دادخواست نصب قیم

دادخواست نصب قیم

در نظام حقوق عمومی و مدنی ایران، مبحثی در خصوص قیمومت برای افراد صغار یا سفیه وجود دارد. در این مورد، تحت شرایطی می توان برای قیمومت آنها، دادخواست نصب قیم به دادگاه ارائه داد. در واقع قانون در حمایت از افرادی که مالک اموال منقول و غیر منقول هستند، اما بنا بر دلایلی نمی توانند از آن استفاده کنند، موضوع قیم را مطرح نموده است. افرادی که به موجب قانون حق استفاده از اموال خود را مگر به وسیله قیم ندارند، شامل دو دسته می شوند.

1- کودکانی که هنوز به سن قانونی نرسیده و قوه تشخیص کارهای خود را ندارند، که اصطلاحا به آنها صغار یا صغیر می گویند.

2- افرادی که از رشد عقلی محروم بوده و قادر به تمیز خوب و بد زندگی خود نیستند. اصطلاحا به این افراد عقب مانده ذهنی، دیوانه یا سفیه گفته می شود.

افراد قیم چگونه با دادخواست نصب قیم، تعیین می شوند؟

قیم کسی است که با دادخواست نصب قیم که از سوی اولیاء افراد صغیر و مجنون به دادگاه ارائه می شود، از حق رسمی تصرف اموال محجورین و صغار برخوردار می شوند. به عبارتی دیگر، قیم شخصی است که با مجوز دادگاه از حق نمایندگی افراد محجور و صغیر برای استفاده صحیح از اموال آنان، برخوردار می شود. از آنجایی که صغار و سفها به موجب قانون حق استفاده از اموال خود را ندارند، قانونگذار برای این دسته از افراد، استفاده از قیم را، لحاظ نموده است. زنان بیوه ای که دارای فرزند می باشند، نیز می توانند دادخواست نصب قیم جهت تصرف در اموال فرزندان خود را به دادگاه تسلیم کنند.

شرایط قیمومت، اجباری یا اختیاری؟

شرط اختیار در دادخواست نصب قیم

پذیرش قیمومت، اختیاری است و شخص قیم باید در جریان قیم شدن خود واقع شده باشد. بنابراین، وقتی فردی را قیم قرار می دهند، وی باید موافقت یا عدم موافقت خود را طی مدت 72 ساعت به دادگاه اعلام نماید.

 اولیاء و نزدیکان افراد محجور یا صغیر، میتوانند برای تعیین قیم، به دادگاه دادخواست نصب قیم را بدهند.

چنانچه شخص قیم، قیمومت را پذیرفت، آنگاه دادخواست نصب قیم برای نمایندگی از اموال فرد صغیر یا محجور، تسلیم دادگاه خواهد شد.

برای ارائه دادخواست نصب قیم، باید شرایط زیر لحاظ شده باشد.

1- رای دادگاه مبنی بر صغیر یا سفیه بودن افرادی که نیاز به قیم دارند.

2- فقدان ولی قهری (پدر یا جد پدری) برای اصغار و سفها. ممکن است اولیاء قهری محجورین و اصغار در قید حیات بوده، اما در انجام قیمومت و سرپرستی فرزندان صغیر خود ناتوان باشند. در چنین صورتی نیز می توان دادخواست نصب قیم را به دادگاه ارائه داد.

3- موافقت یا عدم موافقت شخص قیم برای نمایندگی کودکان صغیر و یا محجورین. قیم هیچ اجباری برای پذیرش چنین نمایندگی را ندارد. در صورتی که قیم موافقت یا عدم موافقت خود را در طی سه روز به دادگاه اعلام نکند، دادستان خواستار معرفی شخص دیگری برای قیمومت می شود. قیم می تواند برای انجام قیمومت خود، دستمزد تعیین کرده و یا انجام این کار را در راه رضایت پروردگار یکتا، قبول نماید. در صورتی که قیم تقاضای دستمزد نماید، این حق الزحمه از طریق اموال فرد صغیر یا محجور تامین می شود.

