مجازات تکمیلی
بررسی مجازات های تکمیلی و نحوه اجرای آن
مجازات های تکمیلی دسته از مجازات های کیفری است که صدور حکم درباره آن با صلاح دید قاضی می باشد. پرونده های کیفری مجازات های مختلفی را به دنبال دارند. حبس، جزای نقدی، قصاص نفس و… از جمله این مجازات ها می باشد. قانونگذار در برخی موارد محرومیت های اجتماعی را نیز برای شخص در نظر گرفته است.
مجازات های تکمیلی محرومیت های مختلفی را برای مجرم به همراه دارد. قاضی پرونده با در نظر گرفتن نکات حقوقی این مجازات ها را تعیین می کند و در این باره حکم صادر خواهد کرد.
مجازات های تکمیلی چیست؟
مجازات های تکمیلی دسته سوم از جزای کیفری است که قانونگذار آن را مشخص کرده است. مجازات های کیفری به سه دسته مجازات اصلی، مجازات تبعی و مجازات تکمیلی تقسیم می شود. زمانی که هر یک از جرایم حدود، قصاص، دیات و جرایم تعزیری اتفاق می افتد متناسب با جرم برای مجرم مجازات تعیین می شود.
قاضی دادگاه مجازات های تکمیلی را با توجه به شخصیت مجرم، نوع جرم ارتکابی و شرایط ارتکاب جرم مشخص می کند. در صورتی که مجازات اصلی و تکمیلی که در قانون آمده از یک نوع باشد قاضی تنها می تواند برای اجرای مجازات اصلی حکم صادر کند. به این ترتیب مجازات تکمیلی اجرا نمی شود.
نکات مهمی قانونی درباره مجازات های تکمیلی
درباره مجازات های تکمیلی و نحوه اجرای آن نکات قانونی مختلفی بیان شده است که در اینجا به آن خواهیم پرداخت. نکته اول آن است که مجازات تکمیلی از نوع اختیاری است. به عبارت دیگر قاضی در تعیین آن مخیر می باشد. قاضی در صورتی که صلاح بداند در کنار مجازات اصلی برای اجرای مجازات تکمیلی حکم صادر می کند. علاوه بر آن تعیین تعداد آن نیز در دست قاضی است. قانونگذار محدودیتی در این باره در نظر نگرفته و قاضی می تواند به هر تعداد که صلاح بداند مجازات تکمیلی را تعیین کند.
نکته بعد درباره مجازات های تکمیلی آن است که قاضی نمی تواند به اختیار خود مدت این مجازات ها را افزایش دهد. به طور مثال اگر مدت یک مجازات تکمیلی دو سال باشد قاضی نمی تواند آن را سه سال تعیین کند.
نکته بعد آن است که مجازات ها تکمیلی فقط درباره اشخاص حقیقی قابل اجرا است. چنین مجازاتی درباره اشخاص حقوقی در نظر گرفته نمی شود.
مسئله دیگر آن است که این نوع مجازات ها باید در رای دادگاه آورده شود و قاضی به طور مشخص در متن حکم صادره به مجازات تکمیلی اشاره نماید. تعیین این نوع مجازات چه درباره جرایم عمدی و چه غیر عمدی قابل اجراست و در این باره تفاوتی نخواهد داشت.
موارد احصا شده مجازات تکمیلی
در قانون مجازات های تکمیلی به طور احصا شده آمده است و قاضی نمی تواند مجازات جدید تعیین کند. این مجازات ها عبارتند از:
اجبار به اقامت در محل معین
منع اقامت در محل معین
منع اشتغال در مشاغل مشخص
انفصال از خدمات عمومی و دولتی
ممنوع الخروج کردن شخص مجرم
اخراج شخص بیگانه
الزام به انجام خدمات عمومی
ممنوعیت حمل سلاح
ممنوعیت رانندگی
ممنوعیت داشتن دسته چک و صدور چک
منع عضویت در گروه های سیاسی و اجتماعی
مصادره وسایل ارتکاب جرم
الزام به آموختن حرفه و شغل
الزام به تحصیل
انتشار حکم محکومیت قطعی در رسانه های عمومی
برای انتشار حکم محکومیت قطعی قانونگذار بیان می کند که در جرائم اقتصادی بالاتر از صد میلیون تومان چنین بندی اجرا می شود. جرم شخص و میزان مجازات او در روزنامه های کثیرالانتشار کشور و رسانه ملی اعلام می گردد.
