دادخواست علیه ظهرنویسی چک
یکی از دعاوی مربوط به چک ارائه دادخواست علیه ظهرنویسی چک به مراجع قضایی می باشد. قبل از پرداختن به نحوه تنظیم دادخواست مزبور و نکات حقوقی آن لازم است تا با عمل ظهرنویسی چک بیشتر آشنا شویم. در ادامه این مقاله به طور مفصل با موضوعات مرتبط با عنوان مذکور خواهیم پرداخت.
چک یکی از اسناد معتبر و بسیار مهمی است که امروزه در انجام معاملات تجاری بسیار پرکاربرد می باشد. چک سند عادی است که به دلیل کثرت استفاده از آن و اهمیت ویژه این سند، ویژگی های سند رسمی را به خود گرفته است. از ویژگی های سند رسمی قابل استناد بودن در دادگاه ها می باشد که چک نیز از این قاعده مستثنی نیست.
ظهرنویسی چک چیست؟
زمانی دادخواست علیه ظهرنویسی چک در دادگاه مطرح می شود که مشکلاتی در خصوص ظهرنویسی چک به وجود آمده باشد. اما ظهرنویسی چک چیست؟ ظهرنویسی به معنی پشت نویسی برگه چک است که منظور از پشت نویسی چک یا ضمانت کردن چک صادر شده یا انتقال چک به شخص دیگری می باشد. پس عمل ظهرنویسی به معنی امضاء و نوشتن توضیحات مختصر مانند انتقال داده شد یا تضمین می کنم در پشت برگه چک است. پس می توان گفت؛ هدف از ظهرنویسی یا انتقال تمامی منافع و مندرجات چک به نفع شخص دیگری است که برای انجام این امر چک ظهرنویسی می شود و یا اینکه ظهرنویسی پشت چک به هدف ضمانت محتوا و مندرجات چک انجام می شود کسی که به عنوان ضامن در معاملات تجاری معرفی می شود پشت چک را امضا و ظهرنویسی می کند که در صورت عدم دریافت وجه چک از سوی دارنده چک، شخص ضامن آن را پرداخت نماید.
این عملیات یعنی پشت نویسی چک برای چک هایی است که در وجه شخص مشخصی باشد و مبلغ چک نیز مشخص باشد. برای انجام این عملیات لازم است تا فرد ظهرنویس دو بار پشت چک را امضا نماید و هدف ظهرنویسی را نیز یادداشت نماید. برگه چک ظهرنویس شده ممکن است دست به دست بین افراد منتقل شود پس هیچ محدودیتی در انتقال چک وجود ندارد اما لازم است که هر بار منافع برگه چک میان افراد منتقل می شود پشت چک دو بار امضا شود. دعاوی که در دادگاه مطرح می شوند گاهی از سوی دارنده چک و برای اثبات ادعای خود مبنی دارنده منافع چک و یا گاهی دعوای مطرح شده علیه فرد ظهرنویس کننده می باشد که به تعهد خود پایبند نبوده است. در ادامه به نحوه تنظیم دادخواست بر علیه فرد ظهرنویس چک خواهیم پرداخت.
نحوه تنظیم دادخواست علیه ظهرنویسی چک
دادخواست علیه ظهرنویسی چک از سوی دارنده چک تنظیم و به دادگاه ارسال می شود. در متن فوق عنوان شد که ظهرنویسی چک به دو هدف انتقال و یا ضمانت چک انجام می شود. هر بار که چک به شخص جدیدی انتقال پیدا می کند باید حتما پشت چک امضا شود زیرا اگر ظهرنویسی چک انجام نشود دارنده منافع چک شخصی است که آخرین بار به نفع او چک صادر شده است. اما دادخواست مزبور زمانی از سوی دارنده چک تنظیم می شود که ظهرنویس کننده چک به منظور ضمانت شخص صادر کننده چک و وجه مندرج در آن عملیات پشت نویسی را انجام داده است ولی از تعهد خود امتناع کرده است. گاهی صادر کننده چک قادر به تسویه چک نیست پس شخص ضامن مسئول پرداخت آن می باشد. اما چنانچه هیچ کدام از فرد صادر کننده و فرد ضامن در پرداخت چک امتناع کردند، دارنده چک می تواند با تقدیم دادخواستی علیه فرد ظهرنویس کننده چک خواستار پرداخت وجه مندرج در چک شود. فرد ذی نفع در مهلت زمانی مقرر و درج مفاد قانونی لازم در متن دادخواست و ضمیمه چک به متن آن و ارائه به دادگاه خواستار تسویه چک شود.
