سن قانونی ازدواج دختر و پسر
سن قانونی ازدواج دختر و پسر چند سال است؟
سن قانونی ازدواج دختر و پسر چقدر است؟ نظر شرع و فقه درباره سن قانونی ازدواج دختر و پسر چیست؟ پدیده کودک همسری چیست؟ آیا پدیده کودک همسری جرم محسوب می‌شود؟
ازدواج مایه برکت، آرامش و شادی در خانواده‌ها است. ازدواج یا نکاح پیوند زناشویی بین یک دختر و پسر است. در هر کشوری برای ازدواج قوانینی وجود دارد که سن ازدواج دختر و پسر نیز شامل این قوانین است. هر چند خوشبختی طرفین در ازدواج منوط به هیچ قانونی نیست ولی رعایت قوانین در هر امری آسودگی خیال بیشتری را برای طرفین به همراه دارد.
سن ازدواج دختر و پسر در قانون ایران
قانون سن ازدواج دختر و پسر در ایران تقریباً شبیه احکام شرعی ماست؛ زیرا که احکام قانونی کشور و احکام فقهی ما با هم درآمیخته شده‌اند. مطابق نص صریح قانون و ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.
بهتر است بدانیم منظور از ولی در ایران و اسلام، پدر و جد پدری است؛ یعنی ایشان سرپرست فرزندانی هستند که به سن بلوغ نرسیده‌اند. مطابق اسلام، عزل ولی بنا به قول اکثر فقها غیرممکن است؛ اما مطابق قانون مدنی ایران، عزل پدر و جد پدری از سمت ولایت قهری طی شرایطی ممکن می‌شود که خارج از این بحث است. برای دانستن وظایف ولی و شرایط عزل آنها یک وکیل حقوقی راهنمای خوبی برای شماست.
سن ازدواج دختر و پسر در قانون اسلام
سن ازدواج دختر و پسر در اسلام فقط یک قانون دارد آن هم رسیدن آنها به سن بلوغ است. سن بلوغ یعنی سنی که انجام برخی از اعمال شرعی بر دختر و پسر واجب می‌شود مانند نماز و روزه. سن بلوغ دقیقاً برای پسران 14 سال 6 ماه و 15 روز و برای دختران 8 سال 8 ماه و 21 روز است. سنی که ازدواج دختر و پسر در آن زمان میسر است.
غالباً در این سنین بلوغ جنسی (توانایی یک انسان برای تولید مثل و باروری) اتفاق می‌افتد. بلوغ نکاح صرفاً بلوغ جنسی نیست، بلکه فرد باید به حدی از رشد عقلانی برسد که بتواند مدیر زندگی مشترک خود باشد، پس برای داشتن ازدواج موفق صرف داشتن بلوغ جنسی و توانایی در باروری کافی نیست.
قانون سن ازدواج و تغییرات آن
سن ازدواج دختر و پسر از سال 1313 شمسی تاکنون دستخوش تغییراتی بوده است. ابتدا در سال 1313 سن قانونی ازدواج برای پسران ۱۸ سال تمام شمسی و برای دختران ۱۵ سال تمام شمسی در نظر گرفته شد. دیگری در سال ۱۳۵۳ و بعد از ارتقای قانون حمایت از خانواده، حداقل سن قانونی را برای دختر ۱۸ سال تمام شمسی و برای پسر ۲۰ سال تمام شمسی مشخص شد.
در نهایت در سال 1370 قانون اصلاح ماده (1041) قانون مدنی موضوع ماده (24) عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13 سال تمام شمسی و پسر‌قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت‌مصلحت با تشخیص دادگاه صالح تصویب کرد.
شرایط ازدواج دختر و پسر زیر سن قانونی
ازدواج دختر و پسر زیر سن قانونی بر اساس ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی شرایطی دارد، اولین شرط اذن ولی است که باید رضایت خود را به طور دقیق و واضح اعلام کند. دومین شرط رعایت مصلحت فرزند است البته تعیین مصلحت فرزند کار دشواری است. گاهی ولی هم آینده فرزندش را به خطر می‌اندازد.
سومین و آخرین شرط، تشخیص دادگاه است برای ازدواج فرزند زیر سن قانونی باید مجوز قانونی از دادگاه دریافت کرد. مداخله دادگاه باعث می‌شود که حقوق افرادی که زیر سن قانونی هستند برای ازدواج رعایت شود و این امر فقط به اذن ولی وابسته نباشد. در واقع ولی (پدر یا جد پدری) تصمیم گیرنده ازدواج نیست. اینجاست که یک وکیل حقوقی مشاور خوبی است.
پدیده کودک‌همسری
با اینکه سن ازدواج دختر و پسر در قانون کشور و شرع مشخص شده است باز هم شاهد پدیده ناخوشایند کودک‌همسری هستیم. کودک‌همسری به ازدواج کودکان زیر سن بلوغ اطلاق می‌شود.
این پدیده غالباً در دخترها اتفاق می‌افتد. این دخترکان به خاطر مشکلات مالی و معیشتی خانواده، حاضر به ازدواج با مردی بزرگتر از خود می‌شوند. البته گاهی هم به دلایل فرهنگی ـ قومی یا نبود ولی و سرپرست تن به این نوع ازدواج می‌دهند. به هر دلیلی این پدیده ناخوشایند است.
ازدواج دختر و پسرو مجازات کودک همسری
با اینکه ازدواج عاقلانه دختر و پسر امری مبارک است ولی متأسفانه هر از چندگاهی آماری از پدیده کودک‌همسری می‌شنویم؛ چون در این نوع ازدواج بیشتر دختر دچار آسیب‌های جسمی و روحی بسیاری می‌شود. در بیشتر موارد آینده این دختر تحت تأثیر چنین لطماتی از بین می‌رود؛ پس قانون ماده‌ای را وضع کرده است که تا حدی جبران خسارت می‌کند.
طبق ماده ۵۰ قانون حمایت خانواده: هرگاه مردی برخلاف مقررات ماده (۱۰۴۱) قانون مدنی ازدواج کند، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود. هرگاه ازدواج مذکور به مواقعه منتهی به نقص عضو یا مرض دائم زن منجر گردد، زوج علاوه بر پرداخت دیه به حبس تعزیری درجه پنج و اگر به مواقعه منتهی به فوت زن منجر شود، زوج علاوه بر پرداخت دیه به حبس تعزیری درجه چهار محکوم می‌شود.
تبصره ـ هرگاه ولی قهری، مادر، سرپرست قانونی یا مسؤول نگهداری، مراقبت و تربیت زوجه در ارتکاب جرم موضوع این ماده تأثیر مستقیم داشته باشد به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود. این حکم در مورد عاقد نیز مقرر است. برای دانستن انواع حبس‌های تعزیری بهتر است با یک وکیل کیفری مشورت شود تا به وضوح این حبس‌ها را توضیح دهد.
ازدواج دختر و پسر و نتایج آن
دختر و پسری که آماده امر ازدواج می‌شوند باید مستلزم شرایطی مانند؛ آمادگی و بلوغ جسمانی و رشد عقلانی باشند تا بتواند حق و حقوقی که برای آنها تعیین شده است را به خوبی انجام دهند. داشتن سن قانونی دلیلی بر بلوغ جسمانی و فکری دختر و پسر نیست شرایط محیطی و تربیتی هم دخیل این رشد و بلوغ هستند. هر چقدر ازدواج دختر و پسر معقولانه‌تر باشد جامعه بستر آرام‌تری برای پرورش نسل‌های بعدی دارد.
