وکیل رباخواری
وکیل رباخواری
وکیل رباخواری چه کسی است؟ وکیل رباخواری چه کارکردی دارد؟ وکیل رباخواری چه کارایی دارد؟ چه زمانی از وکیل رباخواری استفاده می شود؟ مهمترین کارکرد وکیل رباخواری چیست؟ وکیل رباخواری چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ مهمترین عناصر کاری در خصوص وکیل رباخواری چیست؟ آیا وکیل رباخواری یک وکیل حقوقی است؟ آیا وکیل رباخواری در حوزه کیفری فعالیت می کند؟ اهمیت وکیل رباخواری چیست؟ چه انتظاراتی می توانیم از یک وکیل رباخواری داشته باشیم؟ برای انتخاب وکیل رباخواری باید به چه موارد توجه کنیم؟ بهترین وکیل رباخواری کیست؟ بهترین وکیل رباخواری چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
وکیل رباخواری یکی از مهمترین وکلا در حوزه اقتصادی و البته کیفری محسوب میشود. در واقع رباخواری از نظر حقوقی و کیفری آثار متعددی دارد. نکته مهمی که در خصوص رباخواری وجود دارد این است اساسا این مسئله در شرع و اسلام به صورت مستقیم عنوان شده است. بنابراین برای بررسی مسئله رباخواری باید آن را از دید حقوقی، کیفری و اسلامی مورد بررسی قرار دهیم.
بنابراین برای این که بتوانیم بهتر با کارکرد وکیل رباخواری آشنا شویم باید رباخواری را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهیم. اما پیش از آن باید به این نکته توجه داشته باشید که رباخواری یک مسئله مهم اقتصادی و اجتماعی نیز محسوب می شود. بنابراین پیش از آن که بخواهیم این مفهوم را از جنبه قانونی و اسلامی مورد بررسی قرار دهیم، بهتر است ربا را از دید اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی قرار دهیم. این بررسی به ما نشان خواهد که چرا قانون و اسلام نسبت به این مسئله حساسیت بسیار بالایی دارد.
در واقع مسئله ای که وجود دارد این است که ربا یک مسئله فردی و اجتماعی بسیار مهم محسوب می شود. در اسلام نیز ربا به عنوان یک گناه کبیره در نظر گرفته شده است. همه این ها باعث می شود که ما انتظار داشته باشیم که قانون چه در بعد اجتماعی و چه در بعد فردی مجازات های سنگینی برای این جرم در نظر گرفته باشد. از طرف دیگر سوال مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که در خصوص ربا خواری کدام یک از طرفین مجرم محسوب می شوند؟ آیا گیرنده ربا هم مجرم خواهد بود؟ این ها مهمترین مواردی است که در این مقاله به آن ها خواهیم پرداخت.
وکیل رباخواری و و تعریف یک مدل برای اقتصاد
وکیل رباخواری را اگر بخواهیم به صورت کامل و دقیق بشناسیم و بدانیم که چه انتظاراتی از آن می توانیم داشته باشیم باید با مفهوم ربا از دید اقتصادی به صورت کامل آشنا شویم. در کلام ساده تر ما باید بدانیم که ربا از دید اقتصادی به چه معنی است و چه آثاری دارد. شناخت آثار یک فعل مهمترین مسیر برای شناخت رفتارهایی است که عوامل و عناصر وابسته به آن مانند وکلا انجام می دهند. به طور مثال شناخت مفهوم خانواده و آثار وابسته به آن مانند طلاق، نکاح و … می تواند ما را با کارکرد وکیل خانواده آشنا کند. از این رو برای شناخت کارکرد وکیل رباخواری باید با مفهوم ربا از دید اقتصاد و آثار آن آشنا شویم.
اگر بخواهیم ربا و نقش آن را در اقتصاد بشناسیم بهتر است مدلی قابل فهم برای اقتصاد تعریف کنیم. به طور کلی اقتصاد را می توانیم مانند یک ماشین بزرگ و پر از چرخ دنده در نظر بگیرم. در کلام ساده تر اقتصاد مانند ماشینی است که از چرخ دنده ها متعدد با سایزهای بزرگ و کوچک متنوعی تشکیل شده است. هر کدام از این چرخ دنده ها را می توانیم نمادی از بنگاه های اقتصادی بدانیم.
