وکیل اتباع افغانی

وکیل اتباع افغانی

وکیل اتباع افغانی

با توجه به مهاجرت گسترده اتباع افغان به کشور ایران طی سال های گذشته، به نظر می رسد کارکرد وکلایی مانند وکیل اتباع افغانی افزایش پیدا کرده و اهمیت بالایی هم برای این اتباع و هم برای حاکمیت و جامعه ایران پیدا کرده است. به طور کلی اگر بخواهیم به صورت ساده و سریع کارکرد وکیل اتباع افغانی را توضیح دهیم این گونه می توانیم بیان کنیم که وکیل اتباع افغانی کسی است که تمام امور قانونی مربوط به اتباع افغان را پیگیری می کند. این پیگیری هم از نظر رسیدن به حقوق مناسب انسانی برای این دسته از افراد اهمیت بالایی دارد و هم از نظر حفظ شاکله اجتماعی و بر هم نخوردن توازن برای جامعه و حاکمیت داخلی مهم است.

بر اساس این تعریف ارائه شده می توان حدس زد برای فهم حیطه کارکرد وکیل اتباع افغانی باید با قوانین و حقوق مربوط به این اتباع بیشتر آشنا شویم و بدانیم که این گروه از افراد از چه حقوقی برخوردار هستند و در چه شرایطی امکان استفاده از این حقوق را دارند و چگونه می توانند به این حقوق برسند. این جاست که کم کم می توانیم متوجه کارکرد و اهمیت وکیل اتباع افغانی شویم. با ما در ادامه همراه باشید که قرار است از زاویه دید دیگری به این موضوع نگاه کنیم.

اتباع خارجی، قانونی فرامرزی

اولین نکته ای که می تواند ما را در مسیر درستی از فهم کارکرد وکیل اتباع افغانی قرار دهد و لازم است ما قبل از هر مطلبی آن را به درستی درک کنیم این نکته است که اساسا قوانین هر جامعه تنها در داخل مرزهای فیزیکی همان جامعه قابل اجرا شدن است و خارج از این مرزها این قوانین از اعتبار ساقط می شود. به طور مثال در ایران داشتن حجاب برای زن ها یک قانون است. بنابراین در داخل کشور هر زنی که زندگی می کند – خارجی یا ایرانی – ملزم به رعایت این قانون است. اما لحظه ای که فرد از مرز ایران خارج می شود دیگر قوانین ایران برای آن جاری نیست و این فرد می تواند حجاب خود را بدون هیچ منع قانونی بردارد.

به بیان ساده تر قانون هر جامعه اعتباری به وسعت همان جامعه دارد و نه بیشتر. بنابراین زمانی که شما از ایران خارج می شوید و وارد کشور دیگری می شوید ملزم به رعایت قوانین کشور مقصد هستید و دیگر نمی توانید بر اساس قوانین کشور ایران رفتار کنید. اما در این بین جایگاه وکیل اتباع افغانی چیست؟

در مسائلی مانند پناهندگی، مهاجرت و … اتفاقاتی وجود دارد که خارج از مسائل و قوانین کشورها در جریان است. به بیان ساده تر مهاجرت یا پناهندگی اتفاقی است که فرد به واسطه آن از یک جامعه به جامعه دیگر گذر می کند. بنابراین نه قوانین کشور مبدا برای آن صادق است و نه قوانین کشور مقصد. در این بین این قوانین بین المللی است که حکمرانی می کند و نشان می دهد وضعیت این فرد چه خواهد شد. بنابراین بخش عمده ای از کارکرد وکیل اتباع افغانی را می توان مربوط به قوانین بین المللی دانست. در واقع در قوانین بین الملل خصوصی به مواد قانونی اشاره می کند که سعی شده است حقوق این افراد حفظ شود و در عین حال ضربه ای به کشور مبدا یا مقصد وارد نشود.

در واقع یک وکیل اتباع افغانی یا وکلایی که در این حوزه کار می کنند به خوبی می دانند که حقوق بین الملل خصوصی درست مانند یک قانون اساسی و قانون کلی است که روابط میان اشخاص با دولت ها را مشخص می کند. از این رو می توان گفت که این قانون بر تمامی قوانین دیگر مربوط به این حوزه ارجحیت دارد. این نکته است که باید به آن توجه داشته باشیم.

