مالیات بر ارث
همانطور که می دانیم مالیات یکی از مهم ترین منابع درآمد دولت ها می باشد که نشان از پیشرفت اقتصادی و فرهنگی جامعه می باشد. مالیات انواع مختلفی دارد که مالیات بر ارث یکی از انواع آن می باشد. اما منظور از مالیات بر ارث چیست؟ چگونه محاسبه می شود؟ این نوع از مالیات به چه دارایی های تعلق می گیرد؟ در این مقاله سعی می کنیم به این سوالات و سوالات دیگر پاسخگو باشیم همراه ما باشید.
مالیات بر ارث چیست؟
مالیات بر ارث نوعی مالیات بر درآمد است که از نوع مستقیم مالیات محسوب می شود. که از سال ۱۳۱۶ تا کنون قوانین آن در ایران وضع شده است و در طی این سال ها با تغییراتی مواجه بوده است. مالیات بر درآمد به معنی پرداخت مالیات از سوی افراد دارای ثروت و دارایی است که به نوعی بین افراد جامعه نقش تعادل تقسیم ثروت را ایفا می کند. مالیاتی که بر ارث افراد وضع می شود نیز همان مالیات بر دارایی های افراد است پس زمانی که شخص فوت می کند دارایی های وی به وراث به ارث می رسد وراث پس از دریافت ارث خود باید مالیاتی را به دولت بپردازند که به آن مالیات بر ارث می گویند.
مطابق قوانین مالیاتی حاکم بر ایران چنانچه هر شخصی ارثی را از خانواده خود دریافت کند باید ظرف شش ماه به سازمان امور مالیاتی مراجعه نماید و با ارائه صورت اموال و بدهی های شخص متوفی و اسناد مربوطه اظهارنامه مخصوص بر مالیات را گزارش نماید. پس از اینکه پرونده متوفی تشکیل شد برگه انحصار وراثت صادر می شود و پس از انجام این مهم و تقسیم ماترک متوفی بین وراث کار های مربوط به مالیات بر آن نیز انجام می شود. قبلا از سال ۱۳۹۵ روند اینگونه بود که بایستی افراد برای تقسیم ماترک ابتدا گزارش مالیاتی را انجام داده سپس از سوی دولت اجازه انحصار وراثت داشتند اما از این سال به بعد روند تغییر کرد و پس از انجام تقسیم ارث مالیات آن نیز پرداخت می شود و دیون متوفی از ماترک وی کسر می شود. اما چگونه مالیات بر دارایی افراد محاسبه می شود؟ در متن زیر به این موضوع مهم خواهیم پرداخت. اما قبل از آن لازم است تا موارد معاف از مالیات را بیان کنیم.
مالیات بر ارث (1)
موارد معاف از مالیات بر ارث
مطابق قوانین مالیات بر ارث مواردی از پرداخت این نوع از مالیات معاف می باشند. که طبق آخرین اصلاحات قانون این موارد به شرح زیر می باشد؛
اثاث منزل متوفی معاف از پرداخت مالیات است. منظور از اثاث منزل اثاثیه های لازم برای گذران زندگی است. مشخص است که چنانچه عتیقه و لوازم لوکس جزو اثاثیه منزل باشد مشمول مالیات قرار خواهند گرفت.
اموال شهدای انقلاب اسلامی که به وراث طبقه اول و دوم تعلق بگیرد خارج از پرداخت مالیات خواهد بود.
اموالی که برای موسسه های دولتی و وزارت خانه ها و دستگاه های اجرایی بوده که بودجه تامین آنها توسط دولت بوده باشد معاف از پرداخت مالیات فوق الذکر خواهد بود.
وجوه بازنشستگی، بازخرید خدمت، وجوه وظیفه و پس انداز خدمت و همچنین مزایای پایان خدمت، مرخصی های استحقاقی استفاده نشده، مطالباتی که مربوط به خسارت اخراج بوده، وجوه بیمه های تامین اجتماعی و وجوه قابل پرداخت از سوی موسسات بیمه گذار و بیمه یا کارفرما مانند انواع بیمه های عمر و زندگی و خسارت فوت همه موارد فوق الذکر معافیت مالیات بر ارث خواهند بود.
چنانچه موردی خارج از موارد فوق باشد باید حتما مالیات آن پرداخت شود و عدم پرداخت مالیات بر درآمد از نوع ارث دارای پیامد های قانونی خواهد بود. اولین پیامد آن عدم تقسیم دارایی از سوی دولت و اخذ جریمه خواهد بود. پس چنانچه اشخاص قصد تقسیم ماترک متوفی به صورت قانونی و ثبت آن هستند، باید پرداخت مالیات را کاملا جدی بگیرند.
مالیات بر ارث (3)
مالیات بر ارث چگونه محاسبه می شود؟
محاسبه مالیات بر ارث مطابق قانون درصدی از اموال و ماترکی است که به وراث به ارث می رسد. همانطور که پیش تر گفتیم قوانین مربوط به این نوع از مالیات از سال ۱۳۱۶ تا سال ۱۳۹۵ دستخوش تغییرات بسیاری قرار گرفته است که آخرین تغییر مربوط به همان سال ۱۳۹۵ می باشد. طبق آخرین تغییرات محاسبه مالیات در این فقره طبق جایگاه و طبقه ای است که وارث در آن قرار گرفته و بر این اساس مالیات بر دارایی های وی محاسبه می شود. منظور از طبقه و جایگاه نسبت وارث با متوفی است. طبقه اول کمترین نرخ پرداخت مالیات را شامل می شوند و به ترتیب طبقه دوم و سوم نرخ مالیاتی بیشتری برای ارث آنان در نظر گرفته می شود. که این مهم در ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم بیان شده است. مطابق قانون وراث به سه طبقه تقسیم می شوند.
طبقه اول وراث؛ مادر و پدر و همسر ( زن و شوهر ) فرزند و فرزند فرزند ( نوه )
طبقه دوم وراث؛ اجداد ( پدر بزرگ و مادر بزرگ ) خواهر و برادر و فرزندان خواهر و برادر
طبقه سوم وراث؛ دایی و خاله و عمو و عمه و فرزندان هر یک از آنها
درصد مالیات برای طبقه اول کمترین درصد قابل اعمال است و برای طبقه دوم دو برابر و برای طبقه سوم سه برابر از طبقه اول خواهد بود. همچنین دارایی های مختلف دارای درصد مالیاتی متفاوتی خواهد بود. همانطور که می دانیم نمی توان مالیات اموال و دارایی های را به صورت دقیق تعریف کرد و این شاخص به نوعی متغیر می باشد. اما طبق قانون ۱۷ مالیات های مستقیم برای طبقه اول به شرح زیر می باشد که برای طبقه دوم و سوم دو و سه برابر خواهد شد؛
وسیله نقلیه موتوری، زمینی و هوایی و دریایی دو درصد از ارزش کلی آن مالیات بر ارث خواهد بود.
حق الامتیاز و حقوق مالی دیگر ده درصد
سپرده بانکی و اوراق بهادار و سود آنها معادل ۴ درصد
سهم الشرکه و سهام معادل ۱.۵ برابر نرخ ماده ۱۴۳
املاک و حق واگذاری آن معادل ۱.۵ برابر ماده ۵۹
اموال افراد متوفی خارج از ایران معادل ده درصد اموال وی
موارد فوق درصد مالیات برای طبقه اول بوده و برای طبقه های دوم و سوم دو و سه برابر خواهد شد.
