ارث بین مسلمان و غیر مسلمان
ارث بین مسلمان و غیر مسلمان در قانون
ارث بین مسلمان و غیر مسلمان چگونه است؟ قانون چه نظری در خصوص ارث بین مسلمان و غیر مسلمان دارد؟ مهمترین شرایط ارث بین مسلمان و غیر مسلمان چیست؟ ارث بین مسلمان و غیر مسلمان و برعکس چگونه است؟ شرایط ارث بین مسلمان و غیر مسلمان چیست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص ارث بین مسلمان و غیر مسلمان چیست؟ ارث بین مسلمان و غیر مسلمان امکان پذیر است؟ مرجع صالح رسیدگی کننده به ارث بین مسلمان و غیر مسلمان چیست؟
ارث بین مسلمان و غیر مسلمان یکی از مهمترین مفاهیم و اصول ارث در قوانین مربوط به احوال شخصیه است. به طور کلی ارث بدین معنی است که بازماندگان فرد متوفی مسئول اداره اموال به جا مانده از متوفی خواهند بود. قانون در خصوص ارث و روابط آن سعی می کند به دو سوال اصلی پاسخ دهد. اول این که وارثان اموال متوفی چه کسانی هستند و هر کدام از آن ها چه سهمی از این اموال خواهند داشت؟ به نوعی همه قوانین مربوط به ارث بر اساس برای پاسخ به این دو سوال طراحی شده است.
در این بین گاهی شرایط خاصی ایجاد می شود که می تواند قانون گذار و مجریان آن را به چالش بکشد. یکی از مهمترین چالش هایی که در این قانون وجود دارد ارث بین مسلمان و غیر مسلمان است. در کلام ساده اگر یکی از طرفین این رابطه ( وارث یا مورث ) مسلمان و طرف دیگر غیر مسلمان باشد قانون شرایط خاصی را پیش بینی کرده است. نکته جالب توجه اینجاست که قانون مدنی تا سال 1361 و قبل از اصلاحات کلی، ماده ای در خصوص ارث بین مسلمان و غیر مسلمان نداشت. در کلام ساده تر قانونگذار در تا قبل از سال 1361 تفاوتی میان مسلمان و غیر مسلمان در موضوع ارث نمی دانست و همه را در این زمینه محق می دیدید. اما با توجه به این که قانون ارث بر اساس قانون اسلام تدوین شده است و بعد از انقلاب موج جدیدی از اسلام گرایی ها در قانون شروع شد، کاملا طبیعی است که بعد از سال های اول انقلاب تغییراتی در این حوزه داده شود. یکی از این تغییرات تدوین ماده قانونی در خصوص ارث بین مسلمان و غیر مسلمان است.
ارث بین مسلمان و غیر مسلمان چگونه است؟
ارث بین مسلمان و غیر مسلمان بر اساس ماده 881 قانون مدنی که در سال 1370 به صورت رسمی به قانون اضافه شد بدین ترتیب است که غیر مسلمان ( اعم از کافر یا پیروان ادیان سه گانه مسیحیت، یهودیت و زرتشتی ) امکان ارث بردن از مسلمان را ندارد، اما مسلمان می تواند از غیر مسلمان ارث ببرد. نکته مهم این است که مسلمان نه تنها می تواند از غیر مسلمان ارث ببرد بلکه می تواند مانع ارث بر غیر مسلمان دیگر باشد.
به طور مثال فردی مسیحی فوت می کند. در بین اقوام این فرد، پسر عموی او مسلمان است و سایر بستگان از جمله بستگان درجه اول همگی مسیحی هستند. بر اساس ماده 881 قانون مدنی پسر عموی این فرد به علت مسلمان بودن نه تنها می تواند از این فرد ارث ببرد، بلکه مانع رسیدن ارث به سایر وراث می شود. در کلام ساده تر همه ارث به این فرد خواهد رسید. این مهمترین نکته ای است که وکیل حقوقی در خصوص قانون ارث به آن اشاره می کند.
پیش از سال 1361 و قبل از تدوین ماده 881 قانون مدنی، کفر یا غیر مسلمان بودن به عنوان موانع ارث مطرح نبود. اما بعد از این ماده قانونی اساسا فردی که غیر مسلمان باشد ( گرچه در قانون در عنوان کافر استفاده شده! ) نمی تواند به هیچ وجه از مسلمان ارث ببرد. همچنین اگر در بین وراث یک غیر مسلمان وارثی مسلمان وجود داشته باشد فارغ از مرتبه وراثت، عملا باعث میشود که ارث به سایر وراث نرسد.
ارث بین مسلمان و غیر مسلمان و چند ابهام فقهی و قانونی
نکته ای که وجود دارد این است که ارث نبردن غیر مسلمان از مسلمان نظری است که به صورت مشترک بین فقها و بزرگان اهل تسنن و شیعه وجود دارد. اما در خصوص ارث بردن مسلمان از غیر مسلمان اختلاف نظری بین این دو گروه بزرگ اسلام وجود دارد. در واقع امکان ارث بردن مسلمان از غیر مسلمان فارغ از مرتبه وراثت او نظری است که اهل شیعه دارند. همچنان اهل تسنن به این معتقد هستند که همانطور که غیر مسلمان نمی تواند از مسلمان ارث ببرد، مسلمان نیز نمی تواند از غیر مسلمان ارثی ببرد. اما به نظر می رسد که قانون گذار بر اساس نظریه شیعه ماده 881 قانون مدنی را تدوین کرده است.
از طرف دیگر به غیر از ادیان های مختلفی که در دنیا وجود دارد، بر اساس قانون اساسی ایران سه دین یهودیت، مسیحیت و زرتشت در کشور به رسمیت شناخته شده است. بر اساس این اصل قانون اساسی تمامی قوانین شخصی و امورات قانونی افراد پیرو این ادیان بر اساس قوانین شرعی خودشان سنجیده می شود. بنابراین با توجه به این که ارث و قوانین مربوط به آن عمدتا دارای پایه و نظام شرعی و دینی است به نظر می رسد که هر کدام از این ادیان راهکاری خاص برای توارث داشته باشد. شاید در بین این ادیان نیز ارث بین مدتین به این ادیان با سایر افراد دارای شرایط خاصی باشد. از این رو با توجه به این که قانون اساسی به عنوان مادر قوانین محسوب می شود و سایر قوانین باید در چارچوب آن تدوین شود به نظر می رسد که ماده 881 قانون مدنی ناخواسته این اصل را زیر سوال برده است. چرا که در خصوص ارث بردن فرد مسلمان از غیر مسلمان این دین فرد متوفی است که باید مشخص کننده وضعیت توارث باشد. با این حال همچنان در این خصوص اختلاف نظرهایی وجود دارد. این که به صورت عملی در دادگاه صالح چه اتفاقی رخ می دهد و چگونه این توارث ایجاد می شود مسئله ای است که به سادگی نمی توان به آن پاسخ داد. یک وکیل حقوقی تهران یا شهرستان می تواند کمک بزرگی محسوب شود. به هر حال این مسیر ابهامات بسیاری دارد که استفاده از چنین وکیلی می تواند رسیدن به هدف مطلوب را ساده تر کند.