بر اساس میزان گردش مالی که هر کدام از بنگاه های اقتصادی و تجاری در سیستم اقتصاد دارند سایز چرخ دنده ها بزرگ یا کوچک خواهد بود. به طور مثال یک کارخانه خودروسازی در سیستم اقتصادی تحت عنوان یک چرخ دنده بزرگ و یک سوپرمارکت محلی به عنوان یک چرخ دنده کوچک در نظر گرفته میشود. مسئله ای که وجود دارد این است که هر کدام از این چرخ دنده ها به چرخ دنده های دیگر متصل است. به طور مثال چرخ دنده سوپر مارکت به چرخ دنده هایی مانند سیستم باربری، کارخانه تولید مواد غذایی و … متصل است. با خرید شما از این سوپرمارکت سرمایه وارد این چرخ دنده می شود. این چرخ دنده درصدی از سرمایه را برای خود نگه می دارد و این جریان مالی را به سایر چرخ دنده ها انتقال می دهد. در یک سیستم اقتصادی سالم سرمایه بین تمامی چرخ دنده ها به چرخش در می آید. کار اصلی دولت به عنوان مدیر این شبکه این است که بتواند با جایگذاری درست چرخ دنده ها جریان مالی را به درستی مدیریت کند. حال بر اساس این مدل می خواهیم ربا و آثار آن را در سیستم اقتصادی بشناسیم تا بر اساس آن بتوانیم با کارکرد وکیل رباخواری آشنا شویم.
وکیل رباخواری و کارکرد آن در مدل اقتصاد
وکیل رباخواری را زمانی می توانیم به درستی بشناسیم که بدانیم از دید اقتصادی چه کارکردی در جامعه خواهد داشت. در واقع برای این کار باید بتوانیم محل دقیق قرارگیری مفهوم و عنصر ربا در مدل اقتصادی تعریف شده را بشناسیم. همانطور که گفتیم یک سیستم اقتصادی سالم زمانی ایجاد می شود که تمامی چرخ دنده ها به درستی سرمایه را به سایر چرخ دنده ها منتقل کنند. بدین ترتیب ماشین اقتصادی بزرگ تر می شود و به طور کلی جامعه پیشرفت می کنند. بر اساس حرکت صحیح این مدل است که امکان رشد مالی افراد در جامعه ایجاد می شود.
حال ربا به عنوان یک عنصر در اقتصاد چه تاثیری در این مدل خواهد داشت؟ پاسخ این سوال می تواند کارکرد و آثار وکیل رباخواری را به خوبی نشان می دهد. در واقع شناخت این مدل می تواند کارکرد وکلایی مانند وکیل چک یا یک وکیل ملکی را به شکل بهتری به ما نشان دهد. ربا به حالتی در سیستم اقتصادی گفته می شود که چرخ دنده به جای این که بخواهد سرمایه را به چرخ دنده دیگری منتقل کند از آن به عنوان عاملی برای رشد و بزرگ شدن خود استفاده می کند.
در کلام ساده تر در ربا این خود سرمایه است که به عنوان مال خرید و فروش می شود. مسئله ای که وجود دارد این است که پول اگر در این حالت قرار بگیرد باعث می شود که چرخ دنده سرمایه را درون خود حفظ کند و آن را به چرخ دنده اقتصادی دیگر منتقل نکند. از طرف دیگر این عمل باعث رشد و بزرگ شدن چرخ دنده بدون در نظر گرفتن سایر عناصر اقتصادی می شود. در کلام ساده تر برای رشد یک چرخ دنده در اقتصاد باید سایر چرخ دنده های وابسته به آن نیز رشد کنند تا ماشین از کار نافتد و دچار اختلال نشود. این در حالی است که ربا بدون توجه به سایر چرخ دنده ها باعث بزرگ تر شدن چرخ دنده می شود. این بدین معنی است که این چرخ دنده می تواند در کار سایر چرخ دنده ها و در کل در کار تمام ماشین اختلال ایجاد کند. این اختلال موجب از کار افتادن بخشی از اقتصاد و از بین رفتن جریان صحیح مالی می شود. از این روست که ربا از دید اقتصاد یک نوع بیماری مهلک شناخته می شود. پس کاملا مشخص شد که یک وکیل رباخواری با چه مواردی سر و کار دارد.
