تنفیذ وصیت نامه چگونه است؟
تنفیذ وصیت نامه چگونه است؟
وصیت نامه یکی از اموری است که معمولاً افراد در سنین بالا به آن روی می آورند. با توجه به اینکه مرگ حق انکار نشدنی و پیشامد حتمی است، بسیاری برای اعمال عبادی و اموال مادی تعیین تکلیف میکنند. یا برای آنکه تکلیف اموال خود را پس از مرگ مشخص کنند اقدام به نوشتن وصیت نامه میکنند. پیش از آنکه به بحث تنفیذ وصیت نامه بپردازیم لازم است در رابطه با وصیت نامه چند نکته را متذکر شویم. موصی یا شخص وصیت کننده سه نمونه وصیت را می تواند بنویسد، برخی از وصیت نامه ها به صورت رسمی هستند و در دفتر ثبت اسناد رسمی به صورت مستند ثبت میشوند و غیرقابل انکار هستند، در این نمونه وصیت نامه ها کسی نمی تواند نسبت به آنچه وصیت شده اعتراضی داشته باشد. نوع دیگری از آن، وصیت‌نامه سری و خودنوشت هستند. وصیت خودنوشت به خط و امضای موصی میباشد و که این نوع وصیت نامه قابل اعتراض ورثه یا افراد ذینفع می باشند. پس در مقدمه بحث اشاره ای به مفهوم تنفیذ کردیم اما تعریف آن به صورت کلی در ادامه ادامه خواهیم داد.
تنفیذ وصیت نامه
قانون، وصیت را تا یک سوم اموال بعد از فوت فرد صحیح می داند، اما مازاد بر آن یعنی اضافه بر یک سوم اموال، وصیت در صورتی صحیح است که ورثه آن را تنفیذ یا تایید کند. تنفیذ وصیت نامه به معنای تایید، امضا یا اجازه می باشد یعنی در صورتی که شخصی فوت کرده باشد و برای همه اموال خود وصیت کند مانند این که وصیت کند همه اموالش را به خیریه ببخشد یا بخشی از اموال را به یکی از افراد ذی نفع بدهد، در صورتی که سایرین اعتراض داشته باشند میتوانند نسبت به وصیت نامه اعتراض کرده و یا درخواست تنفیذ وصیت نامه دهند. قانون برای یک سوم اموال اجازه می‌دهد که به وصیت موصی عمل شود و برای باقی اموال در صورتی صحیح است که ورثه نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند. پس به طور کلی می‌توان عنوان کرد، تنفیذ وصیت نامه به معنای تایید ورثه نسبت به انجام وصیت موصی می باشد. اما با توجه به آن که اقسام وصیت نامه عنوان شد و تعریفی از وصیت نامه رسمی عنوان کردیم، مطابق ماده ۲۷۶ از قوانین امور حسبی وصیت نامه به انواع خودنوشت، رسمی و سری تقسیم‌بندی می‌شود. همانطور که عنوان شد وصیت نامه رسمی نیاز به تنفیذ ندارد.با توجه به وصیت نامه خودنوشت و سری باید گفت در وصیت نامه خود نوشت وصیت به خط وصیت کننده نوشته شده است و به امضا و تاریخ می رسد، اما وصیت نامه سری وصیتی است که به خط موصی و یا هر شخص دیگری نوشته و به امضای موصی رسیده پس از تنظیم در اداره ثبت اسناد و یا دفاتر ثبت اسناد رسمی به عنوان امانت سپرده شده است و پس از فوت موصی ورثه می توانند آن را دریافت کنند و حتی خود موصی نیز در زمان حیات میتواند آن را مسترد نماید. در بحث تنفیذ وصیت نامه همانگونه كه عنوان شد در وصیت خود نوشت و سری نیاز به تنفیذ می باشد در حقیقت ممکن است ورثه آن را تایید کند.
تنفیذ وصیت نامه چگونه است؟ (1)
دعوای تنفیذ وصیت نامه
اگر بخواهیم موضوع را به صورت روان تر بیان کنیم، در صورتی که درخواست تنفیذ وصیت نامه و یا اعتراض به وصیت نامه به دادگاه و یا محکمه ارجاع داده شود، تنها در صورتی وصیت نامه قابل اجرا میباشد که ورثه و افراد ذینفع نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام و اقرار کند. در غیر این صورت دادگاه به هیچ عنوان حق تایید و تنفیذ را نخواهد داشت. اگر حتی ادله اثباتی دیگری برای درستی وصیت نامه عادی هم وجود داشته باشد بدون تنفیذ وصیت نامه توسط افراد ذینفع وصیت نامه قابل تایید نخواهد بود. اما سوالی که پیش می آید، در صورتی که برخی از ورثه نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند و برخی دیگر تایید نکند، تکلیف وصیت نامه و نحوه اجرای آن به چه صورت خواهد بود؟ می‌توان عنوان کرد در صورتی که برخی از افراد اقدام به تنفیذ وصیت نامه کنند تنها برای افرادی که آن را تایید کرده اند قابل اجرا خواهد بود. یعنی فرض کنید موصی در وصیت نامه خود برای دو سوم اموال تکلیف را بیان کرده و یا در حقیقت دو سوم اموال خود را به کسی داده است ، اگر برخی از فرزندان اقدام به تنفیذ وصیت نامه کنند و برخی دیگر نسبت به آن اعتراض داشته باشند، انتقال مال تنها برای افرادی قابل اجراست که اقدام به تنفیذ وصیت نامه کردند و برای سایر فرزندان و یا سایر وراث قابل اجرا نخواهد بود.
