جرایم مربوط به دادگاه نظامی
دادگاه نظامی چیست؟ صلاحیت هر کدام از دادگاه های نظامی کدام است؟ در این متن به این موضوعات مهم خواهیم پرداخت.
دادگاه نظامی چیست؟
دادگاه نظامی برای اعمال قوانین نیرو های مسلح که بر اساس قوانین و مقررات نظامی اعمال می شود و افراد نظامی در این دادگاه در صورت ارتکاب جرم در حین انجام وظیفه و یا در حیطه شغلی خود مجازات خواهند شد. بیشترین پرونده های موجود در دادگاه نظامی مربوط به رعایت نکردن نظم می باشد. در کشور ما اجرا و ایجاد دادگاه های نظامی بر ذمه سازمان قضایی نیروی مسلح است. در ایران طبق ماده قانونی ۲۹۴ دادگاه های کیفری پنج دسته تقسیم خواهد شد. دادگاه کیفری شماره یک و دو، دادگاه اطفال و نوجوان و دادگاه انقلاب و در نهایت دادگاه نظامی است. در مرکز هر استان دادگاه نظامی و دادسرا برای برقراری محاکمه های مربوطه تشکیل می شود و در شهرستان ها نیز در برخی از مواقع دادسرای نظامی تشکیل خواهد شد که به تصمیم و تشخیص قوه قضاییه ایجاد می شود. گفتیم که دادگاه های نظامی بر اساس آیین دادرسی تشکیل خواهد شد که به قرار زیر می باشد؛
انواع دادگاه نظامی
به موجب آیین دادرسی کیفری دادگاه های نظامی عبارتند از؛ دادگاه نظامی دو، دادگاه های نظامی یک، دادگاه تجدید نظر نظامی، دادگاه های نظامی دو زمان جنگ، دادگاه های نظامی یک زمان جنگ و دادگاه ای تجدید نظر نظامی زمان جنگ است. که دادگاه های نظامی زمان جنگ همانطور که از عنوان آن مشخص است برای اعمال نظم و برخورد با خاطیان نظم در زمان جنگ برگزار می شود.
دادگاه نظامی دو مانند دادگاه کیفری دو از یک رئیس و کارشناس تشکیل خواهد شد. که در صورت نبودن شخص رئیس دادگاه توسط دادرس علی البدل اداره خواهد شد.
دادگاه های نظامی یک هم مانند دادگاه کیفری یک است که از یک رئیس و دو مستشار تشکیل خواهد شد. که مجموعا عز سه نفر تشکیل می شود که در صورت بودن دو نفر از آنها جلسه رسمیت پیدا می کند.
اعضای دادگاه تجدید نظر همانند دادگاه های نظامی یک و دادگاه تجدید نظر استان می باشد از دو مستشار و یک رئیس تشکیل می شود. رئیس این دادگاه ها از سوی رئیس قوه قضاییه تعیین خواهد شد و یکی از شرایط تعیین آن این است که باید حداقل ۱۵ سال سابقه کاری در سمت قضاوت داشته باشد. لازم به ذکر و یادآوری است که رئیس شعبه اول در دادگاه تجدید نظر نظامی استان رئیس سازمان قضایی نیروی مسلح است.
جرایم مربوط به دادگاه نظامی (1)
جرایم مربوط به دادگاه نظامی
رسیدگی به جرایمی در حیطه وظیفه دادگاه نظامی و سازمان قضایی می باشد.
هر جرمی که مربوط به وظایف خاص انتظامی و نظامی اعضای نیروی مسلح به جز جرایمی که مربوط به دادگستری است.