در واقع اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم زمانی که فردی به قصد مهاجرت یا پناهندگی کشور مبدا را درک می کند و از تابعیت آن می گذرد مادامی که تابعیت کشور مقصد را به دست نیاورده تحت قانون بین الملل خصوصی قرار دارد. در واقع مشخص می کند کشور مبدا و مقصد چه رفتارهایی باید نسبت به این فرد از خود نشان دهند. از این رو وکیل اتباع افغانی باید این قوانین را به درستی درک کند و انتظار می رود در گام اول مواد حقوق بین الملل خصوصی را برای موکل خود بررسی کند.

همچنین در خاطر داشته باشید که قوانین بین الملل – خصوصی یا عمومی – قوانینی کلی و یکتا برای تمام جوامع هستند که هر جامعه ای تحت این چارچوب می تواند قوانین بین الملل خود را تعریف کند. اما چارچوب اصلی همان قانون یکتا بین الملل عمومی و خصوصی است. این نکته ای است که وکیل اتباع افغانی به خوبی به آن واقف است.

وکیل اتباع افغانی در ایران

همانطور که گفتیم مسئله مانند مهاجرت تابع قانون کلی و یکتا قوانین بین الملل خصوصی انجام می شود و در ادامه بیان کردیم که این قوانین بر اساس نیاز داخلی و قانون اساسی خود جوامع و کشورها می تواند متغیر باشد. به بیان ساده تر هر جامعه و هر کشوری بر اساس قانون اساسی خود سعی می کند در دل چارچوب قوانین بین المللی عمل کند.

به طور مثال وکیل اتباع افغانی به خوبی می داند در ایران چه حقوقی برای اتباع افغانی یا دیگر اتباع در نظر گرفته شده است. این حقوق لزوما برابر با آن حقوقی نیست که سایر کشورها برای این دسته از خارجی ها در نظر گرفته باشند. همین موضوع در خصوص مجازات و جرم و … نیز صادق است.

به طور مثال معمولا مادامی که یک تبعه خارجی شهروندی کشور مقصد را دریافت نکرده به عنوان یک شهروند در این جامعه شناخته نشده، در صورت ارتکاب جرم، کشور مقصد او را به کشور مبدا باز می گرداند تا در کشور مبدا این فرد مجازات شود.

بنابراین این که چه حقوقی به اتباع خارجی داده می شود و این اتباع چگونه می توانند به عنوان شهروند ایرانی شناخته شوند قوانینی است که در حوزه داخلی تدوین می شود. همچنین یک تبعه افغان یا هر خارجی دیگر باید به این نکته واقف باشد که مادامی که در خاک ایران – کشور مقصد – حضور دارد باید تمامی قوانین آن را اجرا کند. این نکته بسیار مهمی است که معمولا در همان ابتدا وکیل اتباع افغانی آن را بیان می کند.

بنابراین از مجموعه این سخنان می توان به این نتیجه رسید که در ایران علاوه بر توجه به قوانین بین الملل خصوصی، قانون دیگری برای مدیریت و احقاق حقوق شهروندی اتباع خارجی مانند اتباع افغانی در عین رعایت حقوق جامعه وجود دارد. این قوانین مهمترین مواردی است که یک وکیل اتباع افغانی باید بر اساس آن دست به اقدامات لازم بزند. یعنی زمانی که شما از یک وکیل اتباع افغانی کمک می گیرید، انتظار می رود که این فرد بتواند بر اساس این دسته از قوانین تدوین شده در داخل کشور – تحت چارچوب قوانین بین الملل خصوصی – اقدام کند و حقوق موکل خود را زنده کند. حال در ادامه می خواهیم به این بخش از قوانین اشاره کنیم. قوانینی که وکیل اتباع افغانی به خوبی با آن ها آشناست.

وکیل اتباع افغانی و قوانین اتباع خارجی در ایران

به طور کلی اتباع افغان تحت قوانین اتباع خارجی در ایران است که برای اولین بار در سال 1310 تدوین و تصویب شده و طی سال های مختلف مانند سال 52 و 54 به آن مواردی اضافه شده است. بر اساس این قوانین مشخص می شود که یک فرد خارجی کیست و از چه حقوقی برخوردار خواهد بود.