وکیل رباخواری در مسیر کیفری یا حقوقی؟
وکیل رباخواری را می توان هم به عنوان یک وکیل کیفری و هم به عنوان وکیلی در حوزه حقوقی شناخت. در واقع زمانی که دانستیم ربا از نظر اقتصادی چه بیماری خطرناکی می تواند باشد و چه آثار سوء برای جامعه دارد، کاملا طبیعی است که انتظار داشته باشیم قانون بخواهد با این مسئله مقابله کند و مانع از گسترش آن شود. حال سوال این است که قانون چه پیش بینی هایی در این خصوص در نظر گرفته است.
برای کشف این مسئله و شناخت کارکرد وکیل رباخواری در این حوزه باید بدانیم که قانون مانند رودی بزرگ است که در بستر دو رودخانه کیفری و حقوقی جریان دارد. در کلام ساده تر هر چیزی که شما در قانون می بینید و یا از قانون می شنوید، همگی بر اساس دو عنوان بزرگ قانونی ( کیفری و حقوقی ) بیان می شود. قانون در بخش حقوقی به حقوق هر فرد در جامعه می پردازد. در کلام ساده تر در این بخش از قانون مشخص می شود که هر فرد در جامعه از چه حقوقی برخوردار است و چگونه می تواند در موقعیت های مختلف از این حقوق استفاده کند. این چارچوب کاری است که وکلایی مانند وکیل طلاق از آن بهره می برند.
اما قانون در بخش کیفری به مفهوم بسیار مهم جرم می پردازد. در کلام ساده تر در این بخش از قانون مشخص می شود که آیا فعل صورت گرفته جرم است؟ اگر جرم باشد چه مجازاتی باید برای آن در نظر گرفت و این مجازات به چه شکل باید اجرا شود؟ اگر بخواهیم کمی ساده تر این مسئله را بیان کنیم تمام کاری که یک وکیل در حوزه کیفری مانند وکیل شکایت از پزشک انجام می دهد در سه بخش اثبات جرم، تعیین مجازات و اجرای مجازات خلاصه می شود.
نکته ای که در خصوص مسیر کیفری وجود دارد این است که قانون در خصوص اثبات جرم حساسیت بسیاری دارد. در کلام ساده تر قانون این اجازه را نمی دهد که هر عملی را جرم تلقی کرد. با اثبات جرم این امکان و قدرت برای قانون ایجاد می شود که بتواند بر زندگی، جان یا مال افراد تاثیرگذار باشد. به طور مثال قانون کیفری این قدرت را دارد در خصوص برخی از جرایم نسبت به زنده ماندن یا نماندن فرد ( اعدام ) تصمیم گیری کند. همین موضوع سختی و حساسیت اولین مرحله از مسیر کیفری را بالاتر می برد.
وکیل رباخواری و اثبات جرم
وکیل رباخواری را اگر بخواهیم از منظر کیفری مورد بررسی قرار دهیم باید سه مرحله اثبات جرم، تعیین مجازات و اجرای مجازات را مورد بررسی قرار دهیم. همانطور که گفتیم اولین و شاید مهمترین گام در خصوص وکیل رباخواری و کارکرد او مرحله اثبات جرم باشد. چرا که بنا بر اثبات جرم است که قانون قدرت اعمال نظر در خصوص فرد را پیدا می کند.
هر وکیل در امور کیفری مانند یک وکیل قتل به عنوان اولین مرحله کارکرد باید سعی کند بنا بر نیاز موکل خود نسبت به اثبات یا رد جرم اقدام کند. اما این اتفاق چگونه رخ می دهد؟ بسیاری از عموم افراد جرم را تنها عملی می دانند که بر خلاف گفته قانون باشد. اما این تعریف را نمی توان یک تعریف کامل دانست. در واقع قانون نیاز به خط کش ها و شاخص های دقیق تری برای بررسی جرم دارد. بر اساس همین شاخص هاست که کارکرد یک وکیل رباخواری مشخص میشود. به طور کلی جرم بر اساس سه عنصر مادی، معنوی و قانونی قابل بررسی است. در کلام ساده تر اگر سه رکن مادی، معنوی و قانونی به صورت همزمان برای یک فعل اثبات شود می توان گفت که جرم اثبات شده است.