جرایمی که امام خمینی ( ره) و مقام معظم رهبری مشخص نموده اند و اجازه داده اند در این دادگاه رسیدگی خواهد شد. که مجموعا عبارتند از؛
کارکنان ارتش و سازمان های وابسته جمهوری اسلامی ایران
ستاد کل نیروی های مسلح و سازمان های وابسته جمهوری اسلامی ایران
کارکنان سپاه پاسداران و سازمان های وابسته جمهوری اسلامی ایران
کارکنان پشتیبانی نیرو های مسلح و کارکنان وزارت دفاع و سازمان های وابسته به آن
کارکنان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی
کارکنان وظیفه عمومی از شروع تا پایان خدمت
محصلان مراکز آموزش های انتظامی و نظامی و وزارت دفاع و پشتیبان های نیرو های مسلح در خارج و داخل کشور
کسانی که به طور موقت در خدمت نیروی مسلح اند و طبق قانون استخدامی این مرکز جزو نیروی مسلح هستند.
کارکنان وزارت اطلاع
اسرای بیگانه و اسرای ایرانی
مامورین به خدمت در سازمانی های دیگر
صلاحیت دادگاه نظامی یک
طبق ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی جرایمی که مربوط به سلب حیات چه مجازات اعدام یا قصاص باشد و جرایمی با مجازات قطع عضو، جرایم مربوط به حبس ابد، جرایمی با مجازات تعزیری درجه چهارم بالاتر از آن در صلاحیت این دادگاه می باشد.
صلاحیت دادگاه نظامی دو
این دادگاه نظامی صلاحیت رسیدگی به تمامی جرایم ارتکابی را دارد و این مهم در ماده قانونی ۳۰۱ مطرح شده است. صلاحیت این دادگاه در چهار بند مطرح شده است. جرایمی که مجازات های آن مربوط به نوع ۵،۶،۷ است. رسیدگی به جرم های غیر عمدی علیه تمامیت جنسی با هر میزان از دیه تعیین شده همچنین رسیدگی به جرم های عمدی مرتکب شده علیه تمامیت جنسی که میزان دیه آن کمتر از یک سوم دیه کامل باشد و جرایمی که مجازات آنها حدی باشد در این دادگاه رسیدگی خواهد شد. در ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی جرایم و تبانی علیه جمهوری اسلامی ایران و جرایمی که بر خلاف امنیت خارجی، داخلی و محاربه باشد، توهین به بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی، جرایمی که مربوط به مواد روانگردان، مواد مخدر، قاچاق اسلحه و هر گونه مهمات در این دادگاه مورد بررسی قرار می گیرد.
جرایم مربوط به دادگاه نظامی (2)
صلاحیت دادگاه نظامی کودک و نوجوان
کلیه جرایمی که افراد زیر ۱۸ سال نظامی به آن مرتکب می شوند در دادگاه نظامی رسیدگی خواهد شد. اگر جرم مرتکب شده در صلاحیت رسیدگی دادگاه کیفری یک و دادگاه انقلاب باشد در دادگاه کیفری ویژه نوجوان و اطفال رسیدگی خواهد شد.
صلاحیت دادگاه تجدید نظر نظامی
به جز آراء و احکام صادره قطعی( جرایم تعزیری درجه هشت و کمتر از سه ماه حبس، جرایمی با مجازات پرداخت دیه و ارش که کمتر از یک دهم دیه کامل است) کلیه آراء و احکامی که در دادگاه ها دو، یک و کودک و نوجوان ابلاغ می شوند قابل اعتراض هستند. اگر مجازات ها و احکام صادر شده در دادگاه یک نظامی و مندرج در ماده ۳۰۳ قانون باشد مرجع تجدید نظر خواهی به آن دیوان عدالت کشوری است و در بقیه موارد دادگاه مرکز هر استان دادگاه تجدید نظر خواهی خواهد بود.
دادگاه نظامی در زمان جنگ
در زمان وقوع جنگ در کشور دادگاه های نظامی جنگ با تصویب رئیس قوه قضاییه به منظور رسیدگی به جرایم مربوط به اوضاع جدید کشور و اوضاع جنگ در مرکز استان ها و در قرارگاه های عملیاتی و یا در سایر نقاط مورد نیاز تشکیل خواهند شد. دادگاه های نظامی یک و دو دادگاه های تجدید نظر خواهی نظامی تا زمان تشکیل دادگاه های نظامی زمان جنگ به جرایمی که مربوط به جنگ است رسیدگی خواهد شد.
