شرایط صدور حکم غیابی
منظور از صدور حکم غیابی تصمیم نهایی قاضی پرونده در خصوص دعوای اقامه شده و ابلاغ حکم خود در دادگاه بدون حضور خوانده در دادگاه می باشد. گاهی خوانده عمدا یا از روی بی اطلاعی از برگزاری جلسه رسیدگی نهایی و دعوایی که بر علیه او اقامه شده است حضور پیدا نمی کند حتی چنین حالتی نیز باعث صدور حکم نخواهد شد که به آن صدور حکم غیابی می گویند. پس زمانی که یکی از طرفین دعوا علی الخصوص خوانده دعوا در دادگاه حضور نداشته باشد و قاضی حکم خود را در نتیجه فیصله دادن پرونده صادر کند گویند حکم غیابی صادر شده است. در ادامه این مقاله به تعریف کامل تر از این حکم خواهیم پرداخت و به شرایط صدور آن نیز می پردازیم.
منظور از صدور حکم غیابی چیست؟
گفته شد منظور از صدور حکم غیابی صدور حکم از دادگاه زمانی که خوانده یا وکیل و یا نماینده قانونی او به هر علتی در جلسه دادرسی حضور ندارد. ممکن است خوانده عمدا و یا از روی بی اطلاعی در این جلسه شرکت نکرده باشد. اصل بر حضور داشتن طرفین دعوا در جلسه اعلام حکم است اما چنانچه افراد، وکیل یا نماینده قانونی آنان حضور نداشته باشند دادگاه اقدام به اعلام رای و صدور حکم به صورت غیابی می کند. حتی در ماده ۳۰۳ قانون مدنی نیز چنین آمده است که حکم دادگاه به شکل حضوری است مگر اینکه شخص خوانده یا قائم مقام او یا وکیل و یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات شرکت نکرده باشند و یا اخطاریه و یا ابلاغیه حکم به آنان نرسیده باشد یا به صورت کتبی دفاعیه ای صادر نکرده باشند. پس واضح است که اصل بر حضوری بودن حکم است اما شرایطی وجود دارد که قاضی حکم را به صورت غیابی صادر می کند. حکم صادر شده به علت عدم اطلاع خوانده قابل واخواهی خواهد بود.
شرایط صدور حکم غیابی (1)
صدور حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری در چیست؟
حال می دانیم صدور حکم غیابی و صدور حکم حضوری به چه معنی است و طبق گفته های فوق؛ چنانچه طرفین دعوا یا وکیل و یا نماینده قانونی آنها در دادگاه حضور داشته باشند حکمی که صادر می شود از نوع حکم حضوری می باشد و چنانچه هر یک از افراد فوق الذکر در هیچ یک از جلسه های دادگاه حضور نداشته باشند حکم به صورت غیابی صادر خواهد شد. البته که فقط حضور داشتن با نداشتن افراد تفاوت این احکام نخواهد بود. یا اینکه بهتر است بگوییم تبعات صدور حکم به صورت غیابی و حضوری چیست؟ پس یکی از تفاوت های این دو حکم در حضور داشتن خوانده یا عدم حضور وی است. یکی از تفاوت های دیگر این دو حکم صادر شده و یا اثر آن پس از صدور حکم امکان واخواهی خوانده به حکم است. واخواهی یکی از راه های اعتراض به رای صادر شده است چنانچه شخص در جلسه رسیدگی حضور داشته باشد رای یا حکم صادر شده غیر قابل واخواهی است اما چنانچه حکم به حالت غیابی صادر شده باشد برای جلوگیری از ضایع شدن حق محکوم علیه امکان واخواهی از سوی قانون به رای صادره را پیش بینی شده است. زمانی که رای صادر شده به محکوم علیه ابلاغ می شود و یا بهتر است بگوییم از رای صادر شده مطلع شده است می تواند با انجام درخواست واخواهی به رای صادر شده اعتراض کند و رسیدگی به این اعتراض نیز روند خاص خود را می طلبد. بهتر است برای آگاهی درباره این موضوع مقاله واخواهی را مطالعه بفرمایید. لازم به یادآوری است که اصالت حکم صادره حضوری است اما شرایطی که به وجود خواهد آمد گاها قاضی دادگاه اقدام به صدور حکم غیابی می نماید. این شرایط کدام است؟ در متن زیر به شرایط صدور این حکم به تفصیل خواهیم پرداخت.
شرایط صدور حکم غیابی (2)
شرایط صدور حکم غیابی
شرایط صدور حکم غیابی شرایطی از که به واسطه آن قاضی پرونده حکم را به حالت غیابی صادر می شود. طبق ماده ۳۰۳ قانون حکم حضوری است اما وجود شرایطی که در این ماده آمده است گاها به شکل غیابی حکم مربوطه صادر می شود که به شرح زیر می باشد.
در ماده فوق الذکر آورده شده است که اگر شخص خوانده یا وکیل و نماینده قانونی او در هیچ یک از جلسات شرکت نکنند حکم صادره از نوع غیابی خواهد بود. پس چنانچه وکیل شخص یا نماینده قانونی وی و یا قائم مقام او در جلسه رسیدگی حضور داشته باشند حکمی که صادر می شود از نوع حکم حضوری خواهد بود پس شرط بر عدم حضور هر از افرادی که در ماده ۳۰۳ ذکر شده است.
دومین شرط صدور حکم به حالت غیابی این است که هر یک از افراد؛ خوانده و نماینده قانونی و یا وکیل او به صورت کتبی لایحه ای به دادگاه در این خصوص دعوای اقامه شده ارسال نکرده باشند. صدور لایحه کتبی به دادگاه به معنی آگاه شدن شخص به جلسه دادرسی است پس در چنین حالتی رای صادر شده حضوری خواهد بود.
زمانی که ابلاغ به صورت قانونی به محکوم علیه صورت گرفته باشد حکم غیابی خواهد بود نحوه ابلاغیه به فرد خوانده مهم است پس زمانی که اخطاریه به خوانده از طرف دادگاه صادر می شود نمی توان مدعی شد که خوانده در جریان دادرسی و رسیدگی پرونده قرار نگرفته است پس در چنین حالتی رای صادر شده حضوری می باشد.
شرط چهارم مجموع سه مورد فوق است. مشخص است که در صدور رای به صورت غیابی باید هر سه شرایط فوق موجود باشد. یکی از موارد فوق در صدور رای حضوری کفایت می کند. پس چنانچه خود فرد خوانده و نماینده قانونی او یا وکیل و یا قائم مقام وی در هیچ یک از جلسه های دادگاه حضور پیدا نکنند و لایحه ای کتبی به صورت اعتراضی به دادگاه ارسال نکرده باشند و اخطاریه نیز به شیوه قانونی برای وی صادر نشده باشد می تواند گفت حکم غیابی خواهد بود و شخص می تواند به حکم صادر شده به شکل واخواهی اعتراض نماید.