رکن مادی به اثرات منفی و آسیب زننده قابل اثبات فعل می پردازد. به طور مثال در خصوص ربا همانطور که گفتیم این مسئله می تواند از نظر فردی و اجتماعی ( اقتصادی ) آسیب های جدی وارد کند. این آسیب ها کاملا قابل رویت و اثبات است. از این رو رکن مادی به خوبی برای این فعل اثبات می شود. در خصوص رکن معنوی می توان گفت زمانی این رکن اثبات می شود که مشخص شود که فاعل بر اساس نیت و هدف قبلی و بر اساس منفعتی که به دست می آورد اقدام به این کار کرده است. در خصوص کارکرد وکیل رباخواری می توان گفت که با توجه به این که ربا گیرنده یا ربا دهنده بر اساس منفعت شخصی و بنا بر هدف قبلی این کار را انجام داده اند این رکن اثبات می شود. عمده کارکرد وکیل رباخواری در این حوزه است.
رکن قانونی نیز به مصادیق بیان شده در قانون در خصوص فعل توجه می کند. در واقع بر اساس ماده دو قانون مجازات اسلامی اگر فعلی در قانون تحت عنوان جرم تلقی نشده باشد و یا اگر در خصوص فعلی سکوت کرده باشد نمی توان آن را جرم تلقی کرد. در واقع اگر دو رکن ابتدایی نیز ثابت شود در صورت سکوت قانون عملا این فعل تحت عنوان جرم شناخته نخواهد شد.
وکیل رباخواری و مسئله مجازات
وکیل رباخواری بعد از مرحله اثبات جرم باید از موکل خود در مرحله تعیین مجازات نیز دفاع کند. در کلام ساده تر مجازات مفهومی است که بر اساس جرم تعریف می شود. با مشخص شدن جرم و تعریف آن بر اساس رکن قانونی، نوبت به تعیین مجازات می رسد. حال می خواهیم بدانیم که در این بخش وکیل رباخواری چه کارکردی می تواند داشته باشد؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانیم که مجازات در قانون ایران چگونه تعریف می شود. به طور کلی در قانون ایران از دو نوع مجازات تحت عناوین مجازات تعزیری و مجازات حدی استفاده می شود. علت این تنوع در مجازات هایی پیش بینی شده تاثیرگذاری اسلام در قوانین ایران است.
در کلام ساده تر عمده قوانین ایران بر اساس اسلام و شرع تدوین شده است. در واقع پایه اساسی قوانین در ایران در بخش های مختلف اسلام است. از این رو کاملا طبیعی است که برخی از جرایم و مجازات آن توسط اسلام تعیین شده باشد. به این دسته از مجازات ها که توسط اسلام مشخص شده باشد مجازات حدی گفته می شود. مهمترین ویژگی این دسته از مجازات ها این است که عملا امکان تغییر ( کاهش، تبدیل یا افزایش ) آن وجود ندارد. به طور مثال در صورتی که برای یک جرم مجازات 80 ضربه شلاق حدی در نظر گرفته شود هیچ فردی نمی تواند ضربه ای به آن اضافه کند و یا از آن بکاهد. اما در خصوص مجازات تعزیری می توان گفت که این دسته از مجازات ها توسط قانونگذار بر اساس شرایط و فاکتورهای مختلف تعیین می شود.
مهمترین ویژگی مجازات تعزیری این است که امکان تغییر و تبدیل آن بعد از صدور وجود دارد. در واقع می توان از دادگاه درخواست مجازاتی کمتر از مجازات پیش بینی شده در قانون داشت و یا این که بخواهیم این مجازات تحت شرایطی به جزای نقدی و یا … تبدیل شود. از این رو اساسا گفته می شود که وکلای گروه کیفری در خصوص مجازات تعزیری راحت تر می تواند عمل کنند.
بر اساس قانون مجازات اسلامی با وجود این که ربا از جمله جرایم شرعی و قانونی محسوب می شود، مجازات آن تحت عنوان مجازات تعزیری اسلامی شناخته می شود. بر این اساس مجازات پیش بینی شده 6 ماه تا 3 سال حبس تعزیری، تا 74 ضربه شلاق تعزیری و پرداخت جزای معادل مال ربا محسوب می شود. این مجازاتی است که وکیل رباخواری باید در برابر آن از موکل خود دفاع کند.
وکیل رباخواری و کارکرد او از منظر حقوقی
وکیل رباخواری علاوه بر این که در حوزه کیفری فعالیت دارد می تواند به عنوان یک وکیل پایه یک دادگستری در بخش حقوقی نیز فعال باشد. در کلام ساده تر رباخواری علاوه بر جنبه کیفری از آثار حقوقی نیز برخوردار است. همانطور که در ابتدای این مقاله عنوان کردیم، قانون در بخش حقوقی به تعریف چارچوب ها در جامعه می پردازد. بنابراین برای این که بدانیم اساسا وکیل رباخواری از نظر حقوقی مانند یک وکیل طلاق توافقی چه کارکردهایی دارد، باید بدانیم که قانون در این بخش ربا را چگونه تعریف می کند.
