نکات و اصولی که باید در انعقاد قرارداد رعایت کرد
پیشگفتار
هر روز قرارداد های مختلفی در کشور به ثبت میرسد. برخی از این معاملات کاملا صحیح هستند و مطابق با قوانین ایجاد میگردند اما در مقابل گروه زیادی از آنها هم به علت نقصان یکی از ارکان اساسی، از صحت خارج هستند. در ادامه با ما همراه باشید تا شرایط یک عقد صحیح را خدمت شما عرض کنیم. قطعا شما میتوانید بعد از خواندن این مطلب، به شکل آگاهانه تری نسبت به تنظیم قرارداد های خود اقدام نمایید.
تنظیم قرارداد
قرار داد ها به صورت کلی به دو دسته تقسیم بندی میشوند. برخی از آنها عهدی هستند. به این معنا که یکی از طرفین یا هر دوی آنها متعهد میشوند تا کاری را در زمان معینی انجام دهند. این قرار داده ها نظایر آن هم کم نیست، عقود عهدی نامیده میشوند و در قانون هم لازم الاجرا میباشند.
اما دسته دیگر عقود، عقود تملیکی هستند. عقود تملیکی که شاخه وسیعی از عقود را هم به خود اختصاص میدهند، بر تملیک یک مال و یا یک ملک دلالت دارند. به طور کلی عقود تملیکی یکی از عقودی هستند که همه ی ما به صورت روزمره با آنها سر و کار داریم و ممکن است بار ها در زندگی خود آنها را انجام دهیم. به عنوان نمونه، هنگامی که شما به یک سوپر مارکت مراجعه میکنید و یک کالا را خریداری میکنید، عقد بیع انجام داده اید و این عقد در زمره عقود تملیکی قرار خواهد گرفت.
اما نکته مهم در رابطه با همه ی معاملات، وجود صحت بر آن است. در صورتی که یک عقد فاقد شرایط لازم باشد، فاقد اثر اجرایی بوده و قانونگذار هم بر آن ارزشی بار نخواهد کرد. به همین دلیل لازم است تا با شرایط قرارداد آشنا باشیم تا در هنگام نیاز بتوانیم به مراجع قضایی مراجعه کرده و در جهت احقاق حق خود بر آییم.
نکات و اصولی که باید در انعقاد قرارداد رعایت کرد (2)
شرایطی که در قرارداد باید رعایت کرد
اولین شرط، وجود قصد طرفین است. این امر از ماده 191 قانون مدنی استنباط میشود. بنابراین اگر کسی به قصد شوخی یک عنوان را مطرح کند، حتی اگر در محافل رسمی باشد، نمیتوان آن عقد را صحیح دانست. البته اثبات این امر که شخص در حالت مزاح این اقدام با انجام داده است با مدعی است.
یکی از شرایط مهم در قرارداد ها، این است که طرفین در هنگام ایجاد، رضایت داشته باشند. در این باره نظریات مختلف حقوقی ارائه شده است و حقوقدانان هم بار ها در این مورد اظهار نظر کرده اند. مطابق قانون مدنی رضایت حاصل در نتیجه اشتباه و اکراه را هم از خدشه هایی میداند که بر صحت قرارداد وارد میشوند.
از شرایط اساسی یک معامله، این است که طرفین آن به سن قانون رسیده باشند و اینکه فاقد جنون در حین امضا قرارداد باشند. این اصل که در حقوق به عنوان اهلیت شناخته میشود، بسیار مورد توجه است. البته اثبات آن هم به هیچ عنوان سخت نیست.
یکی از موارد مهم در این حوزه، این است که موضوع مورد معامله کاملا مشخص باشد. اینکه شخصی به دیگری وعده دهد که در صورت انجام کار معینی، یک اتومبیل را برای او خواهد خرید، موجب بطلان یک معامله است. زیرا موضوع مورد معامله باید یا به طور کامل مشخص باشد، یا اینکه جنس، وصف و تعداد آن مشخص باشد. به عنوان نمونه در مثال پیشین، معامله در صورتی صحیح است که در عوض انجام کاری معین، وعده خرید یک دستگاه خودروی پراید مدل 90 را برایش تعیین نماید.
یکی از اصول مهم در مورد قراردادها، مشروعیت جهت معامله است. مطابق ماده 190 قانون مدنی، در صورتی که مورد معامله مشروعیت نداشته باشد، معامله هیچگونه اثری نخواهد داشت. در این زمینه میتوان به معاملات مشروبات الکلی را مثال زد.
طرفین معامله در هنگام ایجاد آن، باید کاملا مشخص باشند. البته در برخی از عقود مانند بیع، این شرط آنچنان مهم نیست اما در معاملاتی مانند هبه یا ازدواج، بسیار حائز اهمیت است. مطابق ماده 201 قانون مدنی هم در صورتی که شخصیت طرف مقابل علت عمده عقد باشد، معامله باطل خواهد بود.
مقصود طرفین از اصطلاحات به کار برده شده در معامله مشخص باشد. این امر در مورد معاملات تخصصی بسیار مهم است و د ر صورتی که در این معاملات از کلماتی استفاده گردد که در عرف معنای مشخصی ندارند، بهتر است که در عقد معنای دقیق این واژه ها مشخص گردد. در غیر این صورت قاضی در دادگاه موظف است تا قصد واقعی طرفین را احراز نماید.
نکات و اصولی که باید در انعقاد قرارداد رعایت کرد (1)
نکات مهم در مورد قرارداد ها
باید توجه داشته باشید که معاملات، تابع توافق طرفین است. البته به شرطی که بر خلاف قوانین آمره و نظم عمومی نباشد. این امر یکی از اصول مهم حقوقی است و در ماده 10 قانون مدنی به صراحت ذکر شده است.
به طور کلی عقود اگر صحیح نباشند، یا باطل و یا غیر نافذ هستند. عقود باطل هیچ اثر حقوقی ندارند و در صورتی که یک معامله باطل باشد، باید مجددا نوشته شود اما عقود غیر نافذ، میتوانند توسط شخص تایید شوند. در این صورت به یک قرارداد صحیح تبدیل میشوند و کلیه آثار حقوقی بر آنها بار خواهد شد.
نکته مهم دیگر، ذکر شرایط در یک قرارداد است. همانطور که ذکر شد، قرارداد ها تابع قصد طرفین است اما در صورتی که شرایطی در قرارداد ذکر نشده باشد، مطابق شرایط موجود در قانون عمل خواهد شد.
مطابق قانون، اصل بر صحت قرارداد هاست و شخصی که ادعای خلاف آن را دارد، باید با آوردن اسناد، اظهارات خود را ثابت نماید. این اصل برگرفته از فقه است و منشا بسیاری از قوانین کنونی است.
پیچیدگی موجود در قرارداد ها
به طور کلی میتوان گفت معاملاتی که انجام میشود از نظر حقوقی پیچیدگی های خاص خود را دارند. البته با تصویب قوانین مختلف در سالهای اخیر، چهره پیچیده تری هم به خود گرفته اند و حقوق دانان را با دشواری های بسیاری رو به رو کرده اند. پیشنهاد میکنیم که اگر قصد ثبت یک قرارداد را دارید، حتما با یک وکیل یا فرد آشنا به امور حقوقی مشورت نمایید. قطعا یک فرد آگاه میتواند تا حد زیادی موضوع را برای شما روشن تر کند و شما را از صحیح بودن قرارداد منعقده، مطلع سازد.
