قانون شکلی و ماهوی

قانون شکلی و ماهوی

قانون شکلی و ماهوی و تفاوت آن ها

قانون شکلی و ماهوی چیست؟ قانون شکلی و ماهوی چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ مهمترین نکات مربوط به قانون شکلی و ماهوی چیست؟ چرا از قانون شکلی و ماهوی استفاده می شود؟ مهمترین نکات مربوط به قانون شکلی و ماهوی چیست؟ آثار قانون شکلی و ماهوی چیست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص قانون شکلی و ماهوی چیست؟ چرا از قانون شکلی و ماهوی استفاده می شود؟ کارکرد قانون شکلی و ماهوی چیست؟ نظر قانونگذار در خصوص قانون شکلی و ماهوی چیست؟ مهمترین شرایط مربوط به قانون شکلی و ماهوی چیست؟

قانون شکلی و ماهوی دو حالت کلی از قوانینی است که در سیستم قضایی کشور جریان دارد. در واقع اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم در قانون ایران، قانون شکلی و قانون ماهوی دو دسته از قوانین هستند که تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. قانون شکلی، قوانینی هستند که مربوط به تشریفات و شکل رسیدگی به دعاوی هستند. قانون ماهوی، قوانینی هستند که مربوط به ماهیت و محتوای دعاوی هستند. نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که قوانین شکلی برای اجرای صحیح قوانین ماهوی مورد استفاده قرار می گیرد. در کلام ساده تر قوانین ماهوی بدون اجرای صحیح قوانین شکلی غیر قابل اجرا خواهد بود. همچنین قانونگذار نسبت به اجرای قانون شکلی و قوانین ماهوی حساسیت دارد. از این رو طرفین دعوی می توانند نسبت به اجرای درست هر کدام از این قوانین اعتراض داشته باشند و یا این که نسبت به تجدید نظر خواهی اقدام کنند.

ما در این مقاله به دنبال این هستیم که بدانیم قانون شکلی و ماهوی دقیقا چیست و چه کارکردی در مسیر قضایی دارند؟ به نوعی شناخت بهتر این قوانین و شرایط مربوط به آن می تواند باعث شود که طرفین دعوی با حقوق واقعی و اصلی خود بهتر آشنا شوند. از این رو در ادامه به شکل دقیق تری با قانون شکلی و ماهوی آشنا خواهیم شد و کارکرد یک وکیل کیفری یا حقوقی در این را خواهیم شناخت. با ما همراه باشید.

قانون شکلی و ماهوی و چارچوب های مربوط به آن

قانون شکلی و ماهوی را زمانی می توانیم به خوبی درک کنیم که با برخی از مفاهیم مربوط به آن آشنا شویم. مهم ترین مفهومی که در این بین وجود دارد، مسئله و مفهوم قانون است.

در واقع سوال اصلی که در این بین وجود دارد این است که قانون چیست و چه کارکردی در جامعه باید داشته باشد؟ پاسخ این پرسش به نظر ساده، می تواند کارکرد اصلی قانون شکلی و ماهوی را به خوبی نشان دهد. مسئله ای که وجود دارد این است که قوانین در هر صورت موظف به حفظ حقوق هر فرد در جامعه و تعریف رابطه اجتماعی افراد است.

به نوعی قانون موظف است بتواند حق هر فرد در جامعه را مشخص کرده و مسیرهای رسیدن به این حق را به وی نشان دهد. در واقع هر فرد در جامعه و در موقعیت هایی که قرار دارد از حقوق متنوعی برخوردار است. از طرف دیگر قانون سعی کرده مشخص کند که افراد در موقعیت های مختلف چه نوع ارتباطاتی می توانند برقرار کنند. در کلام ساده تر قانون به عنوان تنظیم کننده روابط شناخته می شود.

اما مسئله ای که وجود دارد همه این موارد تحت قالب قوانین ماهوی عنوان شده است. در واقع قوانین ماهوی مانند قوانین مدنی، قوانین مجازات اسلامی و … تعیین کرده است که حقوق هر فرد در جامعه چیست و روابط چگونه و در چه قالب هایی باید تنظیم شود.

اما این قوانین درست مانند مواد خامی است که باید نحوه اجرایی شدن آن ها مشخص شود. به عبارت ساده تر، قوانین ماهوی حقوق و چارچوب ها را مشخص کرده، اما چگونگی اجرایی شدن این قوانین و روند مربوط به آن ها مربوط به قوانین شکلی است. در واقع قوانین شکلی چارچوب و روند اجرایی شدن قوانین ماهوی را مشخص می کنند. دستگاه های قضایی و همچنین نهاد های اجرایی و البته افراد جامعه بر اساس همین قوانین است که می توانند نسبت به اجرایی شدن قوانین اقدام کنند. در ادامه به جزئیات بیشتری از این مسئله خواهیم پرداخت.

آثار قانون شکلی و ماهوی

یکی از کارکردهای مهم یک وکیل حقوقی یا کیفری این است که بتواند بر اساس نوع قانون از ابزارهای مناسبی استفاده کند. به طور مثال درخواست تجدید نظر عمدتا در خصوص قوانین ماهوی دعوی صورت می گیرد. این در حالی است که فرجام خواهی در خصوص قوانین شکلی دعوی مورد استفاده قرار می گیرد.

در کلام ساده تر شناخت قوانین شکلی و ماهوی و نحوه استفاده از آن ها می تواند آثار مهمی در روند دعوی داشته باشد. نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که قوانین ماهوی بدون اجرای درست قوانین شکلی بی اثر می شوند. بنابراین برخلاف تصور عموم، قوانین شکلی اهمیت بسیار بالایی دارند. مهمترین این قوانین عبارتند از آیین دادرسی کیفری و آیین دادرسی مدنی.

اگر بخواهیم ساده تر قانون شکلی و ماهوی را به صورت خلاصه بیان کنیم می توانیم اینگونه بگوییم که قوانین شکلی به مفاهیمی مانند نهاد قضایی رسیدگی کننده به دعوی، روند دادرسی، ابزارهای مورد استفاده در هر دعوی، زمان رسیدگی به دعوی، امکان تجدید نظر خواهی و ده ها مورد دیگر می پردازد. به نوعی قوانین شکلی پروتکل های لازم برای هر دعوی و اجرای قوانین ماهوی مربوط به دعوی را بیان می کند. این در حالی است که قوانین ماهوی عملا به ذات دعوی می پردازد و تمامی آرای و احکام صادر شده بر اساس همین قوانین است.

همانطور که گفتیم در صورتی که در قوانین شکلی ایرادی وجود داشته باشد، آرای صادر شده باطل خواهد شد. این ها مهمترین شرایطی است که در این خصوص باید به آن ها توجه داشته باشید. نکته مهم دیگری که بهتر است آن را به خاطر داشته باشید این است که تمامی روند دادرسی و نحوه برخورد مراجع قضایی همگی بر اساس قوانین شکلی مورد بررسی قرار می گیرد. بنابراین اگر در این خصوص اعتراضی وجود داشته باشد، باید از طریق استناد به قوانین شکلی این اعتراض صورت بگیرد. در این خصوص می توانید از یک وکیل یا مشاور با تجربه کمک بگیرید.