به طور کلی می توان اینگونه گفت که قانون ربا را به دو دسته ربای قرضی و ربای معامله ای تقسیم کرده است. ربای قرضی به ربایی گفته می شود که بر اساس قرض پول یا سرمایه ایجاد می شود. در کلام ساده تر اگر فردی به فرد دیگر پولی قرض بدهد و در زمان بازپرداخت آن پولی بیشتر طلب کند عملا مشمول ربای قرضی شده است. همین شکل در ربای معامله ای نیز وجود دارد. در واقع اگر یکی از طرفین معامله مالی بالغ بر مال توافق شده را معامله کند دچار ربای معامله ای شده است. به طور مثال اگر فردی در قابل دریافت 10 کیلو برنج طارم، 20 کیلو برنج طارم بدهد دچار ربای معامله ای می شود.
نکته دیگری که از منظر حقوقی باید در خصوص کارکرد وکیل رباخواری باید به آن توجه کرد این است که در خصوص هر دو نوع ربا ربا گیرنده، ربا دهنده و واسط ربا متخلف و در شرایطی مجرم شناخته می شود. در کلام ساده تر مسئله ای که وجود دارد این است که به سبب آثار منفی ربا در جامعه تمامی افرادی که درگیر آن شده به عنوان متخلف یا مجرم شناخته می شوند. بنابراین در برابر قانون هم ربا دهنده، هم ربا گیرنده و هم واسط ربا در صورت اثبات ربا به عنوان متخلف یا مجرم شناخته می شوند.
اما اگر بخواهیم از منظر حقوقی و فارغ از جنبه کیفری آن به این موضوع توجه کنیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که در صورت اثبات ربوی بودن معامله، این معامله از نظر قانون باطل است. بنابراین از نظر قانون اگر قراردادی شرایط صحت نداشته باشد و باطل شود، عمل به آن واجب و الزامی نیست و همه موارد و تعهدهای قرارداد باید به پیش از انعقاد قرارداد بازگردد. این مهمترین آثار حقوقی است که یک وکیل رباخواری می تواند آن را پیگیری کند.
وکیل رباخواری و شرایط توجیه جرم
توجیه جرم به حالتی گفته می شود که از دید قانون کیفری فرد حتی در صورت وقوع جرم به عنوان مجرم شناخته نخواهد شد. یک وکیل رباخواری به خوبی می داند که چنین شرایطی نیز در خصوص جرم ربا وجود دارد. اولین و مهمترین این شرایط این است که ثابت شود گیرنده ربا چاره ای نداشته است و به جز گرفتن ربا امکان دیگری برای برطرف کردن نیاز خود نداشته است. در این صورت عنوان جرم از وی ساقط خواهد شد.
به طور مثال اگر اثبات شود که گیرنده ربا برای عمل جراحی خود و یا نزدیکان خود نیاز به پول داشته و مسیری به جز ربا برای به دست آوردن آن نداشته این امکان وجود دارد که قانون او را مجرم تلقی نکند. از دیگر شرایط توجیه این جرم این است که معامله ربوی بین پدر و فرزند صورت گرفته باشد. در واقع اگر یکی از طرفین این معامله پدر و طرف دیگر فرزند باشد با وجود اثبات این معامله و ربوی بودن آن امکان پیگرد کیفری برای آن وجود ندارد. همچنین اگر این معامله بین زن و شوهر اتفاق افتاده باشد نیز نمی توان به واسطه وکیل رباخواری اقدام به طرح دعوی کیفری کرد.
نکته بسیار مهم دیگری که موجب توجیه جرم می شود این است که اگر مسلمانی از کافر ربا دریافت کرده باشد، جرم از شخص مسلمان ساقط خواهد شد. این مسئله مهمی است که بر اساس فقه و شرع مورد بررسی قرار می گیرد. در کنار این مفاهیم نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که جرم رباخواری در دادگاه کیفری دو مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین اگر مالی بر اساس این جرم کسب شده باشد، دادگاه انقلاب مسئول رسیدگی آن شناخته خواهد شد. مسئله دیگری که باید آن را به خاطر بسپارید این است که ربا از جمله جرایم غیر قابل گذشت شناخته می شود. جرایم غیر قابل گذشت به جرایمی گفته می شود که با گذشت شاکی خصوصی نیز همچنان پیگیری می شود. به نوعی برای شروع و پیگیری این جرایم در مسیر کیفری نیازی به شکایت خصوصی وجود ندارد.
