دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

مدعی خصوصی، با طرح شکایت از شخص بزهکار و مجرم، میتواند دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم که به طور مثال از ناحیه کلاهبرداری، سرقت و یا خیانت در امانت، به او وارد شده است، به دادگاه ارائه نماید. در جرایم ناشی از وقوع بزه در جامعه، علاوه بر مدعی العموم، مدعی خصوصی که به واسطه وقوع جرم، دچار خسارت شده است نیز، میتواند بر علیه مجرم، اقامه دعوی کند. لازم به ذکر است مدعی العموم زمانی می تواند به یک پرونده قضایی ورود کند که بزه انتسابی جنبه عمومی پیدا کرده باشد و به واسطه آن امنیت جامعه به نوعی برهم خورده باشد. اکنون بطور مختصر به نکاتی در خصوص چگونگی پرداخت و محاسبه مطالبه بزه دیده و انواع خسارات ناشی از این جرم، می پردازیم.

به کدام دادگاه می توان دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم داد؟

برای اقامه دعوی در چنین مواردی، می توان هم در دادگاه حقوقی و هم کیفری بطور جداگانه و ی همزمان، اقامه دعوی نمود. بهتر است ابتدا دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم را در دادگاه حقوقی مطرح کرد، چرا که موضوع بزه منتسب در این دادخواست، برای دادگاه کیفری، باید جنبه کیفری داشته باشد. در آن صورت میتوان با استرداد پرونده به دادگاه کیفری، اقدام به ارائه دادخواست مطالبه را دنبال کرد. گاهی بطور همزمان نیز می توان به هر دو دادگاه دادخواست را ارائه داد. مثلا کسی که از بابت ارائه چک امانی خود به شخص دیگر، دچار خیانت در امانت شده است، می تواند جنبه حقوقی شکایت خود مبنی بر استرداد چک را در دادگاه حقوقی و جنبه کیفری آن مبنی بر خیانت در امانت را در دادگاه کیفری دنبال کند.

دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم به دادگاه حقوقی

اگر در صدور رای دادگاه کیفری، بنا بر دلایل قانونی، وقفه حاصل گشت، شاکی خصوصی پرونده می تواند دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم را به دادگاه حقوقی ارائه نماید. چنانچه بزهکار در دادگاه کیفری مجرم شناخته شد، وی علاوه بر تحمل مجازات مربوط به شکایت مدعی العموم (در صورتی که جرم جنبه عمومی هم داشته باشد)، موظف به رد مطالبه ضرر و زیان بزه دیده نیز، می باشد. اکثر شاکیان و بزه دیدگان، به دلیل عدم اطلاع کافی از قوانین و مراحل حقوقی، اغلب دچار سردرگمی و مشکلات عدیده ای می شوند. لذا بهتر است تا در هر دو مرحله حقوقی و کیفری، از یک وکیل کاردان استفاده نمایند.

هزینه های دادرسی دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

شاکی خصوصی در این پرونده، می بایستی قبل از اینکه دادگاه ختم دادرسی را اعلام نماید، دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم را، به دادگاه ارائه کند. این دادخواست باید منضم به رونوشت همه مدارک مربوط به انتساب بزه باشد. در این صورت دادگاه علاوه بر صدور رای مربوط به شکایت بزه دیده، رای مبنی بر مطالبه خسارت وارده مالی را نیز صادر می کند. احتمال دارد که دادگاه در زمان رسیدگی به مطالبه ضرر و زیان مطرح شده، نیاز به تحقیق بیشتری پیرامون مسئله داشته باشد. در چنین زمانی دادگاه ابتدا رای مربوط به شکایت اولیه را صادر می کند. سپس بعد از تحقیقات لازم در خصوص مطالبات شاکی در مورد دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم مورد ادعای وی نیز، اقدام به صدور رای خواهد کرد.

در اینجا مسئله ای که مطرح می گردد؛ بحث هزینه های دادرسی می باشد که همگی آن در وهله اول بر عهده شاکی پرونده است که باید پرداخت نماید، در غیر این صورت زیان حاصله از این ناحیه، متوجه او خواهد بود.  قانونگذار برای رفع خسارات مالی ناشی از پرداخت هزینه های دادرسی از سوی شاکی؛ مقرراتی در این خصوص وضع نموده است. به این ترتیب که بعد از صدور حکم و تعیین خسارت، متشاکی علاوه بر پرداخت مطالبات اولیه، موظف به پرداخت مبالغ داده شده بابت هزینه های دادرسی شاکی پرونده نیز، می گردد.  

دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم، چگونه بررسی می شود؟

شکایت مربوط به خسارت و زیانی که در هنگام وقوع یک جرم و یا حتی یک حادثه مانند تصادف ممکن است به فرد خسارت دیده وارد آید را، دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم می گویند. در این خصوص لازم است بدانید؛ آنچه می تواند شما را به حق خود برساند، جمع آوری مدارک لازم و مثبت در خصوص طرح دعوی است. چنانچه ادله و مستندات شما کافی و به قول معروف محکمه پسند نباشد، از شانس بسیار کمتری در احقاق حقوقتان برخوردار می شوید. مثلا در تصادفی که منجر به ایراد خسارت به خودروی شما شده است؛ چنانچه مدارک شما مستند به گزارش کارشناس رسمی تصادفات در خصوص  میزان خسارات وارده باشد، شما میتوانید به موفقیت خود در دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم، امیدوار باشید. پس نحوه محاسبه میزان خسارت، بستگی به جمع آوری مستندات کافی و موثر شما برای دادگاه دارد.

انواع مطالبه خسارت در دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

شاکیان خصوصی چنین پرونده هایی، برای انجام دقیق طرح شکایت و ارائه دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم خود لازم است تا اطلاعاتی در مورد انواع و نحوه مطالبه خسارت خود داشته باشند. برای این کار بهتر است از طریق یک وکیل وارد به امور قضایی کار را به پیش ببرید. در این خصوص به انواع این مطالبات می پردازیم.

1- مطالبه مادی مستقیم در دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

در اینگونه مطالبات، فرد خسارت دیده می تواند با ارائه دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم به انضمام مستندات لازم، طرح دعوی نماید. سپس با رای دادگاه، تمامی خسارات وارده از سوی مجرم بر خود را به علاوه هزینه های دادرسی، دریافت نماید. مثلا شخصی که در تصادف، با نظر کارشناس، مبلغ 5 میلیون تومان خسارت دیده، می تواند ضرر و زیان وارده را با مدارک داده شده به دادگاه، از مقصر تصادف دریافت کند.

2- مطالبه مادی غیر مستقیم در دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

مطالبه خسارت در چنین مواردی، تقریبا نزدیک به صفر است؛ زیرا مطالبه اشیاء و مدارکی که موضوعیت اصلی با بزه منتسب را ندارند، قابل پیگیری قضایی نمی باشد.

بطور مثال اگر در جریان سرقت خودرو، داخل خودروی مسروقه مدارکی مربوط به دریافت تسهیلات بانکی، عکسهای خانوادگی و یا هر شئ دیگری باشد، (غیر از اسنادی که مربوط به مسائل مالی مثل وجه نقد و یا دسته چک بانکی)؛ شاکی پرونده نمی تواند برای این موارد دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم ارائه دهد. بنابراین ضرر و زیانی که مستقیما به جرم منتسب مربوط نمی شود، از سوی دادگاه قابل مطالبه نیست.

3- مطالبه معنوی در دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

چنین مطالباتی بیشتر جنبه حیثیتی داشته که در جریان وقوع بزه، ممکن است موجب هتک حرمت فرد زیان دیده شده باشد. به عبارتی دیگر؛ افراد زیان دیده از بابت وقوع جرم (در صورتی که بزه منتسب، موجب هتک حیثیت آنان شده باشد)، می توانند بابت به خطر افتادن حیثیت خانوادگی و یا شخصیت اجتماعی خود نیز، به دادگاه شکایت کنند.

4- مطالبه به اشکال ممکن الوصول در دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم

دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم در اینجا شامل دفع الوقت و یا اتلاف وقت در موضوعی است که موجب خسارت به زیان دیده شده است. بطور مثال اگر مستاجری در زمان اتمام قرارداد اجاره منزل استیجاری خود، از تخلیه منزل علیرغم درخواست موجر، خودداری نماید، این یک نوع دفع الوقت کردن و به عبارتی تصرف عدوانی محسوب می شود. در اینجا موجر می تواند جهت مطالبه خسارت از بابت تصرف عدوانی ملک خود، به دادگاه شکایت برده و ضرر و زیان مدت مازاد بر سکونت در ملک خود را از مستاجر مطالبه و وصول کند.