بر اساس ماده 180 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی اتباع خارجی به 4 دسته تقسیم می شوند. این چاردسته عبارتند از گذرنامه، پناهنده، مهاجر و آواره. بنابراین یک وکیل اتباع افغانی در ابتدا باید سعی کند مشخص نماید موکل او در کدام دسته از این اتباع قرار می گیرد. زیرا قوانین وضع شده برای هر کدام از آن ها متفاوت است و مسیرهای مختلفی برای هر کدام از این ها در نظر گرفته شده است.

گذرنامه به حالتی گفته می شود که فرد با رعایت پروتکل های کشور مبدا و مقصد و بر اساس تشریفات قانونی اجازه خروج از کشور مبدا و اجاره ورود به کشور مقصد را پیدا می کند. این روش امن ترین و بهترین روش برای دولت ها محسوب می شود. زیرا همه چیز در بهترین حالت برای کنترل و پیگیری محسوب می شود. به بیان ساده تر در این روش همه چیز کاملا قانونی و مشخص است و کار افرادی مانند وکیل اتباع افغانی می تواند ساده تر باشد. توریست های گردشگری نیز در این دسته از اتباع خارجی قرار می گیرد.

مهاجر فردی است که بر اساس شرایط و تشریفات قانونی درخواست دریافت امتیاز شهروندی می کند. کشور مقصد – ایران – نیز با بررسی شرایط و فاکتور های مختلف این مسئله را قبول می کند. البته قبل از مفهوم شهروندی مسئله اقامت نیز مطرح است و فرد پیش از آن که شهروند کشور مقصد مانند ایران باشد تا چند سال به عنوان مقیم – مهاجر – شناخته می شود.

پناهنده کسی است که بر اساس شرایط خاصی نمی تواند در کشور خود زندگی کند. این مسئله می تواند ترس از شکنجه یا اعدام باشد. اگر فرد بتواند این ترس را ثابت کند و نشان دهد که جانش بر اساس شرایط و ویژگی های خاصی مانند اعتقادات در خطر است، به وی پناهندگی داده می شود. معمولا یکی از کارکرد های وکیل اتباع افغانی در این حوزه است. در واقع وکیل اتباع افغانی سعی می کند اثبات کند که موکل خود به عنوان یک خارجی که کشورش در جنگ به سر می برد جانش در خطر است و باید در کشور دومی پناهنده شود تا امکان ادامه حیات را از دست ندهد.

اما دسته آخر یا همان آواره به گروهی از اتباع خارجی گفته می شود که بر اساس شرایط بحرانی مانند جنگ امکان اقامت در کشور مبدا را ندارند، همچنین این افراد فرصت یا توانایی اثبات ترس وارد شده را ندارند. بنابراین چنین اتباعی بدون در نظر گرفتن شرایط و پروتکل های قانونی و بدون تشریفات قانونی اقدام به خروج از کشور مبدا و ورود به کشور مقصد می کنند. در این چنین شرایطی معمولا قوانین بین الملل خصوصی مداخله می کند و از کشورهای مقصد می خواهد تا در خصوص پذیرش این دسته از افراد اقدام کنند.

یک وکیل اتباع افغانی به خوبی می داند با توجه به شرایط جنگی که طی چند سال گذشته در کشور افغانستان حاکم بوده دو عنوان پناهنده و آواره مهمترین عناوین قانونی است که می توان در خصوص این اتباع به کار برد و می توان از این طریق دعوی های مد نظر را پیش برد. توجه داشته باشید که بخش مهمی از حقوق بین الملل خصوصی نیز به این دو عنوان اختصاص داده شده است. نکته ای که می تواند برای یک وکیل اتباع افغانی اهمیت بالایی داشته باشد.

وکیل اتباع افغانی به دنبال چه حقوقی است؟

همانطور که در ابتدا بیان کردیم یک وکیل اتباع افغانی در نهایت به دنبال دریافت حقوقی برای موکل خود است. در واقع هر تبعه خارجی چه در ایران و چه در سایر کشورها از حقوقی برخوردار هستند. در واقع حقوق بین الملل خصوصی دولت ها مکلف کرده تا اولین امکانات انسانی و مهمترین این امکانات را در اختیار این اتباع قرار دهد.