مهلت زمانی ارائه دادخواست علیه ظهرنویسی چک
زمانی که شخص دارنده چک برای وصول وجه چک به دادگاه مراجعه می کند در صورت عدم دریافت وجه می تواند علیه ظهرنویس و صادر کننده چک اقامه دعوا نماید. دادخواست علیه ظهرنویسی چک بایستی در مهرت زمانی مشخصی صورت بگیرد این فرصت زمانی از لحظه صدور گواهی عدم پرداخت چک از سوی بانک شروع می شود. دارنده چک باید از تاریخ صدور چک تا مهلت ۱۵ روزه می توانند به بانک جهت دریافت وجه مراجعه نمایند. اگر فرد در این مهلت زمانی مقرر به بانک مراجعه نکند اقامه دعوا بر علیه فرد ظهر نویس کننده انجام نخواهد شد. پس از مراجعه به بانک و تحویل چک در صورتی که موجودی حساب بانکی صادر کننده چک کافی نباشد، بانگ گواهی عدم پرداخت صادر می کند و فرد در مدت یک هفته بایستی به دادگاه مراجعه نماید تا مراحل بعدی را برای ارائه دادخواست انجام دهد.
مفاد قانونی دادخواست علیه ظهرنویسی چک
ماده ۳۱۵ قانون تجارت؛ اگر چک در همان مکان صادر شده است دارنده باید از تاریخ صدور آن به مدت پانزده روز وجه آن را در بانک مطالبه نماید و اگر در مکانی دیگر چک صادر شده است و شخص در استانی دیگر آن را وصول می کند باید از تاریخ صدور چک تا چهل پنج روز برای دریافت وجه به بانک مراجعه نماید و اگر در این مهلت های زمانی مقرر شده به بانک مراجعه نکند دعوا علیه ظهر نویس چک مسموع نخواهد بود.
طبق ماده ۲۴۹ قانون تجارت؛ ضامن که ضمانت صادر کننده چک یا برات دهنده یا ظهر نویس و یا فردی که چک را به شخص دیگری انتقال می دهد فقط با کسی مسئولیت تضامنی خواهد داشت که از او ضمانت کرده است.
نحوه رسیدگی به دادخواست علیه ظهرنویسی چک در دادگاه
زمانی که دادخواست علیه ظهرنویسی چک به دادگاه ارسال می شود مرجع قضایی به دلیل اهمیت زیاد و قابل استناد بودن برگه چک بدون تشریفات خاصی صادر کننده چک و ضمانت کننده یا ظهرنویس را به دادگاه فرا می خواند. دادگاه شخصی را به عنوان ضمانت کننده چک قبول دارد و مورد بازخواست قرار می دهد که برای صادر کننده چک عملیات ظهرنویسی انجام داده باشد. بدیهی است که این شخص فقط ضامن شخص صادر کننده چک است و اگر چک به افرادی دیگر انتقال پیدا کرده باشد هیچ ضمانتی متوجه فرد ظهرنویس نیست و لازم به ذکر است که ضمانت چک امری است تبعی یعنی اگر فرد ضامن به همان میزان مسئولیت دارد که فرد صادر کننده چک مسئول است.
