عسر و حرج چیست؟
اطلاعاتی در مورد عسر و حرج
دو واژه عسر و حرج به معنی مشقت و سختی و به معنی تنگی و ذیقه می باشد. این دو واژه ریشه در زبان عربی دارند و در قرآن کریم نیز این دو مفهوم به معنی سختی و تنگی استفاده شده است. اصل عسر و حرج در مسائل فقهی برای بسیار از مسائل و مباحث شرعی مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا روزه گرفتن شخص بیمار که موجب سختی و مشقت او می شود، این اصل مطرح خواهد شد. اما در قوانین مدنی منظور از این دو واژه شرایطی است که زن با متکی شدن به آن می تواند اقدام به طلاق نماید و از دادگاه رای طلاق را بگیرد. لزوم این گفته ها برای این است که این مبحث فقط برای طلاق نیست، اما در قانون برای این منظور استفاده می شود. بیشتر از زوج هایی که اقدام به طلاق می گیرند از این ماده قانونی که مربوط به عسر و‌حرج است استفاده می کنند.
دلیل عسر و حرج برای طلاق
طبق قانون کشور ایران حق طلاق از اختیارات مرد است و مرد تصمیم به طلاق خواهد گرفت. طلاق عسر و حرج از ماده قانونی است که قانونگذار برای برقراری عدالت به زوجه اختیار داده است. طبق این ماده قانونی زوجه حق دادخواست طلاق را از دادگاه دارد. مواد قانونی ۱۱۱۹ و ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ در قانون مدنی شرایطی را برای دادخواست زوجه برای طلاق در نظر گرفته است. در ماده ۱۱۳۰ به موضوع مورد بحث ما اشاره کرده است. اصل عسر و حرج را اینگونه بیان کرده است؛ شرایط و وضعیتی که برای زوجه در زندگی مشترک پیش خواهد آمد که با سختی و مشقت زیاد همراه است. ادامه زندگی مشترک و با زوج برای زن امکان پذیر نیست. این مفهوم عرفی است و در قانون، قانونگذار برای سوء معاشرت مرد نمونه های تمثیلی بیان کرده است. طبق این موارد بیان شده زوجه (زن) می تواند اتکا به هر یک یا چندی از آن دادخواست طلاق دهد.
عسر و حرج چیست؟ (22)
مصادیق طلاق عسر و حرج
همانطور که گفتیم طلاق از اختیارات مرد در قانون اساسی است و زوجه تحت شرایطی می تواند طبق قانون خواستار طلاق شود. این موارد تمثیلی که طبق ماده قانونی ۱۱۳۰ بیان شده است به قرار زیر است؛
شوهر خانه و خانواده را به مدت شش ماه متوالی ترک کند و برای ترک آن عذر موجه نداشته باشد. مثلا به خاطر شغل و یا درمان و یا به منظوری موجه نباشد.
شوهر خانه و خانواده را در یک سال به صورت متناوب نه ماه خانه را بدون عذر موجه ترک کند.
اعتیاد شوهر به مشروبات الکلی و مواد مخدر و امتناع از درمان و ترک اعتیاد و زمانی که پزشک معالج وی ترک را برای وی الزام دانسته است، توجه نکرده باشد.
محکومیت مرد به حبس بیشتر از پنج سال
فحاشی مرد و ضرب و جرح و هرگونه سوء رفتار مرد که خارج از عرف باشد و به طور مستمر این اعمال را انجام دهد.
ابتلا به بیماری روانی صعب العلاج و یا بیمار صعب العلاج دیگر که زندگی زن را تحت شعاع قرار دهد و موجب خلل در روند زندگی عادی زن شود.
در کل مواردی که در متن فوق ذکر شد نمونه ای کلی از موضوعاتی است که ممکن است زن برای طلاق به استدلال کند. ممکن است مواردی دیگر موجود باشد که زوجه با استناد به آن دادخواست طلاق بدهد که در موارد بالا عنوان نشده باشد و قاضی پرونده با صلاح دید و اقتباس به قانون ۱۱۳۰ اقدام به صدور حکم طلاق کند. اما ذکر این بیانات در دادگاه صرفا به قبولی موضوع نیست. موضوعی که در اینجا مطرح می شود، مبحث اثبات گفته های زوجه است.
اثبات عسر و حرج زوجه
موضوع مهمی که در بیان عسر و خرج به وجود خواهد آمد بحث اثبات ادعا است. در هر محکمه و هر دعاوی باید خواهان گفته های خود را به اثبات محکمه برساند و قاضی را مجاب به صدور رای به نفع خود کند. مبحث طلاق نیز از این قاعده مستثنی نیست. زوجه علاوه بر طرح دادخواست بر اساس ماده قانونی ۱۱۳۰ باید برای ادعای خود ادله کافی داشته باشد. مثلا اتکا به اعتیاد شوهر برای اقدام به طرح دادخواست، سابقه بستری شدن های شوهر در کمپ های اعتیاد و یا استشهاد محلی و جواب آزمایشگاهی برای اثبات این موضوع کافی است. یا در صورت ضرب و جرح زن توسط مرد مراجعه به پزشکی قانونی و اخذ گواهی این سازمان مبنی بر زخمی شدن زن برای اثبات این موضوع کفایت می کند. حتی گاهی وجود آثار ضرب و جرح بر روی صورت و دست و پای زن که قابل دید باشد برای قاضی کفایت می کند. اثبات گفته های زوجه برای دادگاه محرز شده و دادگاه اقدام به صدور حکم طلاق می کند.
حضانت فرزند در طلاق عسر و حرج
طبق قانون حضانت فرزند دختر و پسر تا هفت سالگی با مادر است بعد از هفت سالگی حضانت بر عهده پدر است. اما زمانی که برای دادگاه محرز باشد که نگهداری پدر از فرزند باعث صدمات روحی و جسمی برای فرزند شود، دادگاه حضانت فرزندان با سن بیشتر از هفت سال را به مادر می دهد. در این نوع از طلاق اکثرا حضانت فرزندان به مادر داده می شود مگر در موارد نادری که صلاحیت مرد محرز باشد و یا زن نخواهد مسئول نگهداری فرزندان باشد گاهی حضانت فرزندان به پدر بزرگ پدری داده می شود.
عسر و حرج چیست؟ (3)
مشاوره با وکیل درباره طلاق عسر و حرج
زمانی که زندگی مشترک برای زوجه سخت و غیر قابل تحمل شده باشد و یکی از موارد بند قانونی عسر و حرج را برای این وضعیت موجود خود بیان کند، قانون و قانونگذار و همچنین مجریان قانون از وی حمایت می کنند. مشاوره با وکیلی که در این خصوص فعالیت دارد، بسیار موثر خواهد بود. وکیل متخصص در امور خانواده و طلاق حتما بیاناتی را درباره این طرح دادخواست متذکر می شود و قبل از طرح دادخواست طلاق حتما به موکل خود یادآوری کند که راه های اثبات گفته های خود را برای تسلیم دادگاه آماده نماید. در خصوص نفقه و مهریه و حضانت فرزندان نیز به نفع موکل خود در مقام مدافع عمل خواهد کرد.
