دادخواست استرداد مال منقول
در این مطلب قصد داریم اطلاعاتی در رابطه با دادخواست استرداد مال منقول، ارائه دهیم. در ابتدا لازم است با مفهوم مال منقول، آشنا شوید. در یک تقسیم بندی، اموال به دو گروه منقول و غیر منقول دسته بندی می‌شوند. منظور از اموال غیر منقول، اموالی هستندکه جابجایی آن‌ها یا به خود مال یا به محل آن، ممکن است آسیب برساند. اموال منقول نیز، اموالی هستند که به راحتی از محلی به محل دیگر، قابل انتقال هستند و در این جابجایی آسیبی به خود مال یا محل استقرار آن وارد نمی‌شود. به عنوان مثال ماشین، طلا و جواهر، مال منقول محسوب می‌شوند.
هر کدام از اموال منقول و غیر منقول، انواع مختلفی دارند. تشخیص اینکه یک مال، منقول محسوب می‌شود یا غیر منقول در نظر گرفته می‌شود اهمیت بسیاری دارد. علت این اهمیت داشتن، این است که این دو نوع از اموال از لحاظ مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. این تفاوت‌ها آثار حقوقی را در پی دارد. به عنوان مثال، هزینه دادرسی دعاوی مربوط به هر کدام از این اموال، با یکدیگر متفاوت است. از نظر صلاحیت رسیدگی در دادگاه نیز با هم تفاوت دارند. حتی در مبحث توقیف اموال نیز، این دو نوع مال، احکام متفاوتی دارند.
دادخواست استرداد مال منقول
یک از مسائل حقوقی رایج در دادگاه‌ها، درخواستی است که شخص به منظور استرداد مال منقول، مطرح می‌کند. دادخواست استرداد مال منقول، در مراجع قضایی زمانی مطرح می‌گردد، که شخص مال منقولی را تحت عناوین مختلفی از دیگری دریافت کرده است اما در زمان مقرر از بازگرداندن مال منقولی که دریافت کرده بود، امتناع ورزد. در این زمان، شخصی که مال را به دیگری داده بود، یا مالک مال می‌تواند به مراجع قضایی مربوطه مراجعه کند و درخواست خود را تحت عنوان دادخواست استرداد مال منقول، مطرح نماید.
مال منقول ممکن است به طرق مختلفی به دست شخص ممتنع از پس دادن آن، رسیده باشد. ممکن است این مال، با اذن و اجازه مالک و از طریق عقد قراردادهای کتبی مختلف مانند عاریه یا ودیعه به شخص داده شده باشد. همچنین ممکن است ضمن توافق شفاهی این تحویل مال صورت پذیرفته باشد. در این حالاتی که ذکر شد، تصرف مال در واقع مشروع و قانونی می‌باشد. اما ممکن است این تصرف از طرق مختلف مجرمانه مانند سرقت، در تصرف شخص قرار گرفته باشد.
یک حالت از تصرف نیز این است که شروع تصرف در ابتدا با اذن مالک مال بوده است. اما ادامه دادن این تصرف با اذن مالک نباشد. به عنوان مثال، فردی مال منقولی را به دیگری به مدت یک هفته به عاریه می‌دهد. اما بعد از گذشت یک هفته، علی رغم درخواست مالک، فرد مال را پس نمی‌دهد. در این حالت اگر مالک درخواست استرداد کرد اما شخص مال را به وی بازنگرداند، مالک می‌تواند با مراجعه به مراجع صلاحیتدار، دادخواست استرداد مال منقول را مطرح نماید.
