لایحه برای آزادی مشروط

لایحه برای آزادی مشروط

آزادی مشروط چیست؟ پیشنهاد لایحه برای آزادی مشروط چگونه است؟ معمولاً محکوم به حبسی که اخلاق و رفتار وی در زندان در مدّت معیّنی حاکی از اصلاح او باشد، می تواند از آزادی مشروط استفاده کند. اما اگر آزاد شده قبل از انقضای مدت اصلی مجازات، رفتاری ناشایست از خود نشان دهد، آزادی وی ملغی شده و به زندان بازگردانده می شود.

شایان توجه است که آزادی مشروط نیز مانند تعلیق مجازات، موجب معافیت محکوم از تحمل مجازات قانونی می گردد. با این تفاوت که در اولی، این معافیت جزیی و در دومی کلی و نسبت به تمام مجازات است. در واقع با صدور لایحه برای آزادی مشروط تنها بخشی از مجازات حبس ممکن است اجرا نگردد. اما با صدور قرار تعلیق مجازات، هیچ یک از بخش های مجازات بار شده بر محکوم علیه اجرا نمی شود.

فواید

نظام آزادی مشروط، محکوم را به داشتن رفتار و اخلاق نیک تشویق و ترغیب می کند. زیرا فقط در این صورت است که یک زندانی می تواند از آزادی مشروط استفاده کرده و مدت حبس خود را کوتاه کند.

امید به استفاده از این امتیاز قانونی، باعث سهولت برقراری نظم و انضباط در داخل زندان ها می شود.

آزادی مشروط، محکومین را به کار خود علاقه مند نموده و سبب می شود که در حرفه خود شخصی تخصّص یافته و پس از آزادی قطعی، بتوانند از آن استفاده نمایند.

لغو آزادی مشروط در صورت بروز رفتار ناشایست، تهدیدی است که آزاد شده را پس از خروج از زندان، از گرایش به بدی و ارتکاب جرم مجدد باز می دارد.

اجرای نظام آزادی مشروط، درباره کسی که در مدت تحمّل مجازات، با خوش رفتاری ، آثار اصلاح و علایم ندامت از خود نشان داده است، موجب برانگیختن حس احترام به قانون در میان سایر زندانیان می گردد.

در کشورهایی که نظام آزادی مشروط پذیرفته شده، تجربه نشان داده است که آثار مطلوبی از جهت بهبود اخلاق و رفتار محکومین بدست آمده. و حتی پیشنهاد شده است که سیستم صدور احکام نامعیّن، جانشین نظام آزادی مشروط گردد.

شرایط تقدیم لایحه:

در صورت وجود جمیع شرایط زیر محکوم علیه می تواند با نوشتن لایحه برای آزادی مشروط اقدام کند:

الف) محکوم علیه پیش این از نهاد آزادی مشروط استفاده نکرده باشد. به موجب بند ت ماده 58 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، محکوم به حبس تنها در صورتی می تواند از آزادی مشروط استفاده کند که پیش از این از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.

ب) شرط مدت: فلسفه شرط مذکور این است که تنها در صورت اجرای نیمی از مجازات (در مورد محکومیت های به حبس بیش از ده سال) و یا یک سوم مجازات (در سایر موارد حبس) می توان احراز کرد که کیفر موثر بوده است و یا نه. منظور از گذراندن این مدت، همان زمانی است که در حکم قطعی مقرر شده، نه مجازاتی که با توجه به عفو و بخشودگی کاهش یافته است.

ج) حسن سلوک و عادت به زندگی اجتماعی؛ یکی از شرایط لایحه برای آزادی مشروط مطابق قانون این است. بعد از گذشتن و انقضای حداقل مدّت قانونی، مذکور در ماده 58 قانون مجازات اسلامی و تحقق شرط مدّت، آزادی مشروط خود به خود اعطا نمی گردد، چرا که به نظر علمای حقوقی، آزادی مشروط حق نیست تا مَراجع مکلّف به اعطای آن باشند. بلکه محکوم باید دلایل کافی مبنی بر اصلاح خود و تطبیق با زندگی اجتماعی ارائه دهد.

برخی دیگر از شرایط  

اطمینان از عدم ارتکاب جرم؛ احراز این شرط بسیار دقیق و مشکل است. به هر حال محکومی که در طول مدت اقامت خود در زندان مستمراً از خود حسن اخلاق نشان دهد. می توان امیدوار بود که حالت خطرناک ندارد. این شرط نیز در صدر ماده 58 قانون مجازات اسلامی مورد اشاره قرار گرفته شده است.

جبران ضرر و زیان متضرر از جرم؛ اگر چه در اعطای آزادی مشروط نیازی به گذشت شاکی و اجازه او نیست. امّا به موجب بند پ ماده 58 قانون مجازات اسلامی، آزادی مشروط در صورتی به محکوم اعطا می شود که وی تا آنجا که استطاعت دارد به تشخیص دادگاه ضرر و زیان بزه دیده را بپردازد یا برای پرداخت آن قراری ترتیب دهد.

تشریفات آزادی مشروط

پیشنهاد آزادی مشروط؛ در مورد لایحه برای آزادی مشروط، پیشنهاد اعطای آزادی مشروط پس از گذشت مدّت قانونی، به موجب ماده 58 قانون مجازات اسلامی توسط دادستان یا قاضی اجرای احکام در دادگاه صادر کننده حکم محکومیت مطرح می شود.

مرجع رسیدگی؛ مرجع رسیدگی به تقاضای آزادی مشروط، دادگاه صادرکننده حکم قطعی است. ریاست دادگاه می تواند هر نوع تحقیقی را که لازم می داند شخصاً یا توسط ضابطین قضایی انجام دهد. دادگاه مکلف است به پیشنهاد آزادی مشروط خارج از نوبت رسیدگی و حکم مقتضی را صادر کند.

مدت آزادی مشروط؛دورانی که شخص آزاد شده مشروط، مکلف به رعایت دستورات خاص دادگاه مربوط است، بنابر ماده 59 قانون مجازات اسلامی شامل بقیه مدت مجازات حبس می شود. البته این مدت بنا به تشخیص دادگاه نباید کمتر از یک سال و یا زیادتر از پنج سال باشد. استثنائاً در موردی که باقی مانده حبس محکوم علیه کمتر از یک سال باشد، مدت آزادی مشروط در مورد وی، باقیمانده مدت حبس خواهد بود.

شرایط زمان آزادی؛ هرگاه در حکم آزادی مشروط هیچ قیدی ذکر نشده باشد، شخص آزاد شده مثل بقیه افراد جامعه می تواند یک زندگی عادی و عاری از محدودیت های خاص داشته باشد. امّا در صورتی که از طرف دادگاه موظّف به رعایت دستورات مراقبتی از جمله: محرومیت هایی از قبیل اقامت اجباری در محل معین باشد، شخص آزاد شده مکلّف به رعایت آن ها خواهد بود.

نتایج آزادی مشروط در نتیجه لایحه برای آزادی مشروط

پس از ارائه لایحه برای آزادی مشروط چنانچه  شخص آزاد شده در طول مدّت آزادی مشروط، مرتکب جرم جدیدی نشود، آزادی وی قطعی خواهد شد. اگر در مدّت آزادی مشروط محکوم آزاد شده مرتکب جرم جدیدی شود و یا محدودیت های مقرر از سوی دادگاه را رعایت نکند، دادگاه مدّت آزادی مشروط را افزایش داده یا نسبت به لغو آن اقدام می کند. در این صورت مدتی که از آزادی مشروط طی شده جزو مدت محکومیت زندانی به شمار خواهد آمد.