در قانون ایران این قوانین عبارتند از   ورود ،اسکان ،اخراج ، اشتغال ،آموزش ،بهداشت و درمان و روابط بین الملل. این ها  قوانین و حقوقی است که باید در مورد اتباع خارجی از جمله اتباع افغانی باید رعایت شود. به بیان ساده تر وکیل اتباع افغانی در تلاش است بر اساس این قوانین بتواند امکان آموزش برای اتباع افغانی در ایران را فراهم بیاورد و یا این که باعث شود یک فرد افغانستانی بتواند بدون دغدغه و بر اساس قوانین کشور در بنگاه اقتصادی مشغول به کار شود. زیرا این حقوق از جمله حقوق اولیه و مهمی است که در قانون به آن اشاره شده است.

بنابراین اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم یک وکیل اتباع افغانی موظف است در شش بخش حقوق موکل خود را به دست بیاورد. با توجه به کسرت مهاجرین و پناهندگان یا آوارگان افغانی در ایران متاسفانه رسیدن به این حقوق سخت شده است. چرا که جامعه ایران ظرفیت های خاص خودش را دارد و نمی تواند در جایی که برای نیروی کار خود نمی تواند شغل مناسبی پیدا کند و یا در ایجاد فضای آموزشی برای شهروندان خود نمی تواند به درستی عمل کند نمی توان انتظار داشت که به سادگی اجازه بدهد تا اتباع خارجی از این امکانات بهره ببرند. این تعارضی است که وکیل اتباع افغانی به خوبی با آن آشناست. این دسته از وکلا سعی می کنند بر اساس قوانین داخلی و قوانین بین الملل خصوصی به نوعی بخشی از این حقوق را پس بگیرند. در واقع همین سختی کار است که باعث شده است رفتن در این مسیر بدون کمک گرفتن از وکیل اتباع افغانی به هیچ نتیجه ای ختم نمی شود. این مسیری است که یک وکیل اتباع افغانی به خوبی می تواند از عهده آن بر بیاید و حقوق موکل خود را بگیرد.

البته یادتان باشد که ایران همواره سعی داشته است چه در دوره ریاست جمهوری قبلی و چه در دوران حکمرانی طالبان روابط خوبی با این کشور داشته باشد. از این رو معمولا دولت ایران با کمی مماشات سعی کرده است این حقوق را در اختیار اتباع افغانی قرار دهد. شاید همین توافق نامه بین دو دولت باعث شود وکیل اتباع افغانی بتواند کمی – تنها کمی – ساده تر سراغ احقاق این دسته از حقوق برود. نظر شما چیست؟

شکایت از یک تبعه افغانی

 اما بیایید یک روی دیگر کارکرد وکیل اتباع افغانی را بیان کنیم. سوال این است در صورتی که یک تبعه خارجی به عنوان خوانده به دادگاه احضار شود چه باید بکند؟ روی دیگر سوال این است که آیا امکان شکایت از یک تبعه خارجی مانند تبعه افغانی وجود دارد؟ پاسخ مثبت است.

به هر حال قوانین، جرم و مجازات برای انسان ها وضع شده است و یک افغانی یا هر تبعه دیگر نیز به عنوان یک فرد و یک انسان امکان اشتباه و انجام کار خلاف قانون را دارد. نکته ای که وجود دارد این است که بر اساس قوانین ایران، دادگاه ایران صلاحیت رسیدگی به این دسته از جرائم را دارد و می تواند یک تبعه خارجی مانند یک تبعه افغانی را به میز محاکمه در داخل کشور بکشاند.