4- ارائه دادخواست نصب قیم از طرف اولیاء و خویشاوندان افراد صغیر و یا محجور به دادگاه

شرایط قیم برای قیمومت، جهت دادخواست نصب قیم

شخصی که قرار است قیم و نماینده افراد صغیر و محجور باشد، باید دارای شرایط تعریف شده در قانون باشد. در صورت داشتن شرایط لازم، آنگاه می توان دادخواست نصب قیم را به دادستان ارائه نمود. قیم به موجب رای دادگاه، حق تصرف در اموال افرادی که نمایندگی آنها را بر عهده گرفته است دارد. بنابراین باید از شرایط خاصی مانند امین بودن برخوردار باشد. در واقع قانونگذار می خواهد تا اموال و دارایی های افراد محجور و صغیر، به درستی برای آنان مصرف گردد. پس برای اینکه این اموال در دست اشخاص نامطلوب قرار نگیرد، شرایطی را برای شخص قیم وضع نموده که به آنها اشاره می کنیم.

• در وهله اول قیم باید عاقل باشد. این شرط اصلی برای یک قیم است. به عبارت دیگر، شخصی که خود دارای قیم و سرپرست است، نمی تواند قیم کسی شده و برای قیمومت وی دادخواست نصب قیم به دادگاه ارائه داد.

• قیم باید علاوه بر عاقل بودن، بالغ و آگاه به امور روز جامعه نیز باشد. به عبارتی، قیم باید دارای قوه تمیز خوب از بد باشد.
• برخورداری از توانایی و قدرت انجام امور مربوط به افرادی که قیمومت آنها را بر عهده گرفته اند.
• قیم باید در بین مردم و افرادی که وی را برای قیمومت کاندید کرده اند، دارای اعتبار باشد. وی باید فردی نیکنام بوده و رعایت عدالت در گفتار و رفتارش مشهود باشد. بنابراین افرادی که به فسق و فجور، ورشکستگی مالی و یا بزهکاری شهرت دارند، نمی توانند مورد موضوع دادخواست نصب قیم به دادگاه باشند.
• قیم باید مسلمان باشد. به موجب قانون، افراد غیر مسلمان نمی توانند، قیم صغار و محجورین مسلمان باشند.

اولویت ارائه دادخواست نصب قیم با چه کسانی است؟

در انتخاب قیم، اولویت ابتدا با نزدیکان درجه یک، مانند مادر و سپس افراد دیگر خانواده افراد صغار و محجور، (در صورت فقدان مادر) می باشد. بنابراین، مادر و سپس خویشاوندان افراد صغیر و محجور، از حق اولیه برای ارائه دادخواست نصب قیم برخوردار هستند. دادگاه و از جمله دادستان، برای کودکان زیر سن قانونی که پدر خود را ازدست داده اند، ابتدا مادر را مناسب ترین گزینه برای قیم بودن به شمار می آورد. پس مادر می تواند با تسلیم دادخواست نصب قیم به دادگاه، از مقام قضایی درخواست وکالت تصرف در اموال فرزندان خود را داشته باشد. لازم به ذکر است؛ مادر تا زمانی که مجرد است، می تواند قیم فرزندان خود باشد. چنانچه وی اقدام به ازدواج نماید، باید از شوهر خود برای ادامه قیم بودن، اجازه بگیرد. اگر این اجازه داده نشود، قیمومت، از وی سلب خواهد شد. ضمن اینکه مادر باید دارای صلاحیت و تمامی شروطی که یک قیم باید داشته باشد نیز، باشد.

آیا در مقابل دادخواست نصب قیم، دادخواست عزل قیم وجود دارد؟

در مقابل دادخواست نصب قیم، دادخواست عزل قیم نیز وجود دارد. وقتی قیم شرایط خود را از دست می دهد، می توان دادخواست عزل قیم را به دادگاه ارائه داد.

مادر، اولین گزینه واجد شرایط قیمومت است

در خصوص قیم و شرایط آن گفتیم که قیم باید دارای شرایطی که قانون تعیین کرده باشد. ممکن است قیم یک یا تعدادی از شروط قانونی قیمومت را در آینده از دست بدهد. همچنین با اعمال خود موجب خسارات مادی و معنوی به افراد تحت قیمومت خود، بشود. در این شرایط؛ اولیاء افراد محجور و صغیر و حتی دادستان، می توانند با ارائه مدارک و مستندات محکمه پسند به دادگاه، دادخواست عزل قیم را ارائه دهند. این درخواست باید به همان دادگاهی ارائه شود که قبلا در آن دادخواست نصب قیم داده شده بود.