فروش مال وقفی و شرایط وقوع آن
فروش مال وقفی و شرایط وقوع آن
فروش مال وقفی چیست؟ فروش مال وقفی به چه معنی است؟ چگونه می توان نسبت به فروش مال وقفی اقدام کرد؟ آیا فروش مال وقفی صحیح است؟ نظر قانون در خصوص فروش مال وقفی چیست؟ موارد امکان برای فروش مال وقفی چیست؟ بهترین روش برای فروش مال وقفی چیست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص فروش مال وقفی چیست؟ مهم ترین عناصر تاثیرگذار در فروش مال وقفی چیست؟ برای فروش مال وقفی چه شرایطی لازم است؟ برای فروش مال وقفی باید از کجا اجازه گرفت؟ نهاد تصمیم گیری کننده در خصوص فروش مال وقفی کجاست؟ آیا فروش مال وقفی شرعی است؟
فروش مال وقفی از جمله مواردی است که میان قانونگذار و فقها اختلاف نظر وجود دارد. با توجه به این که وقف یک سنت شرعی و اسلامی محسوب می شود، قوانین مربوط به آن نیز تابع قوانین شرعی است. بر اساس مفاهیم شرعی اصل بر عدم فروش مال وقفی است. در کلام ساده تر بیع مال وقفی صحیح نیست. اما قانون گذار با تصریح این مطلب شرایط و موارد خاصی را برای فروش این مال در نظر گرفته است. به طور مثال در صورت خرابی مال و غیر قابل تعمیر بودن آن امکان فروش آن وجود دارد. البته صحیح بودن این بیع منوط به نظر سازمان اوقاف و با اجازه آن است.
ما در این مقاله می خواهیم بدانیم فروش مال وقفی دقیقا چه شرایطی دارد؟ همچنین آیا بروز شرایط خاص گفته شده در قانون چه مراحلی برای این فروش در نظر گرفته شده است؟ آیا موقوف علیه که به صورت خاص مشخص شده اجازه این کار را خواهد داشت؟ همچنین سند صادر شده در این فروش قرار است تحت اسناد وقفی باشد؟ نکته دیگری که باید به آن پاسخ داد این است که اگر شرایط فروش مال وقفی وجود نداشته باشد، اما مال به فروش برسد قانونگذار چه مسئولیت هایی را در نظر گرفته است و چه عواقبی برای فروشنده خواهد داشت؟ این ها مهم ترین نکات و شرایطی است در این خصوص وجود دارد و به آن ها خواهیم پرداخت. در ادامه همراه ما باشید.
فروش مال وقفی بر اساس مفاهیم
فروش مال وقفی را زمانی می توان به طور کامل متوجه شد که مفاهیم عمومی و اختصاصی مربوط به آن و همچنین مربوط به یک قرارداد بیع را بشناسیم و بدانیم هر کدام از این مفاهیم از نظر قانون و شرع و چه شرایطی دارد.
به طور کلی هر وکیل حقوقی به خوبی می داند که وقف یک سنت اسلامی و شرعی است. بنابراین قوانین مربوط به آن نیز براساس قوانین شرعی و اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد. نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که آن چیزی که در دادگاه های حقوقی و مسیرهای قضایی مورد بررسی قرار می گیرد، قوانین شرعی نیست. بلکه این قوانین مدنی و سایر قوانین مصوب است که در روند دادرسی و یک دعوی تاثیرگذار است.
بر اساس قانون، وقف یک قرارداد لازم است که بر اساس آن عین یا منفعت مال به صورت عام یا خاص در اختیار سایر افراد قرار می گیرد. بر اساس این قرارداد حق مالکیت از فرد سلب شده و این مال تحت مالکیت فرد دیگری قرار نمی گیرد. به نوعی یک شخصیت حقوقی پیدا می کند. بنابراین زمانی که مالی تحت مالکیت فردی نباشد، عملا امکان فروش آن نیز وجود ندارد. از این روست که در ماده 349 قانون مدنی تصریح شده است که اصل بر عدم فروش مال وقفی است.
از طرف دیگر قرارداد لازم یک قرارداد غیر قابل انحلال است مگر این که چهار حالت ابطال قرارداد، انفساخ قرارداد، اقاله و فسخ قرارداد ایجاد شود. در خصوص قرارداد وقف امکان اقاله وجود ندارد و همچنین رجوع از وقف تنها تا زمان قبض مال امکان پذیر خواهد بود.
در کنار این مفهوم، قرارداد بیع نیز یک قرارداد لازم شناخته می شود. اما مسئله ای که وجود دارد این است که در صورتی که مال وقفی شرایط لازم برای فروش را نداشته باشد، شرایط ابطال قرارداد بیع ایجاد می شود. بنابراین قرارداد و تمام نتایج آن از جمله سند رسمی صادر شده باطل شناخته و شرایط باید به پیش از قرارداد بیع بازگردد. همچنین هر وکیل کیفری می داند که فروش مال وقفی بدون اجازه و بدون وجود شرایطی که در ادامه ذکر خواهد شد، جرم انگاری شده و دارای مجازات مشخصی در قانون مجازات اسلامی است.
شرایط فروش مال وقفی
حال با توجه به مفاهیم گفته شده نوبت این است که شرایط فروش مال وقفی را مورد بررسی قرار دهیم. در واقع می خواهیم بدانیم در چه حالت هایی امکان فروش این مال ایجاد می شود. در قانون سه حالت برای فروش مال بیع در نظر گرفته شده است که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد.
حالت اول این است که بیم قتل نفس میان موقوف علیهم وجود داشته باشد. در واقع در صورتی که مال وقف شده موجب اختلاف میان موقوف علیهم شده و بیم قتل نفس از این اختلاف وجود داشته باشد، با دستور دادگاه امکان فروش مال ایجاد می شود. توجه داشته باشید که ضرب و جرح و حتی قطع عضو شامل این مسئله نمی شود. بلکه تنها بیم قتل نفس می تواند این حالت را ایجاد کند.
حالت دیگری که می تواند باعث شود یک مال توسط موقوف علیه عام یا خاص و یا متولی آن فروخته شود این است که بیم از بین رفتن مال وجود داشته باشد. در واقع اگر مال دارای خرابی غیر قابل تعمیر باشد که امکان از بین رفتن مال را ایجاد کند و یا باعث شود که امکان استفاده از مال و منافع آن وجود نداشته باشد، متولی یا موقوف علیه می تواند مال را بفروشد. همچنین در صورتی که مال دارای خرابی باشد و فردی حاضر بر تعمیر آن نباشد نیز می توان اجازه فروش مال را دریافت کرد.
حالت سوم، اجازه ولی فقیه بر اساس شرایط حاضر و مصلحت اندیشی وی است. در واقع با دستور ولی فقیه می توان به صورت مستقیم نسبت به فروش مال وقفی اقدام کرد. توجه داشته باشید که زمانی فروش مال وقفی با وجود شرایط گفته شده صحیح است که منافع حاصل از فروش در جهت نیت واقف مورد استفاده قرار بگیرد. این ها مهم ترین نکاتی است که در این خصوص باید به آن توجه داشت.