مدارک لازم به منظور ثبت دادخواست استرداد مال منقول
در زمان تنظیم دادخواست استرداد مال منقول، مانند تمامی دادخواست‌های مطرح شده در مراجع قضایی، باید یک سری مدارک را به همراه داشت. قبل از اینکه اشاره‌ای به مدارک مورد نیاز این دادخواست نماییم، در ابتدا لازم به ذکر است که راه حل اولیه برای پس گرفتن مال منقول از شخص متصرف، ارسال اظهارنامه برای وی می‌باشد. سپس اگر فرد به اظهارنامه دریافت شده، پاسخی نداد در آن زمان، دادخواست استرداد مال منقول مطرح گردد. در این مورد می‌توان با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی برای ثبت این دادخواست، اقدام نمود. برای ثبت آن باید مدارکی از جمله برگ سند رسمی یا برگ سند عادی (البته ارائه این دو سند، اختیاری می‌باشد)، برگ قرارداد ودیعه یا امانت، کارت ملی به جهت احراز هویت، برگ شهادتنامه شهود و افراد مطلع، برگ مربوط به تحقیقات محلی، برگه مربوط به درخواست استعلام و سایر دلایل ارائه گردد.
کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به دادخواست استرداد مال منقول را دارد؟
دعوای مطرح شده در رابطه با استرداد مال منقول، جزو دعاوی مالی قرار می‌گیرد. لذا در زمان ارائه دادخواست استرداد مال منقول، طبق قانون باید نسبت به تقویم خواسته این دعوا اقدام کرد. میزان این خواسته، در صلاحیت دادگاه تاثیرگذار است. در صورتی که خواسته این دعوا به مبلغی کمتر از بیست میلیون ریال تقویم گردد، شورای حل اختلاف، به عنوان مرجع صلاحیتدار در این دعوا در نظر گرفته می‌شود.
در مقابل در صورتی که مبلغ خواسته این دعوا، بیشتر از بیست میلیون ریال تقویم گردد، رسیدگی به این دعوا در صلاحیت دادگاه خواهد بود. از نظر هزینه دادرسی نیز، هزینه رسیدگی به این دعوا مطابق هزینه دادرسی دعاوی مالی خواهد بود.
در روابط امانی، اگر فرد امانت گیرنده نسبت به استرداد مال امانی امتناع ورزد و در این مورد سوء نیت داشته باشد، بر طبق قانون مجازات اسلامی، رفتار وی جرم تلقی می‌گردد. در صورت شکایت مالک، اگر دادگاه کیفری در این مورد حکم به بزه خیانت در امانت صادر کند، مجازات این بزه در مورد شخص مجرم اجرا می‌گردد. حال سوالی که ممکن است پیش آید این است که آیا همراه با حکم به مجازات، دادگاه کیفری حکم به استرداد مال هم صادر می‌نماید یا خیر؟
در پاسخ باید گفت بدون تقدیم و ارائه دادخواست حقوقی، امکان استرداد مال، به حکم دادگاه کیفری وجود ندارد. البته این امکان فراهم است که فرد شاکی، با ارائه دادخواست حقوقی و رعایت قوانین آیین دادرسی مدنی، در دادگاه کیفری، استرداد مال منقول امانی را مطرح نماید.
نکته پایانی
همانطور که در مطالب بالا ذکر شد، برای ارائه دادخواست استرداد مال منقول، باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و سپس مراحلی در دادگاه صلاحیتدار طی شود. پرونده مربوط به استرداد اموال منقول نیز همانند سایر پرونده‌های حقوقی و کیفری دیگر، دارای پیچیدگی‌هایی است. لذا در صورتی که شخص خواهان در این زمینه اطلاعات و دانش کافی نداشته باشد، ممکن است سردرگم شده و نداند که باید به چه طریقی پیگیر پرونده خود باشد. لذا توصیه می‌کنیم در صورتی که درگیر پرونده‌ای حقوقی یا کیفری هستید، حتما از وکلای مجرب و متعهد کمک بگیرید. برای طرح و ارائه دادخواست استرداد مال منقول نیز، وکلای مجرب حقوقی می‌توانند به شما کمک کنند که در زمان کمتری به نتیجه مطلوبی برسید.
