وجه التزام قراردادی

وکیل برای وجه التزام قراردادی

وجه التزام قراردادی چیست؟

 آیا می دانید وجه التزام قراردادی چیست و چه زمان کاربرد دارد؟ قرارداد یا قولنامه به موافقت دو خواست واجب در جهت وضع یک نشان حقوقی را می گویند. با بیان ساده تر هر زمان برای ایجاد یک نشان حقوقی همانند بیع، اجاره و … احتیاج به تلاقی، خشنودی الزامی دو خواست باشد، در این صورت عقد انجام می گیرد. در قولنامه ها همواره برای ضمانت و استحکام تعهدات دو طرف معامله به شیوه شرط در خلال عقد، وجهی در نظر گرفته می شود تا اگرچه یکی از دو طرف معامله دچار تخلفی شدند به عنوان غرامت به طرف دیگر پرداخت شود به این مبلغ معمولا وجه التزام می گویند.

یکی از عمده ترین مباحث حقوقی که با تعهد اجراهای قانونی مواجه شده وجه التزام قراردادی است. در حقیقت این وجه تعیین شده در قولنامه نوعی تضمین می باشد که اگر شخص در انجام تعهد خود کوتاهی کند بایستی آن را به طرف مقابل پرداخت کرد. به عنوان مثال در قولنامه فروش ملک می توان این شرط را قرار داد که چنانچه فروشنده در زمان تعیین شده مبادرت به واگذاری تنظیم سند نکند بایستی در برابر هر روز دیرکرد وجهی را به طرف مقابل پرداخت کند.

هر کدام از دو طرف که در زمان تعیین شده به ضمان خود عمل نکردند طرف دیگر می تواند شکایت نامه تقاضای وجه التزام را عرضه کند. در دادخواست مطالبه وجه التزام مدعی دعوا شخصی است که ضمان به سود او شده است و مدعوی دعوا هم شخصی است که بایستی ضمان را انجام می داده اما نسبت به آن کوتاهی کرده است.

• 

خسارت وجه التزام قراردادی

خسارت وجه التزام قراردادی به چه نحوی است؟ در اکثر قولنامه ها دو طرف، خسران حاصل از عدم اعمال ضمان یا تعویق در اجرای ضمان را به صورت ثابتی تعیین می کنند. این مبادرت به صورت رایجی در همان قولنامه شرط می شود.‌ اما هیچ ممانعتی ندارد که در قولنامه مجزا انجام گیرد یا در پیوست های قولنامه اصلی بیاید.

در بعضی از قولنامه ها که طلبکار، به جبر متعهد و دستیابی به مبحث قولنامه اعتماد ندارد به منظور اینکه ضمان اجرای اثر بخشی داشته باشد وجه التزام را عهد می کند. بدون اینکه به ارتباط آن با زیان واقعی دقت کنند. ماده ۲۳۰ در ضابطه های مدنی در این خصوص بیان می کند اگر در خلال معامله عهد شده باشد اگرچه تخلفی صورت گیرد وجهی به عنوان تاوان پرداخت شود، در این صورت حکم دهنده نمی تواند شخص متخلف را بیشتر یا کمتر از آنی که بایسته است محکوم کند. بدین صورت شرط وجه التزام همانند دیگر قولنامه ها، ضوابط حاکم بر مسئولیت قولنامه ای است و قاضی بایستی با تشریح شرط در حاشیه قولنامه خواست مشترک دو طرف معامله را در خصوص آن اجرا کند.

• 

نکاتی مهم در خصوص دعوای مطالبه وجه التزام قراردادی

وجه التزام قراردادی، وجه معین زیان فقدان اعمال تعهد می باشد؛ بنابراین زمانی می توان آن را درخواست کرد که خسارت آن را هم بتوان دریافت کرد. دعوای وجه التزام با تقاضا، ناچار به اعمال قابل جمع نیست. فقدان اعمال تعهد بایستی وابسته به متعهد و حاصل از قصور او باشد. همچنین بایستی قولنامه موثر و بصورت اجباری بر طرفین حکومت کند. همواره شرط در خلال عقد باطل هیچ تاثیری نخواهد داشت و جهت ضمان غیر ممکن نمی توان وجه التزام منصوب کرد. با این حال شرط اجرا شدنی می باشد. حتی اگر هیچ زیانی به یکی از طرفین وارد نشده باشد.

