مجازات ممانعت از تحصیل فرزند
مجازات ممانعت از تحصیل فرزند
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کلیه افراد از حقوق مساوی برخوردار هستند. کودکان و نوجوانان هم از اعضای جامعه هستند و باید از حق تحصیل و سواد آموزی برخوردار باشند. طبیعی است که محروم شدن این قشر از تحصیل، بی عدالتی و ظلم آشکاری در حق آنان است.
اما آیا قانون این حق را به صراحت به رسمیت شناخته است؟ چه ضمانت اجرایی برای ممانعت از تحصیل فرزند توسط قانونگذار تعیین شده است؟ علاوه بر اینکه ممانعت از تحصیل فرزند در قانون ایران جرم انگاری شده است، تهیه نکردن وسایل تحصیل برای فرزندان هم جرم در نظر گرفته شده است. این جرم از عناصر حق حضانت فرزندان است که طبق قوانین ایران بر عهده والدین قرار گرفته است. کلیه کودکان از حق تحصیل برخوردارند و تهیه وسایل و مقدمات مورد نیاز برای تحصیل آنها، بر عهده والدین است.
در ادامه این مقاله ضمن معرفی قوانین مرتبط با حق تحصیل کودکان و نوجوانان، به بررسی دقیق و جامع مجازات ممانعت از تحصیل فرزند می پردازیم.
قوانین مرتبط با حق تحصیل کودکان و نوجوانان
قانون آموزش و پرورش عمومی و اجباری، اولین قانونی بود که در سال 1322 تصویب شد. این قانون که تحصیل کودکان و نوجوانان را امری واجب و اجباری می دانست، در سال 1396 نسخ شد.
دومین قانونی که به مسئله تحصیل کودکان و نوجوانان پرداخت، قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان بود که در سال 1353 تصویب شد. طبق ماده 4 این قانون، والدین وظیفه دارند در صورت مهیا بودن شرایط اجرای قانون 1322، فرزندان کمتر از 18 سال خود را در مدارس ثبت نام کنند. چنانچه این کار را انجام ندهند، وزارت آموزش و پرورش مکلف است نسبت به ثبت نام رایگان آنها اقدام کند.
طبق ماده 4 قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان چنانچه والدین علیرغم داشتن تمکن مالی از تحصیل فرزند خود جلوگیری کرده یا وسایل و موجبات تحصیل او را فراهم نکنند، آموزش و پرورش می تواند کودکان و نوجوانان بازمانده از تحصیل را از طریق اداره ثبت احوال شناسایی کرده و در نهایت موضوع را در مراجع قانونی مورد تعقیب و رسیدگی قرار دهد.
حق تحصیل در کنوانسیون حقوق کودک
ایران یکی از کشورهایی بود که در سال 1372 به کنوانسیون حقوق کودک پیوست و در سال 1380 اصلاحیه آن را پذیرفت. یکی از حقوق اصلی و اساسی کودکان در این کنوانسیون، برخورداری از آموزش است که از آن تحت عنوان حق مسلم کودکان یاد شده است. مهیا کردن وسایل رفاهی کودک به طور ویژه در این کنوانسیون مورد اشاره و تاکید قرار گرفته است. در ادامه به بررسی ماده 28 این کنوانسیون می پردازیم.
حق برخورداری کودکان و نوجوانان از آموزش و پرورش توسط کلیه کشورهای عضو کنوانسیون حقوق کودک به رسمیت شناخته شده و این کشورها باید اقدامات زیر را برای تسهیل دسترسی کودکان به این حق و به وجود آوردن فرصت های برابر انجام دهند:
– تحصیل در دوران ابتدایی باید برای کلیه کودکان اجباری و رایگان باشد.
– تمامی شکل های آموزش متوسطه از جمله آموزش های کلی و حرفه ای باید تشویق شود. این گونه آموزش ها باید در دسترس کلیه کودکان قرار گرفته و دیگر اقدامات ضروری از جمله آموزش و پرورش رایگان و کمک های مالی باید صورت گیرد.
– آموزش عالی باید بر مبنای توانمندی ها و استعدادهای همه افراد در اختیار آنها قرار گیرد.
– کلیه کودکان باید امکان دسترسی به اطلاعات و راهنمایی های حرفه ای و آموزشی را داشته باشند.
– باید در مدارس برای تشویق کردن کودکان به حضور منظم و مداوم در مدرسه و نداشتن غیبت تدابیری اندیشیده شود.
کلیه کشورهای عضو کنوانسیون باید اقدامات موثری را برای از بین بردن بی سوادی و رونق آموزش و پرورش انجام دهند. تسهیل دسترسی به اطلاعات علمی و فنی و روش های مدرن آموزشی، وظیفه دیگر دولت ها در این کنوانسیون است.
بررسی مجازات ممانعت از تحصیل فرزند
در صورت تشخیص مستعد بودن نوجوان کمتر از 18 سال که دوران راهنمایی را پشت سر گذاشته، چنانچه والدین از تمکن مالی برخوردار باشند وظیفه دارند او را برای ادامه تحصیل در دبیرستان ثبت نام کنند. چنانچه والدین از تمکن مالی برخوردار نباشند، دولت موظف است در این زمینه اقدام کند. اگر والدین علیرغم داشتن تمکن مالی از ثبت نام فرزند خود در مدارس خودداری کنند، تحت تعقیب قرار گرفته و مکلف به انجام این کار می شوند. در صورتی که والدین پس از ابلاغ رای همچنان از ثبت نام نوجوان در مدارس خودداری کنند، به 1 الی 3 سال حبس محکوم می شوند.
قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در سال 1381 در ایران به تصویب رسید. بر اساس ماده 4 این قانون، مجازات ممانعت از تحصیل فرزند 3 ماه و 1 روز الی 6 ماه حبس یا یک میلیون تومان جزای نقدی و همچنین الزام والدین به انجام دادن تکالیف قانونی است. در انتهای ماده به این مساله اشاره شده است که چنانچه در قوانین دیگر مجازات شدیدتری تعیین شده باشد، مجازات اشد در مورد مجرم اجرا می شود. با این اوصاف کلیه والدین در صورت دارا بودن تمکن مالی مکلف به فراهم کردن امکانات تحصیل برای فرزندان خود هستند. البته چنانچه والدین تمکن مالی مناسب برای این کار نداشته باشند، دولت شرایط تحصیل رایگان را برای فرزندان آنها مهیا می کند. چنانچه والدین از تحصیل فرزندان خود جلوگیری کنند، طبق قانون با آنها برخورد خواهد شد.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم تا حد امکان به بررسی مجازات ممانعت از تحصیل فرزند و دیگر قوانین مرتبط با حق تحصیل کودکان و نوجوانان بپردازیم.
متاسفانه با وجود قوانین و مقرراتی که در این زمینه وضع شده و در نظر گرفتن مجازات ممانعت از تحصیل فرزند برای والدین، همچنان هزاران کودک محروم از تحصیل در کشور وجود دارد. هر سال لیست اسامی کودکان و نوجوانان بازمانده از تحصیل توسط سازمان آمار و اطلاعات کشور تهیه شده و به آموزش و پرورش استان های کشور تحویل داده می شود. دولت وظیفه دارد وسایل و امکانات تحصیل رایگان را تا پایان دوران دبیرستان فراهم کرده و موجبات آموزش عالی را در حد توان کشور ارتقا دهد. امیدواریم روزی برسد که دیگر شاهد محرومیت هیچ کودک و نوجوانی از حق مسلم و قانونی خود برای تحصیل نباشیم.
