نحوه محاسبه هزینه دیه
دیه در قانون اسلامی و نحوه محاسبه هزینه دیه
دیه در قانون اسلامی به مال یا پولی گفته می شود که در عوض ریختن خون یک انسان و کشته شدن وی و یا نقص عضو فردی که به او صدمه وارد آمده است، به خود فرد یا بازماندگان وی داده می شود. البته می توان دیه را براساس صدمات معنوی هم حساب کرد. نحوه محاسبه هزینه دیه، به عهده قوه قضاییه می باشد و اندازه آن براساس جنسیت فرد و یا پیروان ادیان مختلف، متفاوت است. البته ماده و تبصره هایی هم برای محاسبه مقادیر دیه، در نظر گرفته می شود.
در بعضی از ماههای قمری مثل ماه محرم و ذی القعده و ذی الحجه و رجب، میزان دیه افزایش پیدا می کند. چون این ماهها به عنوان ماه حرام شناخته می شوند و خونریزی و جنگ در این ماهها حرام است.
دیه در ایران
در مبانی و فقه اسلامی که معیار و شاخصی در وضع قوانین کیفری در کشور ما می باشد، دیه به قتل غیرعمد و جراحت تعلق می گیرد. اما در بعضی موارد قتل عمد هم اگر اولیاء دم از قصاص گذشت نمایند می توانند در قبال آن دیه طلب کنند. یعنی می توان قصاص را در صورت رضایت ولی دم به پرداخت دیه تقلیل داد.
دیه را باید فرد مقصر و مجرم پرداخت نماید و در صورت فوت وی، باید مقدار دیه از ماترک و ارثی که از او باقیمانده است، پرداخت شود. البته در مواردی همچون تصادف ماشین می توان خسارت و دیه را از طریق شرکت های بیمه گذار پرداخت نمود.
نحوه محاسبه هزینه دیه، هر سال توسط کارشناسان قوه قضاییه تعیین می شود و از طریق همین قوه هم اعلام سمی می شود. هزینه دیه هر سال با توجه به نرخ تورم سالیانه معین می گردد.
انواع دیه و نحوه محاسبه هزینه دیه
دیه براساس شرایط و قوانین به انواع مختلفی تقسیم می شود که عبارتند از :
دیه قتل:
دیه قتل به صورت دیه کامل می باشد که همانطور که قبلا هم گفته شد، میزان آن هرساله تعیین می شود.
دیه منافع عضو:
اگر شخصی با عمل خود کاری کند تا حواس پنجگانه شخص دیگری از دست برود، فرد خاطی باید دیه منافع آن عضو را پرداخت نماید. به عبارتی اگر کسی باعث از بین رفتن حس بینایی یا شنوایی و بویایی و گفتار و عقل شخص دیگری شود، باید دیه بدهد. حتی اگر چشم و گوش و زبان و.. فرد دچار جراحت نشده باشد.
دیه جراحت:
اگر کسی عملی را انجام دهد که باعث جراحت به اعضای بدن شخص دیگری شود، او باید دیه پرداخت نماید. نحوه محاسبه هزینه دیه در این مورد، با توجه به بررسی و نظر پزشکی قانونی انجام می شود. مثلا زخم، کبودی، شکستگی، تورم و…
نحوه محاسبه هزینه دیه (3)
دیه اعضای بدن:
اگر کسی تنها از یک عضو، یک عدد داشته باشد و شخص دیگری همان یک عضو را از بین ببرد، مجرم باید دیه کامل بپردازد اما اگر فرد دو عضو داشته باشد و یک عضو از بین برود، مجرم باید نصف دیه کامل را بپردازد.
اگر هم فرد دو عضو داشته باشد و هر دو عضو از بین بروند، باید دیه کامل انسان پرداخت شود.
نحوه محاسبه هزینه دیه توسط قوه قضاییه چگونه است؟
هر سال باید طبق نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی، دیه کامل یک انسان از سمت قوه قضاییه اعلام شود. برای پرداخت دیه، پزشکی قانونی و نظرات کارشناسان این مرکز هم مورد استناد قرار می گیرد.
قوه قضاییه، هزینه دیه کامل یک انسان را براساس نرخ روز 100 شتر سالم محاسبه می کند.
تعیین دیه زن و مرد
براساس قوانین کشور، دیه زن نصف دیه مرد می باشد. البته این امر زمانی است که آسیب و صدمه باعث از بین رفتن و نقص عضوی از اعضای بدن و یا از بین رفتن منافع عضو شود.
نکته بعدی در رابطه با تصادفاتی است که در آن خسارات وارد شده بر شخص ثالث قرار است توسط شرکت بیمه پرداخت شود، در این صورت تفاوتی بین زن و مرد وجود نداشته و هر دو دیه کامل را خواهند گرفت.
در ماههای حرام، نحوه محاسبه هزینه دیه متفاوت می باشد. در این ماهها اگر قتلی اتفاق بیفتد، چه عمد و چه غیر عمد، علاوه بر میزان دیه مشخص شده فرد خاطی باید یک سوم دیه کامل را هم پرداخت نماید.
انواع دیه براساس نوع جراحت وارد شده به شخص
اگر پوست شخص خراش پیدا کند بدون آنکه خونی بیاید، آن را حارصه می گویند. و یک صدم دیه کامل، به آن دیه تعلق می گیرد.
اگر گوشت دچار بریدگی شده و کم یا زیاد دچار خونریزی شود، آن را دامیه گویند و دو صدم دیه کامل، به آن دیه تعلق می گیرد.
اگر صدمه ای باعث شود بریدگی عمیقی بر روی گوشت بوجود آید ولی به استخوان نرسد آن را متلاحمه می گویند که سه صدم دیه کامل، به آن دیه تعلق می‌گیرد.
اگر آسیب باعث نمایان شدن پوست روی استخوان شود به آن سمحاق گفته و چهارصدم دیه کامل، به آن تعلق می گیرد.
اگر صدمه باعث شود استخوان کاملا نمایان شود، به این آسیب موضحه گفته شده و پنج صدم دیه کامل باید برای آن پرداخت شود.
اگر استخوان شکسته شود، به آن هاشمه گفته شده و ده صدم دیه کامل برای آن در نظر گرفته می شود.
صدمه زیادی که باعث جابه جایی استخوان شود را منقله گویند که به آن پانزده صدم دیه کامل، دیه تعلق می گیرد.
آسیبی که به جمجمه مغز برسد را مأمومه گویند که یک سوم دیه کامل، برای پرداخت خسارت برای آن در نظر گرفته شده است.
صدمه شدیدی که باعث شکستن جمجمه و آسیب رسیدن به مغز را باعث شود، دامغه گویند و برای این صدمه دیه کامل شکستگی و ارش هم در نظر گرفته می شود.
نحوه محاسبه هزینه دیه (2)
ارش چیست؟
ارش نوعی دیه است که میزان آن در قانون صراحتا تعیین نشده است. به عبارتی ارش پولی است که به سبب جبران خسارت های بدنی و مالی که در قانون و شرع برای آن میزانی در نظر گرفته نشده است، از طرف مجرم باید پرداخت شود. معمولا تعیین ارش به عهده قاضی و دادگاه و براساس مستندات پزشکی قانونی است.