ضرورتی ندارد ضمانی که برای آن وجه التزام منصوب می شود از لحاظ حقوقی قابل بازخواست باشد. جهت اعمال تعهد طبیعی هم می توان وجه التزام مشخص کرد، کافی است که اعمال ضمان اصلی مغایر با قانون عمومی و ضوابط امری نباشد. اگر وجه التزام یا خسارت حقیقی به حدی نامناسب و نابجا باشد که معمولا مضحک و نامفهوم به نظر بیاید در حقیقت مسئولیت قولنامه را ساقط می کند و پیرو ضوابط حاکم بر شرط فقدان مسئولیت است.

در مبحثی که قسمتی از قولنامه اجرا شده باشد و بتوان آن قسمت را برای طلبکار سودمند دانست. قاضی می تواند بر حسب تمایل مشترک دو طرف و قابلیت انفصال تعهد، بدهکار را از قسمتی از وجه التزام که مناسب با آن می باشد عفو کند. شرط وجه التزام در موقعیتی موثر است ‌که در سمت و مبحث نامشروع و غیر قانونی نباشد، بدین مفهوم که مغایر ضوابط یا نظم عمومی نباشد. انتخاب وجه التزام ممانعتی برای داین در طلبیدن ضمان اصلی اعمال نمی کند و نبایستی این چنین تصور کرد که مدیون اجازه و اختیار پیدا می کند که ضمان را ادا کند یا مبلغ التزام را پرداخت کند.

• 

شیوه طرح دعوای مطالبه خسارت وجه التزام قراردادی

دعوای مطالبه خسارت وجه التزام قراردادی، مشاجره ای مالی به حساب می آید. هزینه داوری بایستی بر اساس ادعا های مالی ادا شود و دادگاه شایسته و نیکوکار بستگی به بررسی قولنامه فی مابین دارد.

زمانی که مفاد مندرج در قرارداد در رابطه با اموال غیر منقول باشد دادگاه محل سکونت فرد خوانده شده مسئولیت رسیدگی به اموراتی از قبیل تنظیم و اجرای قرارداد را بر عهده دارد

بعد از عرضه دادخواست دعوای مطالبه خسارت وجه التزام قراردادی و محول به شعبه مربوطه و وارسی گواهی و مدارک و علل خواهان، رای صحیح و درخور صادر می شود، رای صدور یافته قابل بازبینی می باشد و بعد از حتمی بودن رای دستور داده شده می توان درخواست صدور اجرائیه کرد.

شیوه تعیین وجه التزام قراردادی

وجه التزام قراردادی، خسارت ناشی از عدم اجرای تعهد احاله قانونی ملک یا مورد داد و ستد می باشد که در قرارداد به یکی از شیوه های زیر می تواند باشد:

در قرارداد بیان می شود چنانچه بایع یا مشتری از انجام مضمون تعهد خود اجتناب کند، بایستی مبلغ مشخص شده شخص متخلف به طرف مقابل بدهد.‌ با این حال اگر بایع به ضمان خود یعنی (احاله مال) عمل نکند مشتری می تواند با اثبات عدم اعمال ضمان وجه التزام مشخص شده را بازخواست و مطالبه کند.

و یا به شیوه کامل تر دو طرف توافق می کنند در زمان مشخصی در دفترخانه حاضر شوند اقدام به تنظیم سند رسمی کنند اگرچه یکی از طرفین در دفترخانه حاضر نشود موظف است وجهی را به طرف دیگر پرداخت کند و ضمان خویش را هم اعمال کند.‌ در این صورت با اثبات فقدان حضور، متعهد بایستی حتما وجه التزام را پرداخت کند و ضمان را هم اجرا کند.