نحوه اجرای مجازات تکمیلی
مجازات های تکمیلی و نحوه اجرای آن متفاوت می باشد و قاضی اجرای احکام اجرای آن را پیگیری می کند. در زیر به چند نمونه از مجازات ها اشاره می شود.
در مجازات منع رانندگی حکم صادره به معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی ابلاغ می شود. در صورتی که شخص در هر نقطه از کشور حکم را نقض نماید مراتب به مراجع قضایی اعلام خواهد شد.
درباره حکم ممنوع الخروج بودن شخص نیز مشخصات هویتی فرد به دادستان کل کشور اعلام می شود. دادستان با هماهنگی مراجع مربوطه از خروج فرد از کشور جلوگیری می کند. همچنین قاضی اجرای احکام از اداره گذرنامه نیروی انتظامی می خواهد که تا پایان دوران محکومیت فرد از صدور گذرنامه برای شخص مجرم خودداری نماید.
در صورتی که شخص الزام به اقامت در محلی داشته باشد قاضی اجرای احکام با احضار مجرم مجازات های تکمیلی را به وی تفهیم می کند. اگر فرد از محل تعیین شده متواری شود یا از رفتن امتناع کند، به دستور قاضی اجرای احکام مامور نیروی انتظامی یا ضابط دادگستری شخص را بازداشت و به محل اعزام می کند.
پس از صدور حکم قاضی اجرای احکام بر مجازات های تکمیلی و نحوه اجرای آن نظارت خواهد داشت. امور قانونی مربوطه نیز به دقت رصد می شود.
شرایط تخفیف مجازات تکمیلی
برای اعمال تخفیف در مجازات های تکمیلی باید شرایط قانونی مهیا باشد. اولین شرط آن است که مجرم نیمی از مدت مجازات را پشت سر گذاشته باشد. پس از آن قاضی اجرای احکام با بررسی عملکرد شخص پیشنهاد لغو یا کاهش مجازات تکمیلی را به قاضی اجرای احکام ارسال می کند.
همانطور که گفته شد تعیین مجازات های تکمیلی با نظر قاضی صادر کننده حکم خواهد بود. در صورت دریافت پیشنهاد لغو یا کاهش مجازات دادگاه باید از عدم تکرار جرم و اصلاح مجرم اطمینان حاصل نماید. در این صورت ممکن است مجازات کاهش پیدا کند یا لغو شود.
سرپیچی از اجرای مجازات تکمیلی
مجازات های تکمیلی و نحوه اجرای آن تحت رصد مراجع قضایی قرار می گیرد. در صورتی که شخص از انجام آن سرباز بزند قاضی صادر کننده حکم درباره آن تعیین تکلیف خواهد کرد. در مرتبه اول اگر شخص محدودیت های قانونی را اجرا نکند قاضی مدت مجازات را یک سوم افزایش می دهد. در مرتبه دوم قاضی به پیشنهاد قاضی اجرا احکام مجازات تکمیلی را به حبس یا جزای نقدی تبدیل نماید.
مجازات های تکمیلی و نحوه اجرای آن نکات حقوقی و قانونی مختلفی را به همراه دارد. هنگام پیگیری پرونده کیفری می توان از کارشناس حقوقی و وکیل کیفری مشاوره دریافت کرد. وکیل با در نظر گرفتن نکات قانونی از تضییع حقوق شخص جلوگیری می کند.
