استرداد جهیزیه

استرداد جهیزیه

استرداد جهیزیه در صلاحیت کجاست؟

استرداد جهیزیه چیست؟ استرداد جهیزیه به چه معنی است؟ استرداد جهیزیه چه زمانی امکان پذیر است؟ استرداد جهیزیه چه شرایط قانونی دارد؟ چرا از استرداد جهیزیه استفاده می شود؟ آیا زوج می تواند مانع از استرداد جهیزیه شود؟ موارد قانونی استرداد جهیزیه چیست؟ استرداد جهیزیه توسط کدام نهاد مورد بررسی قرار می گیرد؟ اصلی ترین نکات مربوط به استرداد جهیزیه چیست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص استرداد جهیزیه چیست؟ چرا از استرداد جهیزیه در قانون استفاده شده است؟ آیا امکان کیفری کردن دعوی استرداد جهیزیه وجود دارد؟ آثار استرداد جهیزیه چیست؟

استرداد جهیزیه از جمله شرایطی است که قانون برای زوجه در نظر گرفته است تا بتواند اسباب تهیه شده توسط خود یا خانواده اش را از منزل زوج خارج کند. معمولا دادخواست استرداد جهیزیه در حین طلاق و انحلال نکاح صورت می گیرد. در این صورت دادگاه بررسی کننده طلاق (دادگاه خانواده) مسئول رسیدگی به این دادخواست محسوب می شود.

در حالت کلی استرداد جهیزیه تحت عنوان یک دادخواست در قانون مطرح شده است. این مفهوم بدین معنی است که استرداد جهیزیه یک دعوی مجزا در قانون ایران شناخته شده است. بنابراین بدون نیاز به اقامه دعوی طلاق زوجه می تواند نسبت به استرداد جهیزیه اقدام کند. در این حالت شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده به عنوان مرجع رسیدگی کننده به این دعوی شناخته می شود.

ما در این مقاله می خواهیم بدانیم که استرداد جهیزیه چه شرایطی دارد و از چه مواردی تشکیل شده است. همچنین به دنبال این هستیم که بدانیم یک زوجه برای استفاده از این شرایط چه مراحلی را باید طی کند و چگونه این دادخواست را به دادگاه ارائه دهد. به طور کلی قصد داریم چارچوب های کلی دعوی و دادخواست استرداد جهیزیه از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهیم. با این حال بهتر است در این خصوص از یک وکیل حقوقی یا مشاوری مجرب کمک بگیرید.

استرداد جهیزیه از نظر قانون

استرداد جهیزیه بدین معنی است که زوجه حق دارد تمامی اسباب و اموال منقولی که به خانه زوج آورده را برگرداند و از آن خانه خارج کند. چرا که از دید قانون زوجه مالک واقعی این اسباب شناخته شده و زوج تنها به عنوان استفاده کننده شناخته می شود. بنابراین اگر در طول زندگی یا در حین متارکه زوج بدون اجازه از زوجه اقدام به فروش یکی از این اموال کرده باشد امکان اقامه دعوی کیفری تحت عنوان فروش مال غیر وجود دارد. این نکته ای است که هر وکیل کیفری به آن آگاه است.

سوال مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که چرا زوجه این حق را دارد که نسبت به استرداد جهیزیه اقدام کند؟ پاسخ این است که اولا زوجه هیچ وظیفه قانونی در خصوص تامین حتی یک وسیله برای شروع زندگی یا ادامه آن ندارد. در کلام ساده تر بر اساس قانون تامین اسباب زندگی و آسایش زوجه تمام و کمال بر عهده مرد است. به نوعی تامین این اسباب تحت عنوان نفقه شناخته شده و زوج نمی تواند از بار مسئولیت آن خارج شود.

بنابراین نکته اول این است که زوجه نیازی به تامین جهیزیه و همراه آوردن آن با خود ندارد. نکته دیگر این است که اگر این وسایل توسط زوجه تحت عنوان جهیزیه تامین شده باشد مالکیت آن در اختیار زوجه است. بنابراین چه در زمان زندگی مشترک و چه در زمان طلاق زوجه این حق را دارد که این وسایل را از منزل زوج خارج کند و یا آن را بازگرداند. بر این اساس دعوی استرداد جهیزیه قابل پیگیری است.

بنابراین می توان گفت که دعوی استرداد جهیزیه یک دعوی مستقل در قانون حقوقی شناخته می شود و نیازی به اقامه دعوی دیگر از جمله دعوی طلاق ندارد. اما با توجه به این که این دعوی عموما در بین دعوی طلاق رخ می دهد، دادگاه رسیدگی کننده به دعوی طلاق به عنوان مرجع صالح رسیدگی کننده به دعوی استرداد جهیزیه شناخته خواهد شد. اما در صورتی که دعوی استرداد جهیزیه به عنوان یک دادخواست مستقل ارائه شده باشد ممکن است مراجع دیگری مانند شورای حل اختلاف به آن رسیدگی کنند.

نحوه استرداد جهیزیه

اما برای اقامه دعوی استرداد جهیزیه نیاز به چه مدارک و شرایطی است؟ به طور کلی دادخواست استرداد جهیزیه به طرفیت زوج توسط زوجه ارائه می شود. در این دادخواست زوجه شرایط را توضیح داده و درخواست استرداد جهیزیه را دارد. اما نکته ای که وجود دارد این است که برای این که این دعوی قابل اقامه باشد نیاز است که یک سری مدارک و شواهد به این دادخواست ضمیمه شود.

کپی مدارک هویتی و سند ازدواج از جمله این مدارک شناخته می شود. اما در بین همه این ها مهمترین مدرک سیاهه اموال منقولی است که تحت عنوان جهیزیه شناخته می شود. در واقع زوجه باید لیستی از تمامی اموالی که به عنوان جهیزیه وارد زندگی مشترک کرده را به دادگاه ارائه دهد. این لیست باید توسط شاهدانی مانند زوج یا اهلی ساختمان و … رسیده باشد.

احتمالا می دانید که در بسیاری از مناطق ایران این رسم وجود دارد که لیست جهیزیه به امضای داماد و خانواده طرفین می رسد. در این صورت این لیست می تواند به عنوان معتبرترین سیاهه و مدرک در دعوی استرداد جهیزیه کارگر باشد. در صورت نداشتن این سیاهه تهیه یک استشهاد نامه از لیست اموال می تواند به عنوان مدرک ضمیمه دادخواست شود.

در صورتی که ارزش لیست اموال ارائه شده کمتر از بیست میلیون تومان باشد شورای حل اختلاف مسئول رسیدگی آن خواهد بود و در غیر این صورت دادگاه خانواده این دعوی را رسیدگی خواهد کرد. توجه داشته باشید که استرداد جهیزیه از جمله دعاوی مالی محسوب می شود. بنابراین هزینه دادرسی این دعوی بر اساس میزان جهیزیه محاسبه و پرداخت می شود. البته در طول دعوی زوجه می تواند این هزینه را از زوج مطالبه کند.

در برخی از موارد نیز ممکن است طرفین در خصوص استرداد جهیزیه طی دعوی طلاق به توافق رسیده و نیازی به اقامه دعوی و ارائه استرداد جهیزیه وجود نداشته باشد. همچنین در صورتی که هیچ سیاهه یا استشهادی وجود نداشته باشد، اموالی که عرفا برای زوجه محسوب می شود به زوجه باید تحویل داده شود. این نکته ای است که باید به آن توجه داشته باشید.