شهادت اقوام و بستگان
شهادت اقوام و بستگان بر اساس قانون
شهادت اقوام و بستگان به چه معنی است؟ مراحل شهادت اقوام و بستگان چیست؟ چگونه می توان نسبت به شهادت اقوام و بستگان اقدام کرد؟ مهم ترین نکات شهادت اقوام و بستگان چیست؟ آیا شهادت اقوام و بستگان پذیرفتنی است؟ آیا امکان شهادت اقوام و بستگان وجود دارد؟ مهمترین شرایط شهادت اقوام و بستگان چیست؟ نظر قانون در خصوص شهادت اقوام و بستگان چیست؟ آیا امکان شهادت اقوام و بستگان در دادگاه کیفری وجود دارد؟ آیا امکان شهادت اقوام و بستگان در دادگاه حقوقی وجود دارد؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص شهادت اقوام و بستگان چیست؟
شهادت اقوام و بستگان یکی از چالش های قوانین حقوقی و کیفری در ایران محسوب می شود. علت اصلی این چالش این است که در گذشته قانون منع شهادت اقوام و بستگان وجود داشت اما امروز در قانون منعی در این خصوص ذکر نشده است. از این رو این پرسش مطرح است که آیا شهادت اقوام و بستگان از دید قانون و دادگاه پذیرفتنی است؟ با توجه به سکوت قانون و عدم منع آن به نظر می رسد که شهادت اقوام و بستگان می تواند صورت بگیرد و دادگاه نیز هیچ مانعی برای پذیرش آن ندارد.
با این حال در ادامه می خواهیم این مسئله را از جهات مختلفی مورد بررسی قرار دهیم. در واقع ما به دنبال این هستیم که شهادت اقوام و بستگان را از منظر قانونی و عملی بشناسیم و بدانیم چه مفاهیم در این بین وجود دارد. آیا در عمل این امکان وجود دارد که اقوام و بستگان نسبت به دعاوی مختلف اقدام به شهادت کنند؟ این شهادت تا چه اندازه می تواند معتبر باشد؟ چه عواملی در تایید یا رد این شهادت می تواند دخیل باشد؟ این ها همه مواردی است که در این خصوص وجود دارد و ما در ادامه به تک تک آن ها خواهیم پرداخت. با ما همراه بمانید.
شهادت اقوام و بستگان بر اساس مفاهیم
شهادت اقوام و بستگان را از جنبه های مختلفی می توان بررسی کرد. اما پیش از آن لازم است که برخی از مفاهیم را در این خصوص بدانیم و بشناسیم. به طور مثال باید بدانیم که بر اساس قانون اقوام به چه کسی گفته می شود و از طرف دیگر شهادت چه آثاری در دعاوی حقوقی و کیفری دارد .
هر وکیل حقوقی به خوبی می داند که اقوام به دو دسته سببی و نسبی تقسیم می شود. سببی به آن دسته از خویشان گفته می شود که بر اساس یک عقد یا قرارداد به عنوان خویش شناخته می شود. اصلی ترین و مهم ترین خویش سببی همسر است که بر اساس عقد نکاح ایجاد می شود.
اما خویشان نسبی بر اساس رابطه خونی و نسبت های فامیلی ایجاد می شود. نکته بارزی که در این خصوص وجود دارد این است که خویشاوندی نسبی غیر قابل شکست و از بین رفتن است. در واقع ممکن است روزی خویشی سببی از بین برود اما خویشاوندی نسبی همواره و تحت هر شرایطی از نظر قانونی و عرفی پابرجا باقی می ماند. به طور مثال پدر یا عموی انسان تحت هر شرایطی عمو و پدر او شناخته می شوند.
در قانون روابط نسبی به سه طبقه تقسیم می شود. در طبقه اول والدین، فرزندان و اولاد آن ها، در طبقه دوم اجداد، برادر و خواهر و اولاد آن ها و در طبقه آخر سایر بستگان مانند عمو و خاله و اولاد آن ها قرار می گیرد. در مسئله شهادت اقوام و بستگان تمامی این طبقات مورد بررسی قرار می گیرد. یکی از مهم ترین عواملی که در تایید یا رد شهادت بستگان می تواند تاثیرگذار باشد طبقه خویشاوندی است. به طور مثال احتمال پذیرش شهادت خویش طبقه سه از نظر دادگاه می تواند ساده تر پذیرش شهادت خویش درجه یک باشد.
شرایط پذیرش شهادت اقوام و بستگان
هر وکیل کیفری و حقوقی به خوبی می داند چه در مسیر حقوقی و چه مسیر کیفری شهادت به عنوان یکی از ادله های مهم اثبات در نظر گرفته می شود. بنابراین شهادت می تواند عاملی باشد که دادگاه رای را بر اساس آن ثابت کند. از این رو شهادت اقوام و بستگان از نظر قانونی و عملی بسیار اهمیت دارد.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که همانطور که در بالا بیان کردیم در قانون جدید منعی برای شهادت اقوام و بستگان در نظر گرفته نشده است. از این رو بر اساس قانون امکان شهادت این افراد وجود دارد و دادگاه نیز می تواند شهادت آن ها را قبول کند.
در واقع بر اساس قانون تنها شروط عمومی شهادت برای این مسئله نیز لحاظ می شود. به طور مثال شاهد باید دارای شرایطی مانند عقل، بلوغ، طهارت ( عدم زنا زاده بودن )، فراموش کار نبودن، عدم اشتغال به شغل تکدی گری و … باشد. در صورتی که شاهد خواه از اقوام باشد یا نباشد اگر این شرایط را داشته باشد از منظر قانونی می تواند نسبت به ادای شهادت اقدام کند.
اما نکته مهمی که در این بین وجود دارد این است که دادگاه و قاضی است که می تواند این شهادت را قبول کند و یا بر اساس آن اقدامی انجام ندهد. بنابراین همه چیز در اختیار دادگاه و قاضی است. با توجه به این که احتمال بروز شک و شبهه در شهادت اقوام و بستگان وجود دارد معمولا در دعاوی مهم و کیفری این شهادت ها به سختی قبول می شود و در صورت نبود شاهد یا ادله دیگر به آن اتکا می شود.
بنابراین به طور کلی نوع و اهمیت دعوی و طبقه خویش می تواند در تایید یا رد شهادت وی بسیار تاثیرگذار باشد. همچنین وجود یا عدم وجود ادله دیگر می تواند این مسئله را تحت تاثیر قرار دهد. در نهایت توجه داشته باشید که با توجه به سکوت قانون جدید در این خصوص عملا دست وکلا برای استفاده از این ابزار باز شده است. بنابراین یک وکیل مجرب و با تجربه می تواند به موکل خود کمک کند تا در موقع ضروری از چنین ابزاری هم استفاده نماید و یا مانع از استفاده طرف مقابل از آن شود. این ها مهمترین مواردی بود که در این خصوص وجود داشت.
