لایحه اعتراض به رای غیابی
لایحه اعتراض به رای غیابی از سوی محکوم علیه و یا نماینده و وکیل قانونی آن به دادگاه صادر کننده رای ارسال می شود. زمانی این لایحه به دادگاه صادر کننده رای صادر می شود که فرد محکوم علیه در زمان صدور رای و یا ابلاغ آن در دادگاه حضور نداشته است. مطابق قانون اصل بر آن است که در زمان صدور رای هر دو طرفین دعوا یا نماینده قانونی ها و یا وکیل طرفین حضور فیزیکی داشته باشند و یا رای صادره به آنان ابلاغ قانونی شود. در غیر این صورت دادگاه رای صادره را اعلام خواهد نمود و در چنین حالتی فردی که حکم و یا قرار صادر شده بر علیه اوست می تواند لایحه اعتراض به رای غیابی را به دادگاه تسلیم نماید. البته شروطی برای ارائه اعتراض وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
واخواهی یا اعتراض به رای غیابی
بر اساس ماده ۳۰۳ قانون دادرسی مدنی؛ حکم دادگاه حضوری است مگر شخص خوانده یا وکیل و نماینده و قائم مقام وی در هیچ کدام از جلسات دادگاه حضور نداشته باشد و به صورتی کتبی لایحه دفاعیه صادر نکرده باشد و یا ابلاغ واقعی یا اخطاریه نشده باشد. پس چنانچه رای به صورت غیابی صادر شود خوانده می تواند با اقدام واخواهی یا اعتراض به رای غیابی مقدمات اعتراض خود را صادر نماید. مطابق ماده فوق شرایطی برای واخواهی لازم است که در متن زیر به این موضوع می پردازیم. در حالت کلی زمانی که بر علیه شخصی حکمی صادر می شود مطابق قانون برای جلوگیری از ضایع شدن حق احتمالی از این رای امکان اعتراض را برای محکوم علیه پیش بینی شده است. اشخاص با انجام تجدید نظر خواهی یا فرجام خواهی خواهان رسیدگی دوباره پرونده شوند. بدیهی است که شخص غایب فرصت های مذکور را از دست داده است اما قانون گذار راهی را پیشرو گذاشته است تا حقوق همه افراد رعایت شود. واخواهی راهی ست برای اعتراض به حکم غیابی که شرایط لازم آن را با هم مرور می کنیم.
صدور حکم اعتراض به رای غیابی
همانطور که در متن فوق ذکر شد؛ مطابق با ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی شرط بر حضوری بودن صدور حکم است و در خلال این ماده حکم غیابی را به نوعی تعریف کرده است. در اصل شرایط اعتراض به رای غیابی ذکر شده است. مطابق آنچه که در این ماده عنوان شده است؛
شرط اول؛ بر عدم حضور شخص خوانده یا وکیل او یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی است. همچنین ذکر شده است که هیچ یک از این افراد در هیچ یک از جلسات نباید حضور پیدا کرده باشند. پس حضور در حتی یک جلسه رسیدگی نشان از اطلاع فرد خوانده به موضوع دادرسی است.
شرط دوم؛ در صورتی که هیچ کدام از افراد فوق الذکر لایحه اعتراض به دادگاه صادر نکرده باشند. اگر فرد خوانده یا نماینده قانونی وی لایحه دفاعیه ای را به صورت کتبی ارائه کرده باشند مشمول اعتراض به حکم غیابی نمی شوند.
شرط سوم؛ دادگاه موظف است تا حکم صادره را به صورت قانونی ابلاغ کند و اخطاریه به صورت قانونی به شخص خوانده ابلاغ شود در غیر این صورت اگر ابلاغ یا اخطاریه به شخص نرسیده باشد فرد می تواند خواهان واخواهی شود.
در صورت وجود هر سه حالت فوق می توان گفت فرد حق اعتراض را داشته و حکم به صورت غیابی صادر شده است. بنابراین یکی از روش های اعتراض به صدور حکم واخواهی است. پس واخواهی روشی برای اعتراض به حکم دادگاه که تنها در مورد احکام صادر شده غیابی امکان پذیر است. مطابق ماده ۳۰۵ قانون دادرسی مدنی؛ محکوم علیه غایب حق دارد به حکم صادر شده اعتراض کند که به آن واخواهی می گویند. واخواهی در قالب دادخواست به دادگاه صادر کننده رای ارسال می شود.
لایحه اعتراض به رای غیابی (1)
صدور حکم غیابی در آیین دادرسی کیفری
تمامی آرای صادر شده در دادگاه حقوقی قابل واخواهی هستند زیرا عدم حضور فرد ممکن است. اما در دادسرای کیفری اعتراض به رای غیابی شروطی را دارد که مفاد آن در ماده قانونی ۲۱۷ آورده شده است. بر طبق این ماده؛ هر جرمی در آیین دادرسی کیفری قابل واخواهی است بجز جرایمی که مربوط به حق الناس و حق الله است. در حالت کلی جرایم حد غیر قابل واخواهی است زیرا بر طبق نظر فقه ها غایب بودن مجرمانی که جرایم حد را مرتکب شده اند، صدور حکم بر آنها غیر ممکن است. پس اصل بر حضور مجرمین سپس دادرسی است ممکن است فرد در دادسرا حضور داشته باشد اما هیچ یک از جلسه های دادگاه را حضور نداشته باشد پس در این حالت باید بین دادگاه و دادسرا تفاوت و تفکیک قائل بود. پس ملاک حضوری یا غیابی بودن حکم حضور یا عدم حضور شخص خوانده یا وکیل او در دادگاه می باشد.
مرجع اعتراض به رای غیابی
همانطور که در ماده ۳۰۵ قانون در متن فوق ذکر شد باید لایحه اعتراض به رای غیابی را به دادگاه صادر کننده رای ارسال کرد. دادگاه های حقوقی و کیفری دو نوع مرجع قضایی هستند که هر یک قوانین مشخص مختص به خود و البته قوانین عمومی را دارند که در هر دو حالت اعتراض را بایستی به دادگاه صادر کننده رای ارائه داد تا مورد رسیدگی قرار بگیرد.
فرصت اعتراض به رای غیابی
مطابق قانون آیین دادرسی مدنی افرادی که نسبت به رای غیابی اعتراضی داشته باشند باید لایحه ای تنظیم کنند که مطابق با آن واخواهی خود را در قالب اعتراض به رای غیابی ارائه دهند. همانطور که می دانیم قانون گذار برای اعتراض به هر نوع حکمی چه غیابی و چه حضوری مهلت زمانی مشخصی را تعیین کرده است که خواهان باید در این مدت زمان اعتراض خود را ثبت نماید. افرادی که داخل ایران سکونت دارند ظرف بیست روز پس از ابلاغ رای و افرادی که در خارج از کشور زندگی می کنند ظرف دو ماه از ابلاغ رای حق اعتراض را دارند. چنانچه فرد در این مدت نتواند اعتراض خود را به دادگاه ارائه دهد با ذکر دلایل موجه و قانونی می تواند فرصت بیشتری را از دادگاه بگیرد. البته باید دلایل فرد مطابق قانون و مورد قبول دادگاه باشد.
