دادخواست لغو حضانت فرزند

دادخواست لغو حضانت فرزند

هنگامی که بنا بر دلایلی اولیاء فرزندان به صورت دائم یا موقت از یکدیگر جدا می شوند، نگهداری از فرزندان بر عهده یکی از آنها خواهد بود. دادخواست لغو حضانت فرزند زمانی باید مطرح شود که صلاحیت یکی از زوجین در خصوص نگهداری از فرزندان از بین رفته باشد. قانونگذار برای حفظ سلامت جسمی، روحی و تربیتی فرزندان، شرایطی را مقرر نموده است تا در صورت جدایی پدر و مادر، آنها از آسیبهای احتمالی به دور باشند. حضانت از فرزندان از لحاظ جنسیت و سن تقویمی نیز باید مطابق قانون انجام گیرد. در این خصوص قانونگذار حضانت مادر برای دختر و پسر را تا سن 7 سالگی تعریف کرده است. پس از گذشت 7 سال، حضانت فرزندان تا زمان رسیدن به سن بلوغ شرعی با پدر خواهد بود. قانون سن رشد را برای دختر 9 و برای پسر 15 سال تمام تعریف کرده است. بنابراین فرزندان دختر و پسر پس از رسیدن به سن رشد شرعی، می توانند تصمیم بگیرند که با پدر یا مادر خود زندگی کنند.  

عدم صلاحیت و حق دادخواست لغو حضانت فرزند

قبل از توضیح در مورد نحوه دادخواست لغو حضانت فرزند، ذکر چند نکته ضروریست. در زمانی که حضانت با یکی از والدین است، مطابق با ماده 1174 قانون مدنی، طرف دیگر حق ملاقات با فرزندان خود را دارد. فرزندان نیز پس از اتمام سن رشد شرعی خود، می توانند تصمیم بگیرند که از این به بعد با کدامیک از والدین خود زندگی کنند. آنچه که مسلم است، حضانت فرزندان در درجه اول با پدر یا مادر آنهاست. اما گاهی ممکن است یکی از والدین این حضانت را برای همیشه و یا به صورت مشروط، به دیگری تفویض کند. به هر حال چه حضانت دائمی تفویض شود و یا به شکل قانونی برقرار گردد، در صورت عدم صلاحیت یکی یا هر دو والدین در نگهداری فرزندان، خویشاوندان فرزندان و حتی مدعی العموم می توانند دادخواست لغو حضانت فرزند را به دادگاه ارائه کند.

چه کسانی حق ارائه دادخواست لغو حضانت فرزند را دارند؟

قبل از پرداختن به افراد واجد شرایط تنظیم دادخواست لغو حضانت فرزند، به نحوه نگهداری از آنان می پردازیم. حضانت از فرزندان در درجه اول با والدین آنهاست که پس از جدایی، قانون تکلیف نگهداری آنها را روشن نموده است. در زمانی که فرزندان در نزد یکی از والدین هستند؛ چنانچه آنان به موجب قانون صلاحیت نگهداری از آنها را از دست بدهند، حضانتشان سلب می گردد. در واقع وظایف اصلی سرپرستان در نگهداری فرزندان، تامین معاش و مراقبتهای تربیتی، جسمانی و بهداشتی آنهاست. پس قصور در انجام این وظایف، موجب سلب حضانت آنها می شود. افرادی که می توانند به واسطه این عدم صلاحیت، دادخواست لغو حضانت فرزند را به دادگاه ارائه دهند، عبارتند از:

1- پدر و مادر. در صورتی که فرزند در نزد یکی از آنها باشد و دیگری صلاحیت خود را از دست بدهد.

2- قیم فرزندان. در صورتی که فرزندان دارای قیم باشند، قیم نیز می تواند با تنظیم دادخواست لغو حضانت فرزند، از دادگاه تقاضای رسیدگی کند.

3- نزدیکان و خویشاوندان. این دسته از افراد نیز، در صورت محرز شدن عدم صلاحیت یکی از اولیاء برای آنها، می توانند دادخواست لغو حضانت فرزند را تسلیم دادگاه کنند.

4- دادستان. دادستان نیز به عنوان مدعی العموم می تواند نسبت به تنظیم دادخواست لغو حضانت فرزند، اقدام کند. این در صورتی است که عدم صلاحیت حضانت فرزندان از سوی سرپرستان آنها، برای وی محرز شده باشد.   