وکیل رباخواری و کارکرد آن از نظر اسلام
همانطور که گفتیم ربا یک مفهوم دینی و شرعی نیز محسوب می شود. در واقع یک وکیل رباخواری به خوبی می داند ربا عنصری در قانون شناخته می شود که ریشه آن در فقه است. از این رو بهتر این است که یک وکیل رباخواری برای این که بتواند کارکرد بهتری داشته باشد باید با مفاهیم و عناصر اسلامی آشنا باشد.
در واقع مسئله ای که وجود دارد این است که شاید از مفاهیم و عناصر اسلامی و شرعی نتوان به صورت استناد قانونی در دادگاه ها استفاده کرد، اما نکته اینجاست که این مفاهیم شرعی و اسلامی می تواند تاثیر مهمی در دید قاضی دعوی داشته باشد. در واقع شاید نتوان بر اساس این موارد استنادی کرد و یا مدرکی را ثابت نمود اما استفاده از این مفاهیم نظر دادگاه را به خود جلب می کند.
وکیل رباخواری به خوبی می داند که در دین اسلام ربا به عنوان یک گناه کبیره در نظر گرفته شده است. در واقع گناهی که غیر قابل بازگشت است. در بسیاری از احادیث و روایات ربا برابر با جنگ با خدا و رسول خدا در نظر گرفته شده است. همه این موارد نشان می دهد که عملا از دید اسلام ربا جرمی موثر در جامعه شناخته می شود. نکته مهم دیگری که باید بدانید این است که نه تنها در اسلام بلکه در سایر ادیان نیز ربا به عنوان یک عمل حرام شناخته شده است.
اما تعریفی که اسلام از ربا ارائه می دهد همان تعریفی است که قانون ارائه داده است. بنابراین اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم می توانیم اینگونه بگوییم که اگر پول یا سرمایه به عنوان مبیع مورد خرید و فروش قرار بگیرد و یا اگر در معامله ای در برابر جنس گرفته شده باید طی مدت زمانی جنسی با همان مشخصات تعداد جنس بیشتری بازپس داده شود، ربا گفته می شود. ربا در دوره هایی به عنوان یک نوع شغل شناخته شده است. اما این شغل می تواند به تنهایی اقتصاد جامعه را به خطر بیاندازد. از این روست که قرآن و سایر کتاب های آسمانی به صراحت این عمل را تقبیح می کنند و آن را یکی از بدترین رفتارهای اجتماعی و فردی می دانند. با توجه به نکاتی که در خصوص نقش ربا در اقتصاد گفته شد، به نظر می رسد که می توان این حساسیت اسلام در این خصوص را درک کرد.
ربا و مسئله ای تحت عنوان بانکداری
وکیل رباخواری با سوال بسیاری مهمی در جامعه رو به روست و آن این است که اگر ربا به معنای گفته شده به عنوان یک عمل قبیح در جامعه شناخته می شود، چرا باید در یک جامعه اسلامی بانکداری به شکلی باشد که در قبال پول قرض داده شده سودی قابل توجه در نظر گرفته شود؟ در واقع این مهمترین سوالی است که چند سالی است از علمای فقهی و حقوقی ایران پرسیده می شود.
حال به نظر شما آیا بانکداری که در ایران وجود دارد می تواند مصداق بانکداری ربا و نزول باشد؟ علما در این خصوص اتاق نظر خاصی ندارند. ما نیز نمی خواهیم از دید اسلامی و فقهی به این مسئله نگاه کنیم. اما اگر بخواهیم در مدل اقتصادی بیان شده این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم به چه نتیجه ای خواهیم رسید؟
بانک بر اساس نوع ماشین اقتصادی تعریف شده می تواند به عنوان یک چرخ دنده و یا یک عامل و ابزار کنترل سرمایه شناخته شود. در اقتصادهایی مانند اقتصاد ایران که از نوع اقتصاد تورمی است بانک به شکل یک بنگاه اقتصادی خودش را نشان می دهد. یعنی بانک یک چرخ دنده در این سیستم شناخته می شود که به چرخ دنده های متعددی وابسته است. اما در اقتصادهای مالیاتی مانند بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی بانک به عنوان یک ابزار کنترل کننده نقدینگی و سرمایه در جامعه شناخته می شود.
