کلاهبرداری اینترنتی

کلاهبرداری اینترنتی

کلاهبرداری اینترنتی

کلاهبرداری اینترنتی یکی از انواع جرایم سایبری محسوب می شود که طی سال های گذشته گسترش بسیاری در جامعه داشته است. در واقع مهمترین تفاوت کلاهبرداری اینترنتی و کلاهبرداری سنتی این است که در کلاهبرداری اینترنتی رابطه مستقیمی بین بزه دیده و مجرم وجود ندارد. همین یک ویژگی بسیار موثر باعث شده است که اساسا این نوع کلاهبرداری به یکی از شایع ترین بزه ها در جامعه امروز ایران و البته جهان تبدیل شود. در ادامه قصد داریم به تعریف کلاهبرداری اینترنتی و قوانین مربوط به آن بپردازیم. با ما در ادامه همراه باشید.

اینترنت فضای جدید اما خطرناک

اولین سوالی که مطرح می شود این است که اساسا کلاهبرداری اینترنتی چیست و در چه شرایطی رخ می دهد؟ به طور کلی اینترنت یکی از مهم ترین اختراعات بشر محسوب می شود که توانسته در مدت زمان کوتاه تغییرات عمیق و بنیادی در جوامع انسانی به جای بگذارد.

در واقع اینترنت تقریبا تمام مفاهیم اجتماعی را تغییر داده است و امروز به شکل دیگری با این دسته از مفاهیم رو به رو هستیم. به طور مثال در فضای حقیقی ما چیزی تحت عنوان مرز داریم و بر اساس آن نمی توانیم به سادگی با جوامع دیگر در ارتباط باشیم، اما اینترنت به سرعت و به سادگی این مرزها را می شکافد و به سادگی امکان برقراری جهانی را در اختیار همگان قرار می دهد.

اگر بخواهیم واقع بینانه تر به این موضوع نگاه کنیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که اساسا اینترنت دنیای جدیدی ساخته است که در آن هر شخص بر اساس صفر و یک های کامپیوتری شناخته می شود. در واقع یک شخص حقیقی این قدرت را دارد که بتواند با عناوین بسیاری در فضای اینترنتی حضور داشته باشد. از این رو این چنین فضای باز و گسترده ای عملا امکان بزهکاری های مختلف از جمله کلاهبرداری اینترنتی را به شکل ساده تری فراهم می آورد. در واقع در چنین فضایی شناسایی افراد به سادگی ممکن نیست و حتی بزه دیده با مجرم ارتباط مستقیمی ندارد. در بسیاری از موارد در کلاهبرداری اینترنتی حتی بزه دیده نمی داند از چه کسی زیان دیده است. تمامی این شرایط باعث شده است که کلاهبرداری اینترنتی در سال های گذشته گسترش چشمگیری داشته باشد.

از طرف دیگر زندگی در چنین فضایی نیاز به برخی دانش های خاص و البته عمومی دارد. با توجه به این که درصد قابل توجهی از جامعه از این آموزش ها دور بوده اند، این فرصت را در اختیار کلاهبرداران قرار می دهد که از عدم آگاهی آن ها سوء استفاده کرده و به نوعی آن ها را به دام خودشان بکشانند.

این عدم آگاهی گاهی به اندازه ای است که حتی فرد بزه دیده نمی داند که در خصوص کلاهبرداری اینترنتی امکان شکایت و پیگیری دارد. این عدم آگاهی کافی است تا مجرم بتواند تا مدت ها به فعالیت مجرمانه خودش ادامه دهد. این ها نکاتی بود که پیش از ورود به بحث اصلی باید در خصوص کلاهبرداری اینترنتی در مورد آن صحبت می کردیم. حال در ادامه خواهیم دانست که نظر قانون در خصوص کلاهبرداری اینترنتی چیست و چه مصادیقی برای آن وجود دارد. با ما در ادامه همراه باشید.

کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

به طور کلی کلاهبرداری اینترنتی بدین معنی است که فرد مجرم از هر طریقی که در ادامه خواهیم گفت بخواهد مال، منفعت، خدمات یا امتیازات خاصی را نصیب خود کند. بگذارید با یک مثال توضیح دهیم.

فرض کنیم شما به صورت عادی از یک سایت فروشگاهی اقدام به خرید می کنید. حال کلاهبرداری با توجه به تعداد مشتریان بالای این فروشگاه اینترنتی سایتی تقلبی و مشابه سایت اصلی طراحی می کند. این سایت تقلبی تنها با یک تفاوت بسیار کوچک در آدرس دقیقا مانند سایت اصلی طراحی می شود تا  بتواند ساده تر افراد را به دام خود بکشاند. حال شما در این سایت تقلبی شروع به انتخاب و خرید محصول می کنید. بعد از آن نوبت به پرداخت اینترنتی می رسد. شما با وارد کردن اطلاعات کارت بانکی و رمز و … تمام اطلاعات را در اختیار آن کلاهبردار قرار می دهید. بدین ترتیب بعد از این که این اطلاعات در اختیار کلاهبردار قرار گرفت شما با یک خطای سوری وارد صفحه سایت اصلی می شوید. بنابراین شما بدون آن که بدانید و روحتان خبردار شود خیلی ساده و سریع تمام اطلاعات بانکی خودتان را در اختیار کلاهبردار قرار می دهید و این یعنی خالی شدن حساب شدن در یک چشم بر هم زدن!

ماده 13 جرایم رایانه ای برابر با ماده 741 قانون تعزیرات بیان می کند که ”  هر کس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو ، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد  ”  

همچنین در ماده 67 قانون تجارت الکترونیک قانون گذار اعلام می دارد که مجازات این چنین جرایمی برابر با رد مال و بازگرداندن مال به بزه دیده، حبس یک تا سه سال و جریمه نقدی برابر با ماخوذه ( مال دزدیده شده یا کلاهبرداری شده ) خواهد بود.

یک بار دیگر به ماده 13 قانون جرایم رایانه ای نگاه کنید. چند رکن اصلی برای اثبات بزه بودن کلاهبرداری اینترنتی وجود دارد. اول این که این کار باید غیر مجاز باشد. غیر مجاز بدین معنی است که این فرد به مواردی دسترسی پیدا کرده است که برای آن مجوز نداشته است. سپس در این ماده بیان شده است که هر نوع رفتاری که به صورت غیر مجاز در برابر داده ها از جمله محو، سرقت، اختلال و … صورت بگیرد تا منفعت مالی یا معنوی به بزهکار برسد عملا این جرم ثابت می شود.

در واقع در این یک تعریف می توان ارکان اثبات جرم یعنی رکن مادی ( ضررو زیان )، رکن معنوی ( علت و فعلیت وقوع جرم ) و رکن قانونی ( مصادیق گفته شده در قانون ) به خوبی دیده می شود. حال بر اساس این موضوع مجازات هایی نیز تعیین شده است که در ماده 67 به آن اشاره شد.