معاونت در جرم و مجازات آن
قطعا واژه ی شریک جرم به گوشتان آشناست. کسی که خودش شخصا جرمی را مرتکب نشده اما در ارتکاب به جرم نقش داشته است. اگر مایل هستید که بدانید شریک جرم کیست و مجازات او چیست تا انتها این مقاله را مطالعه کنید. در این مقاله درباره ی معاونت در جرم و مجازات آن بیشتر خواهیم گفت.
شاید فردی به دست خودش کسی را نکشد اما اگر وی به منظور و با هدف کشتن کسی اسلحه ای را برای قاتل آماده نماید، در نظر گرفتن عنوان شریک جرم یا معاونت در جرم برای او جایز است. لذا معاونت در جرم و مجازات آن یکی از مهمترین مسائل در علم حقوق محسوب می شوند.
بر اساس ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی اشخاص زیر معاون جرم محسوب می شوند:
الف- هرکس دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوءاستفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
ب- هرکس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد.
پ- هرکس وقوع جرم را تسهیل کند.
به عنوان تبصره میتوان گفت: برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است. چنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی شدیدتر از آنچه مقصود معاون بوده است مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیف تر محکوم می شود.
معاونت در جرم زمانی تحقق پیدا میکند و جنبه ی حقوقی را می توان برای آن لحاظ کرد که سبب وقوع جرم گردد. مثلا اگر کسی زمینه ی سرقت را برای دیگری فراهم کند، در صورتی او را شریک جرم سارق می توان در نظر گرفت که عمل او موجب انجام سرقت گشته باشد.
چنانچه که شخصی در زمینه ی معاونت در جرم، مجرم شناخته شود بر اساس قانون مجازات خواهد شد،
معاونت در جرم و مجازات آن (2)
معاونت در جرم و مجازات آن در نگاه قانون
در ادامه بحث معاونت در جرم و مجازات آن و بر اساس ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که در شرع یا قانون، مجازات دیگری برای معاون تعیین نشده باشد، مجازات وی به شرح زیر است:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات یا حبس دائم است، حبس تعزیری درجه دو یا سه
ب- در سرقت حدی و قطع عمدی عضو، حبس تعزیری درجه پنج یا شش
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی است سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش
ت- در جرائم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایین تر از مجازات جرم ارتکابی
با اینکه شریک جرم در اصطلاح به فردی اطلاق میگردد که در وقوع جرمی معاونت داشته است اما قانون تعاریف متفاوتی برای معاونت در جرم و شریک جرم در نظر گرفته است. بر اساس تعریف قانون تفاوت این دو عمل در کیفیت این دو عمل نهادینه شده است. بدین سبب معاون در جرم شخصی است که در ارتکاب به جرم نقشی ندارد و در عملیات اجرایی مربوط به وقوع جرم شراکتی نداشته است. نقشی که او در ارتکاب به جرم داشته نقش اصلی نیست و میتوان برای او نقش فرعی را در نظر گرفت. کسی که حکم معاونت در جرم برای او لحاظ می شود به عنوان تسهیل کننده یا فراهم کننده ی ملزومات جرم شناخته می شود. با این حال چه نقش او به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد و یا نباشد، وی در وقوع آن جرم شریک محسوب شده و قانون میتواند جرم وی را پیگیری و برای او مجازات تعیین کند.
آیا معاونت در خودکشی نیز جرم محسوب میشود؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که خودکشی در کشور ما جرم نیست و چنانچه فردی خودکشی کند، معاونت شخص دیگر در ارتباط با این عمل قابل پیگیری و مجازات نخواهد بود.
اما اگر عمل شخص معاون بطور مستقیم سبب مرگ فرد دیگری باشد آن زمان معاونت در خودکشی جرم انگاری شده و شخص خاطی مجازات خواهد شد. برای مثال فردی که برای فرد دیگری طناب دار فراهم کرده و او را به دار آویخته است. این عمل دیگر خودکشی محسوب نمیشود و به عنوان دیگر کشی جرم انگاری میشود.
همچنین بر اساس قانون اگر شخصی به هر دلیلی دیگران را به خودکشی یا دیگرکشی ترغیب نماید؛ به دلیل انجام عمل خلاف عقل و شرع مجازات خواهد شد.
معاونت در جرم و مجازات آن (3)
معاونت در جرم و مجازات آن، مبحثی مهم در قانون
در ادامه بحث معاونت در جرم و مجازات آن و بر اساس ماده ۱۵ قانون جرایم رایانه‌ای: هرکس از طریق سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده، افراد را به ارتکاب خودکشی (و نیز جرایم منافی عفت، استعمال مواد مخدر یا روان‌گردان، انحرافات جنسی یا اعمال خشونت‌آمیز) تحریک یا ترغیب یا تهدید یا دعوت کرده یا فریب دهد یا شیوۀ ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵۰۰۰۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰۰۰۰۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم میشود.
تشویق، تهدید، تحریک، تطمیع، ساختن وسایل ارتکاب جرم، سوءاستفاده از قدرت، تهیۀ وسایل ارتکاب جرم، تسهیل وقوع جرم و… از مصادیق بارز ارتکاب به جرم هستند.
از این رو تشویق افراد به ارتکاب اعمال خلاف، مصداق بارز معاونت در جرم محسوب میشود. بر اساس ماده ۶۳۹ قانون مجازات اسلامی کسی که مرکز فساد یا فحشا دایر یا اداره کند، کسی که مردم را به فساد یا فحشا تشویق نموده یا موجبات آن را فراهم نماید. به حبس از یک سال الی ده سال محکوم میشود.
نکته ی مهمی که در ارتباط با معاونت در جرم مهم تلقی می شود اینست که معاونت در جرم به خودی خود جرم به حساب نمی آید. بلکه جرم انگاری آن تابع کیفیت و وصف مجرمانه ی جرم اصلی می باشد. و زمانی معاونت در جرم قابل پیگیری است که با وقوع جرم اصلی اقتران یا همزمانی داشته باشد. بدین سبب عمل معاون یا باید پیش از وقوع جرم یا دقیقا همزمان با جرم اصلی انجام گشته باشد.
در ارتباط با بحث معاونت در جرم و مجازات آن شاید سوال مطرح گردد که آیا سکوت مامور، معاونت در جرم تلقی میشود؟
در این زمینه گفته شده که چنانچه مامور نیروی انتظامی شاهد جرمی باشد اما در برابر آن سکوت کند، این سکوت معاونت در جرم محسوب نشده و به خودی خود یک جرم به حساب خواهد آمد.
