تفاوت فسخ و اقاله

تفاوت فسخ و اقاله

تفاوت فسخ و اقاله در چیست؟

در رابطه با مهم ترین تفاوت فسخ و اقاله ابتدا نیاز است به تعریف جامعی از این دو مقوله بپردازیم. اقاله در لغت به معنی نادیده گرفتن و مسامحه می باشد و در اصطلاح به معنی برهم زدن عقدی که دو طرف راضی به انجام آن باشند است. بعد از بستن هر نوع قراردادی دو طرف قرارداد با هر دلیلی ، با توافق اقدام به لغو قرارداد می نمایند. اقاله قرارداد زمانی است که اقدام به تنظیم مبایعه نامه و یا رضایت  کرده باشند و بعد از آن قصد برهم زدن بیع را داشته باشند، به آن در اصطلاح اقاله می گویند. زمانی که خریدار یا فروشنده ای بعد از ثبت و بستن قرارداد از طرف دیگر بخواهد قرارداد را بر هم زنند و خریدار یا فروشنده با درخواست وی موافقت کند، این عمل را در اصطلاح مدنی و فقهی اقاله می گویند.

در بیان دیگری از تفاوت فسخ و اقاله باید گفت زمانی دو نفر اراده به عقد قراردادی می کنند که بر طبق آن برای دو طرف معامله سود و هدفی داشته باشد، بر هم زدن یک طرفه این قرارداد از لحاظ شرعی و قانونی درست نیست مگر آنکه رضایت طرف مقابل را جلب نماید..

نگاه ساده تر به تفاوت فسخ و اقاله قرارداد

 به زبان ساده تر در خصوص تفاوت فسخ و اقاله قرارداد؛ هر زمان دو طرف عقد بنا بر مصلحت تصمیم بر انحلال قرارداد نمایند و دو طرف این موضوع راضی به این کار باشند اقاله قرارداد را انجام می دهند. زیرا هدف و سود خود را در ادامه این عقد و یا پیش بردن این قرارداد نمی دانند. این به این معنی است که هر دو طرف اراده بر عقد قرارداد کرده اند و حال اراده این دو نفر یا دو طرف بر آن است که قرارداد را متوقف سازند و یا از بین ببرند. در صورتی که اقدام به اقاله قراداد نمایند و یا آثار آن را از بین ببرند، مستلزم بازگرداندن هر رد و بدلی در بین خود خواهند شد. موضوع اقاله یا تفاسخ ممکن است کل قرارداد را در بر بگیرد و گاهی مفادی از قرارداد شامل این عمل حقوقی می شود. یعنی از بند های مندرج در قرارداد به رضایت دو طرف تغییر یا تفاسخ یابد. بنا بر گفته ها، اقاله  قرارداد به معنی اراده دو طرف در لغو قرارداد است. در حالت کلی اقاله خود نوعی قرارداد است که برای از بین بردن قرارداد اول تنظیم می شود.

فسخ چیست؟

واژه فسخ در لغت به معنی تباه کردن، نقض و زایل گردانیدن است. اما در اصطلاح به معنی پایان دادن به قرارداد از سوی یکی از طرفین قرارداد و یا از سوی شخص ثالث می باشد. در قراردادهای لازم هیچ یک از طرفین حق لغو و بر هم زدن عقد را ندارند. اما گاهی در عقد این قرارداد ها فسخ بیع را پیش بینی می کنند. که اصطلاحا به آن خیار فسخ می گویند. به این ترتیب به یکی از طرفین، حق لغو قرار داد را بر طبق ماده قانونی می دهد و قراردادی که لازم الاجرا می باشد تحت شرایطی ملغی می شود. قانون مدنی ده نوع خیار را برای فسخ قرارداد ها در نظر گرفته اند. حق فسخ قرارداد به کسی داده می شود که پس از مطلع شدن از ایراد معامله بلافاصله آن را به طرف دیگر معامله اطلاع دهد و اقدام به نقض قراداد و یا رضایت کند.