در واقع شکایت و دادرسی از حقوق رسمی و مهم هر فرد در جامعه محسوب می شود. از این رو قانونگذار و دادگاه سعی کرده است بر اساس این موارد و بدون هیچ نگاه یک طرفی اقدام به بررسی دعوی و اعلام نظر کند. بنابراین دادگاه هایی که توانایی رسیدگی به جرایم اتباع خارجی را دارد درست مانند یک دادگاه عادی در کشور برگزار می شود و شما می توانید به کمک وکیل اتباع افغانی این کار را انجام دهید.در مواردی فرد به واسطه مصونیت سیاسی یا قانونی را نمی توان به دادگاه احضار کرد. در چنین شرایطی کشور مقصد از کشور مبدا می خواهد تا نسبت به تخلف صورت گرفته بررسی های لازم را انجام دهد و همچنین نتیجه نهایی را به کشور مقصد اعلام کند. این نکته بسیار مهمی است که باید در خصوص وکیل اتباع افغانی به آن توجه داشته باشیم. در واقع یکی از مهمترین کارکردهای وکیل اتباع افغانی به عنوان وکیل یک تبعه خارجی و افغانی این است که در دادگاه به عنوان مدافع از خوکل خود در برابر نگاه ها حفاظت و تا جایی که می تواند نسبت به اصلاح حقوق گفته شده اقدام کند.  این مهمترین کارکردی  است که تا به اینجا از وکیل اتباع افغانی صحبت شد.

انتظارات ما از یک وکیل اتباع افغانی

یک بار دیگر به متن بالا نگاه کنیم، قانون این اجازه را تمام انسان ها در تما نقاط جهان می دهد که در صورت لزوم از کشوری به کشور دیگر مهاجرت کنند. این مهاجرت می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. قانون بین الملل خصوصی سعی کرده است روابط میان اشخاص و دولت ها را به نحوی تنظیم کند که این مهاجرت و نقل و  انتقال انسانی میان کشورها و جوامع مختلف به بهترین شکل صورت بگیرد. بهترین شکل بدین معنی است که اساسا هم فرد مهاجر بتواند زندگی بهتری را با دریافت حقوق کامل انسانی داشته باشد و هم بدین معنی است که جامعه مقصد یا مبدا دچار عدم توازن و ضرر و زیان نشود. بر همین اساس می توان حدس زد که در کشوری مانند ایران که به عنوان یک کشور مهاجر پذیر برای همسایگان جنگ زده خود مانند افغانستان محسوب می شود، قوانینی بر اساس قوانین بین الملل خصوصی وجود دارد که مشخص می کند روند ورود، اسکان، اقامت، اعطای شهروندی، اخراج و رسیدن به حقوقی مانند آموزش و بهداشت و درمان چگونه خواهد بود. در این موقعیت است که وکیل اتباع افغانی می تواند کارکرد ویژه ای داشته باشد.

در واقع یک وکیل اتباع افغانی بر اساس دانش و تخصص خود در دو حوزه قوانین بین الملل خصوصی و قوانین مهاجرتی ایران سعی می کند بخش عمده ای از نیازهای اتباع خارجی و افغانی را برطرف کند. در واقع از یک وکیل اتباع افغانی این انتظار می رود که بتواند بر اساس این دسته از قوانین تمام حقوق مشخص شده را برای موکل خود زنده کند. اما با توجه به تعداد بالای مهاجران افغانی و به نوعی اشباع شدن ایران از پذیرش مهاجر – به خصوص مهاجر افغانی – دسترسی به این حقوق قانونی سخت و دشوار شده است. از این رو لازم است در کنار تخصص، وکیل اتباع افغانی تجربه کافی در این حوزه داشته باشد و بداند که باید از چه طرقی حقوق موکل یا موکلین خود را زنده کند. همچنین انتظار می رود یک وکیل اتباع افغانی بتواند در صورت مهیا بودن شرایط امکان گرفتن شهروندی را برای موکل خود فراهم بیاورد. البته با توجه به قوانینی که در این حوزه وجود دارد و با توجه به این که قوانین بین المللی سال هاست به افغانی های مهاجر این اجازه را داده تا به عنوان مقیم و در نهایت شهروند برخی از کشورهای اروپایی شناخته شوند، به نظر نمی رسد مسئله شهروندی برای این دسته از افراد چندان مطرح باشد. آن چیزی که اهمیت بالاتری در این برهه دارد رسیدن به برخی از نیازها و حقوقی است که هر شهروند ایرانی و هر تبعه خارجی باید از آن ها برخوردار باشد. به طور مثال داشتن امکان تحصیل از مهمترین حقوقی است که طی چند سال گذشته به صورت تق و لق اجرا شده است. انتظار می رود وکیل اتباع افغانی بتواند این مسئله را به درستی پیش ببرد.