در مدل اقتصاد تورمی که بانک به عنوان یک بنگاه اقتصادی شناخته می شود باید بتواند درآمد زایی کند و در این مسیر مالی غیر از سرمایه برای فروش ندارد. از طرف دیگر دولت و جامعه بر اساس سرمایه ایجاد شده در این مسیر ( چرخ دنده های وابسته به بانک ) می توانند درآمدزایی قابل توجهی داشته باشند. بنابراین کاملا طبیعی است در برابر وام های داده شده سود قابل توجهی دریافت کند. اگر از این منظر بخواهیم به این مسئله نگاه کنیم، نه تنها ماشین اقتصاد در این سیستم خراب نمی شود و یا دچار اختلال نمی شود، بلکه به عنوان یک نیاز شناخته می شود. از این رو در چنین سیستمی از نظر اقتصادی نمی توان ربای بانکی را یک اخلال اقتصادی بدانیم. در کلام ساده تر این ربا یک محصول غیر قابل گریز سیستم اقتصادی تورمی است و باید آن را قبول کرد. بنابراین اگر دولت و حکومت بخواهد از این مسئله رها شود باید به طور کلی نظام اقتصادی را تغییر دهد.
انتظاری که از وکیل رباخواری داریم؟
وکیل رباخواری چه کارکردی می تواند برای ما داشته باشد؟ این مهمترین سوالی است که در این مقاله در پی یافتن آن بودیم. تا به اینجا دانستیم که رباخواری از منظر اقتصادی، قانون حقوقی، قانون کیفری و اسلام به چه معنی است. همچنین شرایط و آثار این فعل را در هر کدام از این موارد بررسی کردیم. حال نوبت این است بدانیم بر اساس این شرایط گفته شده از یک وکیل رباخواری چه انتظاراتی می توانیم داشته باشیم؟
پاسخ بخشی از این سوال به کارکرد کلی وکیل در جامعه باز می گیرد. در کلام ساده تر نیمی از پاسخ این پرسش را زمانی می توانیم کشف کنیم که بدانیم از یک وکیل در حالت کلی چه انتظاراتی می توانیم داشته باشیم؟ پاسخ این سوال برای انواع وکلا مانند یک وکیل تصادفات و … نیز صادق خواهد بود.
به طور کلی دو نوع دیدگاه در خصوص کارکرد وکلا وجود دارد. همانطور که می دانید دیدگاهی که در جامعه امروز ایران رواج دارد این است که از یک وکیل مانند وکیل تخلیه زمانی می توانیم استفاده کنیم که در مسیر دعوی قرار داشته باشیم. در کلام ساده تر در ذهن بسیاری از ما وکیل زمانی کارایی دارد که ما درگیر یک دعوی یا مسیر قانونی شده باشیم و لازم است که یک وکیل از ما در برابر قانون دفاع کند. با وجود این که این بخشی از کارکرد یک وکیل مانند وکیل رباخواری محسوب می شود اما تمام آن نیست.
در کلام ساده تر ما از وکیل رباخواری این انتظار را داریم که از موکل خود در برابر جرمی که به آن متهم شده دفاع کند. اگر این جرم اثبات شود کاری کند که کمترین مجازات برای وی در نظر گرفته شود و اگر مجازاتی تعیین شد کاری کند که در بهترین شکل ممکن این مجازات اجرایی شود. همچنین از وکیل رباخواری انتظار می رود در دادگاه حقوقی نیز بتواند از حقوق موکل خود دفاع کند و بهترین شرایط را در خصوص اثبات معامله یا قرض ربا و ابطال معامله داشته باشد. با وجود این که این کارکردها از مهمترین و قابل انتظار ترین کارکردهایی است که در خصوص وکیل رباخواری می توانیم انتظار داشته باشیم، اما همه آن نیست. در ادامه به جنبه دیگری از کارکرد این وکیل اشاره خواهیم کرد. با ما در ادامه همراه باشید.
