منظور از اثر حجر چیست؟
حجر در لغت به معنی بازداشتن و منع کردن می باشد و در اصطلاحات حقوقی به معنی اهلیت استیفا نداشتن شخص محجور است. منظور از اهلیت داشتن صلاحیت قانونی فرد است. اثر حجر نیز به معنی آثار حکمی است که بر محجور بودن اشخاص صادر خواهد شد. پس حجر به معنی منع کردن شخص محجور به حکم قانون برای تصمیم گیری یا مداخله در امور مالی خود است. منظور از اشخاص محجور کسانی هستند که زیر ۱۸ سال سن دارند و به اصطلاح اشخاص صغیر محسوب می شوند و یا افراد غیر رشید مانند افراد دیوانه و سفیه که فاقد قدرت تصمیم گیری در مورد مسائل اقتصادی هستند. طبق ماده قانونی ۱۲۱۰ نمی توان هیچکس را بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان شخص محجور معرفی کرد مگر اینکه بعد از رسیدن این دوره با عنوان جنون و یا عدم رشد او را اثبات نمود. سن بلوغ در پسران ۱۵ سال تمام قمری و سن بلوغ دختران ۹ سال تمام قمری است. زمانی اموال صغیر به وی داده می شود که بالغ شده باشد و رشد وی نیز ثابت شده باشد که در تبصره ۲ این ماده به این موضوع اشاره کرده است.
پس تا اینجا با مفهوم کلی حجر آشنا شدیم و دانستیم که اشخاصی که دارای حجر هستند اهلیت قانونی ندارند و تا زمانی که از محجور بودن فارغ نشده اند مداخله و تصرف در امور مالی و غیر مالی آنها بر عهده سرپرست قانونی آنها می باشد. در حالتی که حکم حجر شخصی بر مجنون بودن وی یا در کل محجور بودن وی صادر شده باشد و زمان شروع حجر او مربوط به سال ها قبل باشد در این مدت تمام معاملاتی که انجام داده است مورد شک قانون قرار گرفته می شود که روشن نیست معامله صورت گرفته در زمان جنون وی انجام شده است یا در زمان افاقه و اهلیت وی، پس در این حالت قانون به خاطر جلوگیری از سوءاستفاده از شخص محجور و اموال وی فرض را بر این موضوع می دارد که معاملات یا معامله انجام شده در زمان جنون شخص بوده است. با این اوصاف متوجه می شویم که چرا قانون دخل و تصرف در امور مالی و غیر مالی افراد محجور توسط خود آنها ممنوع دانسته است زیرا باعث سوءاستفاده از این اشخاص و امورات و اموال آنها توسط برخی افراد سودجو می شود.
خب این سوال ممکن است پیش بیاید که تا چه زمان افراد دارای حجر، اهلیت قانونی ندارند؟ جواب به این سوال و سوالات دیگر در موضوع انواع اثر حجر است که در متن زیر به آن خواهیم پرداخت. اما قبل از آن به موضوع اثر حجر و احکام مربوط به آن می پردازیم.
منظور از اثر حجر چیست؟ (2)
اثر حجر و حکم آن
زمانی که حکم بر حجر بودن شخصی داده می شود اثر آن یا اثر حجر بر زندگی اشخاص محجور کاملا مشهود و مستقیم است. مهم‌ترین اثر آن ممنوع شدن این اشخاص در دخالت تصرف امور مالی و غیر مالی خود است.
جلوگیری از پذیرفتن و انجام دادن تعهدات مالی شخص دارای حجر و ممنوع شدن وی از دخل و تصرف امور مالی و اقتصادی خود.
تعیین قیم از سوی دادسرای سرپرستی برای شخص محجور و سپردن اختیارات و امورات به وی
اداره اموال و امورات اقتصادی این شخص به شخص قیم زیر نظر دادسرای سرپرستی و انجام هر فعالیتی بنا بر مصلحت شخص محجور
اما چه زمانی بر محجور بودن شخص حکم صادر می شود؟
نحوه صدور حکم حجر
زمانی که اشخاص بر حجر بودن یکی از اعضای خانواده و نزدیکانش مدعی می شود و به دادگاه مربوطه مراجعه می کند قبل از صدور حکم از سوی دادگاه ابتدا تحقیقات لازم را برای تایید محجور بودن شخص انجام می شود. که ساده ترین و بهترین راه اثبات حجر بردن شخص حجر به پزشکی قانونی است. و از دیگر راههای اثبات شهادت چند تن از شاهدین است که اثبات این روند زیاد زمان بر و طولانی نیست. بعد از اطلاع کامل دادستان بر محجور بودن شخص نام برده خود این فرد به دادگاه ارجاع داده می شود و دادگاه با بررسی مدارک و وضعیت حجر شخص حکم به محجور بودن شخص صادر می شود و اقدام به تعیین قیم خواهد کرد. تمامی امورات شخص دارای حجر به قیم سپرده می شود و قیم زیر نظر دادستان و مدعی العموم برای شخص تحت سرپرستی خود تصمیماتی اتخاذ می نماید.
منظور از اثر حجر چیست؟ (3)
انواع حجر و اثر حجر کدام است؟
اثر حجر بر شرایط و نوع حجر بستگی دارد که انواع مختلفی دارد ؛
حجر خاص و حجر عام؛ منظور از حجر خاص این است که محجور از برخی امورات مربوط به خود اهلیت ندارد مانند حجر شخص سفیه و منظور از حجر عام این است که شخص محجور برای تمامی امورات خود اهلیت ندارد مانند شخص محجور مجنون که اهلیت و قدرت تصمیم گیری در مورد هیچ مسئله ای را ندارد.
حجر قانونی و قضایی؛ منظور از حجر قانونی محجور شناختن کسی به حکم قانون است مانند افراد صغیر، مجانین و افراد غیر رشید اما حجر قضایی نوعی از حجر است که توسط دادگاه بر شخصی نسبت داده می شود که در رابطه با تصمیم گیری برخی از امورات مالی خود اهلیت ندارد. مانند تاجر ورشکسته
حجر بر نقص اراده؛ منظور از حجر بر نقص اراده نداشتن قدرت دماغی سالم یا به عبارتی نداشتن قدرت تشخیص و تصمیم در مورد مسائل مالی است. که اشخاص محجور صغیر و سفیه و مجنون را شامل می شود.
حجر حمایتی و سوظنی؛ برخی از افراد محجور تحت حمایت قانون هستند که به آنان حجر حمایتی می گویند. منظور افرادی است که به حکم قانون محجور شناخته می شوند و به دلیل عدم سو استفاده افراد از این شخص قانون آنها را مورد حمایت خود قرار می دهد. حمایت سؤظنی نیز حمایت از طلبکارانی است که تاجر ورشکسته را حجر معرفی نموده است.
حجر امور مالی و غیر مالی؛ برخی از حکم و اثر حجر مربوط به امور مالی است و برخی نیز به امور غیر مالی مرتبط است و برخی نیز به امور مالی و غیر مالی مربوط می شود.
حجر غایت؛ منظور از این نوع حجر این است که محجور بودن شخص زمان مشخصی ندارد و ممکن است اثر حجر تا پایان زندگی فرد ادامه پیدا کند مانند حجر فرد مجنون که مشخص نیست آیا حجر وی مرتفع می شود یا تا ابد محجور باقی می ماند.
