر مختومه نخواهد گرفت. در صورتی که دعوایی در دادگاه امر مختومه پیدا کرده باشد، باید دید که این رای از سوی دادگاه صالح است و در صورتی که از سوی دادگاه غیر صالح رای صادر شده باشد، رای دادگاه باطل است.
همچنین موضوع رسیدگی به پرونده و اتهام و آیین دادرسی باید از سوی دادگاه صالح از اول شروع گردد. اگر دعوایی در دادگاه خارجی مختومه شده باشد. دادگاه ایران به همان دعوی اجازه رسیدگی مجدد نمی دهد، مگر اینکه در صورتی که رای صادره شده خلاف قانون و موجب حق در ایران بوده باشد.
رای که داور صادر کرده باشد، مشمول اعتبار امر مختوم خواهد بود. زیرا که رای داور خلاف قانون نبوده مگر اینکه طرفین دعوا توافق بکنند که رای داور بدون اثر شود. که برای حل این مشکل طرح دعوی در مرجع صالحتر بدون اشکال است. در حکم اعسار و جنون اعتبار مختومه قرار نمی گیرد. زیرا که اعسار موضوعی قابل تغییر است و قاعده در دعوی اعسار جایگاهی ندارد. جنون نیز از موارد حادث است. زیرا که اگر قبلا علیه کسی حکم جنون صادر شود، می توان بنا بر دلایل جدید، مجددا دعوایی علیه همان طرف مطرح گردد و اهلیت فرد نیز ثابت شود.
ماده 72 قانون امور حسبی و لایحه در خصوص اعتبار امر مختومه :
ماهیت دعوای تخلیه عین مستاجره به صورتی است که ا ادعای احتیاج در یک زمان قابل اثبات و در زمان دیگر غیر قابل اثبات باشد. بنابر این جهت رسیدگی به این موضوع این دعوی شامل اعتبار امر مختومه نمی گردد. برخی حقوقدانان معتقد هستند که گزارش اصلاحی در اصل عقد، صلح است، بنابر این اعتبار امر مختومه در عقد را شامل نمی شود.
علاوه بر این گزارش اصلاحی قابل رسیدگی مجدد نمی باشد. از مواد 40 و 41 قانون امور حسبی می توان متوجه شد که در هر رفتار اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون جرم شناخته شده است، موجب مجازات می شود. در واقع زمانی که جرمی محقق می گردد، فرد مرتکب به موجب قانون محاکمه خواهد شد.
امکان اعتراض به رای صادره از سوی دادگاه:
طرح دعوا حق مسلم هر شخص است . اگر در خصوص موضوعی از سوی دادگاه رای صادر گردد، یکی از طرفین می تواند به آن رای اعتراض نماید. قانونگذار در اعتراض به رای صادره راه های مختلفی را تعیین کرده است. قاعده اعتبار امر مختومه یا اعتبار امر قضاوت شده بر اساس دعوا طرح شده است که اشخاص نمی توانند در اعتراض به حکم صادره همان دعوا را دوباره مطرح نمایند. اعتبار امر مختومه هم در آیین دادرسی مدنی و هم در آیین دادرسی کیفری مشخص شده است.
اعتبار امر مختومه کیفری به این معنی است که اگر حکم قطعی از سوی دادگاه صادر شود، طرفین باید به این حکم احترام گذاشته و نمی توانند دوباره موضوع دعوا را در محکمه مطرح نمایند. بلکه باید روند دادرسی ادامه پیدا نماید، به این شکل که به حکم صادره اعتراض و پرونده به دادگاه تجدید نظر انتقال پیدا خواهد کرد.
لایحه در خصوص اعتبار امر مختومه در قرار منع تعقیب :
قرار های منع تعقیب به دلیل جرم نبودن عمل ارتکابی صادر می گردد. بعد از قطعیت قرار ، اعتبار امر مختومه را می یابد و نمی توان بار دیگر متهم را به همان اتهام تعقیب نمود. منع تعقیب در دادگاه دلایل زیادی دارد که یکی از آنها عدم اثبات دعوا و اثبات ادله بصورت مستند و مستدل است. مگر پس از کشف دلایل جدید آنهم فقط برای یک بار به درخواست دادستان و اجازه دادگاه امکان تعقیب وجود دارد. ضمن اینکه پس از منع قرار تعقیب از سوی دادیار و یا دادستان ظرف مدت ده روز می توان به این رای اعتراض نموده و پرونده برای تحقیق بیشتر به دادگاه کیفری یکی از شعب انتقال پیدا می کند و از سوی دادگاه جلب پرونده متهم صادر می گردد.