کارکرد وکیل رباخواری از زاویه ای دیگر
وکیل رباخواری به جز دفاع از موکل خود در مسیر کیفری یا حقوقی بر اساس عناصر اقتصادی، قانونی و شرعی تنها کارکردی نیست که می توانیم برای این وکیل در نظر بگیریم. در واقع در کشورهای جهان اول و جوامع سطح بالا دیدگاه دیگری نیز در خصوص کارکرد هر وکیل مانند یک وکیل تغییر نام وجود دارد.
بگذارید کمی ساده تر بیان کنیم. آن چیزی که شما از قانون می بینید در واقع توضیح دهنده روابط و تنظیم کننده آن است. در واقع قانون وضع شده است که بتواند روابط را در جامعه مدیریت کند. بنابراین همه چیز در خصوص قانون بر اساس روابط در جامعه تعریف می شود. با گسترش روابط اجتماعی و پیچیده تر شدن آن ها عملا می توان این انتظار را داشته باشیم که قوانین نیز به شکل پیچیده تری تدوین شوند. این پیچیدگی امروز به اندازه ای است که دیگر نمی توان انتظار داشت تمامی افراد جامعه نسبت به قوانین و حقوق افراد در جامعه آگاه باشند. از طرف دیگر از شروط اصلی زندگی موفق در جامعه این است که نسبت به قوانین آن جامعه آگاهی داشته باشیم. اینجاست که به نظر می رسد تناقضی در جامعه شکل می گیرد. از طرفی افراد باید نسبت به قوانین آگاهی داشته باشند اما پیچیدگی این قوانین اجازه این مسئله را نمی دهد. این تناقض تنها به واسطه عنصری تحت عنوان وکیل قابل حل است.
در کشورهای جهان اول وکیل به عنوان یک مترجم قانون در جامعه عمل می کند. وکیل با استفاده از دانش خود و ترجمه آن به زبان عمومی جامعه باعث می شود درصد بالایی از تعارضات ایجاد نشود. بنابراین از نظر فردی و اجتماعی صرفه اقتصادی و زمانی بالایی ایجاد می شود. این مسئله را می توان یکی از مهمترین کارکرد وکلا از جمله وکیل رباخواری دانست.
در واقع می توانیم از یک وکیل رباخواری بخواهیم تا در یک قرارداد معامله و یا یک قرارداد قرض حضور داشته باشد تا بر اساس قوانین مشخص کند در چه شرایطی این قرارداد صحیح است و تحت عنوان یک قرارداد ربا شناخته نخواهد شد. این مسئله بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشته باشیم.
بهترین وکیل رباخواری
اما در آخرین بخش از این مقاله می خواهیم بدانیم که چگونه می توانیم بهترین وکیل رباخواری را پیدا کنیم؟ بخش عمده ای از پاسخ این سوال را می توانیم معطوف به این مسئله بدانیم که شما باید نیاز واقعی و قانونی خودتان را بشناسید. در کلام ساده تر شما باید بدانید که نیاز شما از دید قانون چیست. برای کشف این مسئله می توانید از یک وکیل یا مشاور در این حوزه کمک بگیرد.
بعد از کشف نیاز شما می توانید بهترین و کارآمدترین وکیل رباخواری بر اساس نیاز قانونی خودتان را کشف کنید. اما در این مسیر بهتر است به دو ویژگی توجه داشته باشید. اول این که بهتر است وکیلی که انتخاب می کنید تخصص و دانش بالایی در حوزه اقتصاد، قوانین قراردادها، قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری و قانون مجازات اسلامی داشته باشد. در کنار این لازم است که یک وکیل در این حوزه بداند که چه مفاهیم و عناصر شرعی و فقهی در این خصوص وجود دارد. داشتن دانش و تخصص در این موارد می تواند مسیر راه بهتری در اختیار وکیل و موکل او قرار دهد.
اما ویژگی دوم بهترین وکیل رباخواری را می توان تجربه کاری او دانست. در واقع این تجربه کاری است که نشان می دهد چگونه می توان به بهترین شکل ممکن از این مسیر مشخص شده عبور کرد. در کلام ساده تر قوانین و مسیرهای مشخص شده آن همواره پیچیدگی های خاص خودشان را دارند. از این رو به نظر می رسد تنها تجربه است که می تواند کاری کند تا یک دعوی در سریع ترین زمان ممکن به بهترین شکل به نتیجه برسد. این دو ویژگی در کنار یکدیگر بر اساس شناخت نیاز قانونی می تواند فرد را به بهترین وکیل در این حوزه برساند.
