دادخواست حق ارتفاق
شاید تا کنون عنوان دادخواست حق ارتفاع را نشنیده باشید و یا فکر کنید تا به حال هیچ مسئله و موردی در این رابطه برای شما و یا نزدیکان شما روی نداده است. در صورتی که اگر این عنوان را باز کنیم و توضیحاتی در این باره ارائه دهیم خواهید فهمید که بسیاری از ما حتما یک بار در طول زندگیمان موضوع این دادخواست را شنیده ایم و یا ممکن است برای خود ما و یا یکی از نزدیکان ما اتفاق افتاده باشد. اگر هم هیچ کدام از این موارد را تجربه نکرده باشیم حتما در فیلم ها و سریال های تلویزیونی با چنین موقعیتی آشنا شده ایم. در اصل حق ارتفاق استفاده یک کشاورز و یا باغدار از آب زمین و باغ بالا دستی و یا قرار گرفتن راه عبور یک زمین از میان زمین همسایه می باشد.
براساس ماده ۹۳ قانون مدنی حق ارتفاق حق و حقوق شخصی است در ملک شخص دیگر، به این صورت که فرد با استناد به اعتبار ملک خود می تواند از ملک شخص دیگری استفاده نماید. ماده قانونی یاد شده در اصل برای جلوگیری از انحصار گرایی تدوین شده است. به این صورت که اگر همسایه او ملکش در شرایطی باشد که برای رسیدن به ملک و زمین خود ناچار باید از زمین و ملک او عبور کند. صاحب ملک مجاز نخواهد بود از تردد و عبور همسایه از درون ملک و زمین او برای رفتن به ملک خود جلوگیری کند. با این وجود اگر همسایه چنین اجازه ای را به همسایه خود ندهد. طرف مقابل می تواند دادخواست حق ارتفاق را بر علیه همسایه خود تنظیم کند تا قانون میان آن ها قضاوت کند.
دادخواست حق ارتفاق (2)
حق ارتفاق به چند طریق به همسایه یا صاحب ملک داده خواهد شد؟
حال که مسئله و موضوع حق ارتفاق را تا حدودی روشن کردیم . لازم است به یاد آوری است که حق ارتفاق به دو طریق به همسایه و یا صاحب ملک داده خواهد شد.
۱: از طریق قرار داد، در این حالت معمولا مابین طرفین یا در اصطلاح همسایه ها قرار دادی بسته می شود که بر اساس آن میزان و نحوه استفاده از این حق کاملا مشخص شده است. اعتبار این قرارداد به نحوی است که این قرار داد را قابل استناد خواهد کرد. یعنی اگر یکی از طرفین و یا هر دوی آنها فوت کنند. وراث آن ها می توانند با توجه به مفاد قرارداد عمل نمایند و اعتبار قرارداد با مرگ طرفین آن از بین نخواهد رفت.
نکته: مسئله مهمی که در این رابطه وجود دارد این است که قرارداد مزبور به نحوی حق صاحب ملک را محدود خواهد کرد. بنابراین قابلیت ذکر در سند رسمی و ۶ دانگ مالکیت را دارد. زیرا ذکر نمودن این مسئله در سند رسمی از بروز دعوا و مشاجره در آینده جلوگیری خواهد کرد.
۲: از طریق حکم قانون، گاهی ممکن است قانون در این نوع مسائل ورود نماید و مشخص کرده باشد که املاک مجاور هم دیگر و در اصطلاح همسایه به چه شکلی می توانند از ملک مجاور خود استفاده نمایند. همچنین میزان این استفاده را نیز معیین خواهد کرد. برای مثال ممکن است فردی برای رسیدن به زمین کشاورزی خود مجبور شود از میان زمین و یا حیاط خانه همسایه عبور کند. و همسایه این اجازه را به او ندهد و یا مسیر عبور او را سد نماید. همسایه ذینفع می تواند دادخواست حق ارتفاق را بر علیه همسایه خود تنظیم نماید.
تنظیم دادخواست حق ارتفاق به چه شیوه ای می باشد؟
برای تنظیم دادخواست حق ارتفاق همانند همه دادخواست های دیگر فرد متقاضی می تواند با مراجعه به دفاتر الکترونیک قضایی فرم مربوط به این خواسته را پر کرده و آن را برای بررسی بیشتر به مراجع قضایی ارجاع دهد. این خواسته از بخش های مختلفی هم چون خواهان و خوانده و شرح دادخواست و همچنین ارائه مدارک و شواهد تشکیل شده است. مسلما خواهان مدعی حق ارتفاق بوده و خوانده نیز صاحب ملکی است که اعتقادی به اجرای چنین حقی در خصوص همسایه خود نمی باشد.
منظور از شرح دادخواست این است که خواهان باید مشخصات کامل ملک خود و موقعیت ملک مجاور را در دادخواست مربوطه ذکر کند و در صورتی که قبلا این حق به وسیله مالکین یا مالک قبلی و طی قرار دادی برای او در نظر گرفته شده باشد. مدارک و مستندات وجود این قرارداد را ضمیمه دادخواست مربوطه نماید.
دادخواست حق ارتفاق (1)
چگونگی اجرای حق ارتفاق
اگر فرد خواهان دادخواست حق ارتفاق را به دادگاه ارائه نماید و دادگاه بعد از برگزاری جلسات رسیدگی حکم حق ارتفاق برای خواهان را صادر نماید. او می تواند همسایه مجاور ملک خود را از این حکم دادگاه آگاه کند و به او یاد آوری کند که رسما و قانونا دارای این حق بوده و می تواند از طریق ملک او از ملک خود استفاده کند. در صورتی که همسایه یا شخص خوانده حق ارتفاق همسایه خود را دوباره نادیده بگیرد. در این حالت او حقی را ضایع می کند که قانون برای طرف مقابلش در نظر گرفته است. بنابراین قانون با او برخورد کرده و درباره او اقدام قانونی انجام خواهد گرفت.
نکته: زمانی دادگاه در این زمینه وارد عمل خواهد شد که اختلاف بر سر حق ارتفاق دو ملک وجود داشته باشد. اگر دو ملک همسایه نسبت به همدیگر دارای حق ارتفاق باشند و این حق در سند یکی یا هر دوی آن ها قید نشده باشد نیازی به تنظیم دادخواست و ارائه آن به مراجع قضایی و همچنین دخالت دادگاه نیست. بلکه این مشکل به وسیله دفاتر اسناد رسمی قابل رسیدگی می باشد.
اثبات حق ارتفاق چگونه انجام خواهد شد؟
حق ارتفاق در حقیقت محدود کننده استفاده مالک از ملک خود می باشد. بنابراین این مسئله یکی از مسائل مهمی است که در سند رسمی قید خواهد شد. حال اگر بنا به هر دلیلی این مسئله در سند قید نشده باشد. مالک متقاضی این حق می تواند با مراجعه به مراجع قضایی تقاضای اثبات این حق به وسیله قانون را بنماید. در این حالت کارشناسان و متخصصان در این زمینه به محل قرار گیری دو ملک مراجعه کرده و با مشاهده نحوه قرار گیری دو ملک در صورت واجد شرایط بودن حق ارتفاق برای ملک مورد نظر این حق را با استناد به مشاهدات خود برای او به اثبات خواهند رساند.