تنفیذ وصیت نامه چگونه است؟ (4)
آیا اجرای وصیت نامه برای مازاد بر ثلث اموال در هر حالت قابل تنفیذ خواهد بود؟
به طور کلی می‌توان گفت تنفیذ وصیت نامه تنها در رابطه با وصیت سری و خودنوشت قابل اجرا خواهد بود، در صورتی که پیش از زمان وفات موصی با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی اقدام به تنظیم وصیت برای مازاد بر یک سوم اموال کند، با توجه به قوانین مربوط به مفاد اسناد رسمی وصیت از نوع رسمی بوده و باید وصیت اجرا شود و فقط در صورتی غیر قابل اجراست که به نحوی وصیت نامه باطل شود. لازم به ذکر است که ملاک وصیت، اموال در زمان وفات وصیت کننده بوده است. یعنی ممکن است وصیت کننده در زمان حیات خود اموال را منتقل کرده پس این اموال قابل انتقال نخواهد بود. اما با توجه به آن که پس از فوت موصی میزان اموال وصیت شده تعیین می شود، در صورتی که وصی برای اجرای وصیت نامه به صورت رسمی وجود داشته باشد امکان عدم اجرا برای وصیت وجود ندارد و تنفیذ وصیت نامه به صورت رسمی تعیین می گردد. اما ورثه میتوانند با ادله‌ای دادگاه را متقاعد به عدم تنفیذ وصیت نامه کنند. در صورتی که دادگاه نسبت به ابطال آن حکم صادر کند، حکم دادگاه تنها توقیف یا ابطال عملیات اجرایی وصیت خواهد بود.
طرح تنفیذ وصیت نامه چگونه میباشد؟
با توجه به این نکته که تنفیذ وصیت نامه تنها در رابطه با وصیت نامه سری و خودنوشت قابل تایید است در صورتی که افراد ذی نفع بخواهند نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کنند، میتواند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست خود را مبنی بر تنفیذ وصیت نامه مطرح کرده، همچنین پس از شهادت شهود و ارائه دلایل به کارشناس رسمی، تقاضای تنفیذ وصیت نامه نمایند.
در صورتی که ورثه یا افراد ذینفع صغیر باشند برای تنفیذ وصیت نامه باید چه اقدامی صورت گیرد؟
همان گونه که قانون بیان میکند. در صورتی که فرد صغیر بین وراث وجود داشته باشند حق تنفیذ وصیت نامه برای مازاد بر ثلث اموال برای صغیر وجود ندارد، لازم به ذکر است که ولی و یا وصی و قیم نمی تواند برای مازاد بر ثلث نسبت به سهم صغیر، اقدام به تنفیذ وصیت نامه نمایند. تنها در صورتی که اجرای وصیت مشروط به تایید و تنفیذ وصیت نامه توسط صغیر بوده باشد و عدم اجازه فرد سبب ایجاد اخلال و یا ضرر شود. وصی و یا قیم صغیر می تواند نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند. باید توجه شود در صورتی که ولی و یا وصی برای صغیر وجود داشته باشد، جهت تنفیذ وصیت نامه دادسرا اجازه دخالت ندارد. اما در صورتی که قیم وجود داشته باشد باید حتماً به تایید دادستان برسد.
تنفیذ وصیت نامه چگونه است؟ (3)
نمونه ای از درخواست تنفیذ وصیت نامه
ریاست محترم دادگاه
آقای / خانم………….. که مطابق گواهی فوت در مورخه …….. فوت نمودند در کمال صحت و سلامت به موجب پیوست، وصیت نامه عادی را به نفع اینجانب تنظیم نموده و اینجانب نیز وصیت مذکور را بعد از فوت قبول کردم با توجه به اینکه به موجب گواهی انحصار وراثت، همگی وراث منحصر متوفی می باشند اما از پذیرش وصیت نامه و عمل به آن امتناع می نمایند، لذا تقاضای صدور حکم به تنفیذ وصیت نامه عادی داریم.
جمع بندی
اگر بخواهیم به صورت کلی بیان کنیم معمولاً تنفیذ وصیت نامه در صورتی انجام می پذیرد که بین وراث اختلاف جهت اجرای وصیت نامه باشد و یکی از وراث جهت تایید آن دادخواست ارائه داده و با توجه به شرایط دادگاه میتواند در مورد آنها حکم صادر کند، دادگاه نیز با بررسی وصیت نامه و ادله نسبت به تنفیذ وصیت نامه و یا ابطال وصیت نامه و یا حتی رد تنفیذ اقدام می کند.
