دادسرا کجاست؟
دادسرا کجاست؟
تاریخچه دادسرا چیست؟ وظایف دادسرا چیست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص دادسرا چیست؟ سلسله مراتب مقامات دادسرا چیست؟ انواع دادسراهای ایران کدامند؟ تنظیم شکواییه در دادسرا چگونه است؟
وجود نهادی به نام دادسرا ریشه در قرون وسطی دارد. در واقع خاستگاه این نهاد قضایی کشور فرانسه است. در ایران نیز بعد از انقلاب مشروطه (1284 ـ 1285 ش) این نهاد شروع به فعالیت کرده است. به طور کلی می توان گفت که این نهاد قسمتی از ساختار دادگستری است. به عبارتی دادگستری شامل دو مجموعه مجزا به نام‌های دادگاه و دادسرا است که هر یک قوانین خاص خودش را دارند.
اگر بخواهیم به صورت عملی به این نهاد نگاه کنیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که دادسرا اولین نهاد و مرجع بررسی کننده دادخواست کیفری محسوب می شود. در واقع این نهاد مسئول بررسی فعل به عنوان جرم است. در صورتی که این نهاد تشخیص دهد که جرمی اتفاق افتاده است کیفر خواستی تدوین و همراه با مجرم به دادگاه صالح رسیدگی ارجاع می دهد.
وظایف دادسرا چیست؟
در دادسرا رسیدگی و تحقیقات مقدماتی یک پرونده انجام می شود. یادتان باشد که این نهاد محل صدور حکم نیست. وظیفه اصلی این نهاد را می توان در دو بخش اساسی مورد بررسی قرار داد. به طور کلی می توان گفت که این نهاد ابتدا مشخص می کند که جرمی اتفاق افتاده است یا خیر. با اثبات جرم کیفرخواستی تهیه می شود و همراه با مجرم به دادگاه کیفری مربوطه ارجاع داده می شود. کارکرد دیگر این نهاد زمانی است که دادگاه مربوطه محکومیتی مشخص کرده باشد. دادسرا موظف به اجرای حکم و نظارت بر آن خواهد بود. این مسئله ای است که یک وکیل کیفری به خوبی به آن آگاه است.
توجه داشته باشید که رئیس دادسرا، دادستان است، که عمدتا با نام مدعی العموم شناخته می شد. به نوعی می توان گفت که دادستان نماینده جامعه است و در مواقعی که منافع مردم و مصلحت کشور اقتضا کند، یا به هر جرمی افکار و اذهان مردم آسیب ببیند اقدامات لازم را برای حمایت از حقوق و منافع مردم انجام می دهد. یادتان باشد که از دیگر وظایف دادستان نمایندگی ایشان برای احقاق حق اشخاص صغیر (یعنی کسی که به سن بلوغ نرسیده است) یا مجنون بی سرپرست است.
دادسرا تنها امکان صدور قرار دارد
نکته بسیار مهمی که باید در خصوص دادسرا بدانید این است که اساسا این نهاد تنها امکان صدور قرار دارد. قرار و حکم دو نوع رای صادر شده توسط نهاد های قضایی و دادگاه های حقوقی و کیفری است. حکم دارای دو ویژگی مشخص است. اولا این که حکم باید در موضوعیت دعوی باشد و از قاطعیت برخوردار باشد. قرار حالتی است که یکی از این دو ویژگی را نداشته باشد. به نوعی قرار یا در موضوعیت دعوی نیست و یا قاطعیت ندارد.
اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم قرار نوعی ابزار قانونی برای کنترل دعوی و پرونده محسوب می شود. به طور مثال دادگاه یا دادسرا برای بررسی دقیق پرونده با صدور قرار امکان جلب متهم را فراهم می آورد. این قرار به معنی صدور حکم زندان یا محکومیت وی نیست. بلکه برای انجام تحقیقات بیشتر وی بازداشت می شود. نکته ای که باید بدانید این است که اساسا این نهاد تنها امکان صدور قرار دارد. این نکته ای است که یک وکیل کیفری تهران یا شهرستان به خوبی به آن واقف است.
نکته دیگری که باید بدانید این است که در رأس دادسرا دادستان قرار دارد. معاون دادستان تحت نظارت دادستان در غیاب او به جانشینی او عمل می‌کند. دادیار یک مقام قضایی است که از طرف دادستان در مواقعی که در دادسرا بازپرس به تعداد کافی نباشد، وظایف بازپرس را انجام می‌دهد. بازپرس یا مقام تحقیق (با نام قدیم مستنطق)، مقام قضایی است که زیر نظر دادستان تحقیقات مقدماتی جرایم و دلایل له و علیه متهم را جمع آوری می کند.
انواع دادسرا در ایران
انواع دادسراها بر اساس خاص بودن نوع جرم یا خاص بودن فاعل جرم (کودک، کارمند یا روحانی بودن) تشکیل می شوند. از جمله انواع دادسراهای ایران می‌توان به این موارد اشاره کرد: 1. دادسرای عمومی و انقلاب که کشف جرم، تعقیب متهم، انجام تحقیقات مقدماتی و اجرای احکام کیفری از وظایف این نهاد است. به عبارتی این نهاد به تمامی جرایم عمومی و عادی در جامعه رسیدگی می کند، 2. مجتمع ویژه کارکنان دولت که یک نهاد قضایی اختصاصی است به جرائم کلیه کارکنان دولت اعم از فرماندهان ارتش، مقامات قضایی، استانداران و سرداران سپاه و سایر افرادی که کارکنان دولت محسوب می‌شود، رسیدگی می کند.
3. دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز که به جرایم مربوط به قاچاق کالا و ارز می پردازد. 4. دادسرای ویژه جرایم اقتصادی که جرائم اقتصادی خاصی مانند؛ جرایم گمرکی، ارتشا، اختلاس و پولشویی رسیدگی می کند، 5. نهاد قضایی ویژه جرایم پولی و بانکی که وظیفه اش رسیدگی به تمام جرایم پولی و مالی و احقاق حق تمام مالباختگان کشور است.
6. مجتمع ویژه روحانیت زیر نظر رهبری به جرائم روحانیون می پردازد 7. مجتمع ویژه جرایم پزشکی که به جرایم پزشکی و پزشکان رسیدگی می‌کند،8. مجتمع ارشاد و 9. دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان که به جرائم اطفال و افراد کمتر از ۱۸ سال.
تنظیم شکواییه در دادسرا چگونه است؟
در دادسرا تمام موارد خواسته شده در فرم فوق صادقانه تکمیل می شود. منظور از مشتکی عنه همان متهم است. توسط شاکی امضا و به نهاد قضایی مربوطه ارائه می شود و دادستان با بررسی کامل و دقیق، دستورات لازم را برای پیگیری و رسیدگی به ضابطین قضائی اعلام می‌کند.
اگر بخواهیم به صورت ساده و خلاصه بیان کنیم، دادسرا نهادی قضایی محسوب می شود که مسئول بررسی تمامی دادخواستها و شکواییه های کیفری است. در کلام ساده تر اولین نهاد بررسی کننده دادخواست کیفری شما همین دادسرا است. این نهاد شرایط خاص خودش را دارد و شما باید بر اساس همین شرایط و قوانین حقوق خود را پیگیری کنید. پیشنهاد ما به شما این است که در این مسیر حتما از یک وکیل متخصص کمک بگیرید. نکته ای که وجود دارد این است که با اثبات جرم قانون این حق و قدرت را پیدا می کند که در زندگی، جان یا مال افراد تاثیرگذار باشد. از این رو اولین مرحله در مسیر کیفری می تواند مهم ترین مرحله آن باشد.