• 

تفاوت فسخ و اقاله و انواع خیار فسخ

در قانون مدنی کشور به پیروی از کتب اسلامی و فقهی در راستای تفاوت فسخ و اقاله اختیاراتی برای لغو و فسخ قرارداد تعیین شده است که در قانون کشور های دیگر مانند ندارد. خیار اسم مصدر اختیار است و به معنی اختیاری است که بر طبق قانون مدنی به اشخاص طرف قرارداد داده می شود تا تحت شرایطی اقدام به لغو معامله یا قرارداد نمایند. این اختیارات به قرار زیر است.

خیار مجلس؛ تا زمانی که دو طرف بیع در کنار هم هستند و پس از معامله از یکدیگر جدا نشده اند، اختیار لغو دارند.

خیار شرط؛ شرطی که به یکی از دو طرف قرارداد و یا به شخص سوم داده می شود تا در مدت مشخصی اختیار نقض بیع را داشته باشد.

خیار حیوان؛ اختیار به خریدار حیوان برای فسخ به مدت سه روز است.

خیار تاخیر ثمن؛ پس از سه روز عدم پرداخت ثمن ( نرخ و پول تعیین شده) نشود، اختیار لغو بیع وجود دارد.

خیار غبن؛ کسی که به غبن فاحش ( تفاوت پول پرداخت شده توسط خریدار و ارزش واقعی ملک) دچار شود، امکان فسخ وجود دارد.

خیار تدلیس؛ کسی که در معامله فریب خورده باشد، اختیار نقض دارد.

خیار رویت و تخلف وصف؛ معامله انجام شده برای خریدار بر پایه وصف مال بوده و بعد از معامله مال را ببیند و متوجه شود خلاف گفته ها بوده است.

خیار عیب؛ در هنگام عقد قرارداد مشتری متوجه عیب کالا یا مال نباشد.

خیار تخلف شرط؛ کسی که معامله به سود اوست، بخواد بیع را بر هم بزند.

خیار تبعض صفقه؛ به جهتی بیع باطل شود، امان تبعض صفقه وجود دارد.

بارزترین تفاوت فسخ و اقاله چیست؟

طبق تعاریف از دو مقوله فسخ و اقاله و آشنایی با انواع تفاوت فسخ و اقاله در قانون مدنی، بارزترین تفاوت این دو مفهوم با یکدیگر قابل درک خواهد بود. فسخ و اقاله هر دو‌ به موضوع لغو قرارداد اشاره دارند. ولی چیزی که باعث تفاوت این دو منظور با یکدیگر می شود، نحوه لغو بیع است. لغو معامله در اقاله با رضایت دو طرف،  خواستن و اراده طرفین است. زیرا هدف و منظور دو طرف از معامله برآورده نمی شود. ولی در فسخ، یکی از طرفین قرارداد و یا شخص سومی اقدام به لغو‌ معامله خواهد کرد. زیرا، خریدار یا فروشنده در تبیین بیع سود نمی برد و یا متضرر می شود، در این حالت اقدام به فسخ قرارداد می نماید. یکی از دیگر از تفاوت های فسخ و اقاله در نوع قرارداد است. فسخ در عقود جایز و عقود لازم صورت خواهد گرفت. منظور از عقود جایز و لازم در اعتبار عقود است. عقود لازم عقدی است که هیچ از طرفین بیع حق بر هم زدن معامله را ندارند، مگر اینکه در آن شرط فسخ ذکر شده باشد. عقد جایز نیز به عقدی می گویند که هر یک از طرفین جایز به فسخ بیع باشند. عقد مختلط نیز به عقدی گویند که تنظیم قرارداد برای یکی با شرایط عقد لازم و برای طرف دیگر عقد جایز باشد. که در این حالت نیز فسخ یکی از شروط پیش بینی شده این عقد می باشد.