مستندات قانونی در دادخواست لغو حضانت فرزند 

قانونگذار برای خروج از بحرانهای احتمالی وضعیت حضانت فرزندان، مبحث دادخواست لغو حضانت فرزند را مطرح کرده است. وظیفه اصلی پدر و مادر، مراقبت از فرزندان در ابعاد مالی، تربیتی، روحی و جسمانی است. لذا قصور هر یک از آنها در زمان نگهداری فرزندان، موجب سلب حضانت آنها خواهد شد. افراد واجد شرایطی که عدم صلاحیت حضانت والدین برای آنان محرز گشته است، برای تنظیم و ارائه دادخواست لغو حضانت فرزند، باید دلایل و شواهد کافی در اختیار دادگاه بگذارند. لذا تا زمانی که عدم صلاحیت والدین فرزندان به وسیله مدارک و شواهد معتبر، برای دادگاه محرز نگردد، رای به عدم صلاحیت نخواهد داد.

در این خصوص می توان به ماده 1173 قانون مدنی، استناد کرد. اگر سلامتی روحی، جسمی، تربیتی و بهداشتی فرزندان به خطر بیفتد، افراد واجد شرایط میتوانند دادخواست لغو حضانت فرزند را، به دادگاه ارائه دهند. به موجب این ماده قانونی، مواردی که موجب عزل و سلب حضانت از فرزندان می شود به شرح زیر است.

1- تنبیه بدنی خارج از حد متعارف فرزندان.

2- داشتن فساد اخلاقی و اشتهار به فحشا و روابط نامشروع

3- در صورتی که یک از والدین فرزندان خود را مجبور به انجام اعمالی نماید که به موجب قانون جرم محسوب می شود. بطور مثال اعمالی چون، وادار نمودن به فحشا، قاچاق، گدایی، دزدی، آزار و اذیت مردم و امثال اینها

4- چنانچه والدین فرزندان، معتاد به مواد مخدر و یا مصرف مشروبات الکلی باشند، می توان دادخواست لغو حضانت فرزند را به دادگاه ارائه نمود.

5- در صورتی که نگهدارنده فرزندان، با تایید پزشکی قانونی مبتلا به جنون و یا بیماری روانی شده باشند.

لغو حضانت فرزند، غیر از ماده 1173 قانون مدنی

در مواردی که به موجب ماده 1173 قانون مدنی، حضانت فرزندان سلب می گردد، قانونگذار پیش بینی مواردی غیر از نص صریح قانون فوق را نیز کرده است. به عبارت دیگر، ممکن است در صورت عدم صلاحیت هر دو والدین، دادستان آنها را تحویل بهزیستی و یا یک قیم بدهد. ممکن است دادگاه و یا دادستان بنا بر مصالحی خارج از شمول ماده 1173، تشخیص دهند که والدین صلاحیت نگهداری از فرزندان را ندارند. بنابراین چنانچه دادخواست لغو حضانت فرزند، تنظیم و تحویل دادگاه گردد، امکان صدور رای لغو صلاحیت از سوی دادگاه در این خصوص وجود دارد.

مدارک مصدق جهت طرح دادخواست لغو حضانت از فرزندان

جهت سلب حضانت از والدین، باید مدارک تصدیق شده زیر منضم به دادخواست لغو حضانت فرزند شده و سپس تسلیم دادگاه گردد.

1- مدارکی دال بر بیماری جنون یا سفاهت یک یا هر دوی والدین

2- دلایلی مبنی بر ازدواج مجدد مادر بعد از جدایی. چنانچه طبق تعهد با پدر، حضانت فرزندان از سوی مادر مشروط بر عدم ازدواج وی قرار گیرد و شرط از سوی وی نقض شود. در این صورت پدر حق ارائه دادخواست لغو حضانت فرزند به دادگاه را دارد.

3- ارائه مدارکی که عدم توانایی والدین در تامین نیازهای ضروری مالی، تربیتی و بهداشتی فرزندان را گواهی کند.

4- مدارک مصدقی که دال بر تنبیه شدید بدنی و وجود آثار جراحت در فرزندان باشد.

5- مدارک معتبر و محکمه پسند دال بر فساد و فحشاء والدین. در خصوص جرم زنا این مدارک فقط مربوط به مادر می شود.