نحوه و شرایط بازجویی از متهم
نحوه و شرایط بازجویی از متهم چگونه است؟ آیا می توان متهم را تحت سخت ترین شرایط قرار داد و از وی بازجویی گرفت یا برای بازجویی کردن متهم رعایت بعضی از قوانین و مقررات مهم هستند؟ اگر برایتان اهمیت دارد که از نحوه و شرایط بازجویی از متهم بیشتر بدانید تا پایان این مقاله را مطالعه کنید.
متهم فردی نیست که به دلیل اتهام وارد شده بر او، قانون خودش را محق بداند تا بدترین تادیب را سزاوارش کند. شاید در گذشته چنین مجازاتی بر متهم اعمال می شد و این اعمال خشونت و گاهی اعمال زور، به حدی بود که متهم وادار به اقرار کردن اعترافات دروغین میگشت. اما امروزه قانون حامی متهم است.
لذا در تمام کشورهای دنیا، برای متهم حق و حقوقی را در نظر میگیرند. این حق و حقوق متهم را انسان شناخته و اجازه نمیدهد تا عدالت در خصوص وی اعمال نشود. از اینرو رعایت حقوق متهم الزامی و حتی اجباری است.
حال اول بایستی بدانیم که بازجویی به چه معناست و اصلا چرا بازجویی صورت میگیرد؟
بازجویی در لغت به معنای پرسش و استفسار است. طبیعی است که وقتی جنایتی صورت می گیرد از متهم ( کسی که در مظان اتهام است) بازجویی صورت بگیرد و شخص بازپرس سوالاتی را از وی بپرسد. به هر حال اتفاقی افتاده و حالا صحت و سقم و ابعاد قضیه بایستی روشن شوند. لذا این یکی از مهم ترین و اصلی ترین مراحل تحقیقات قضایی می باشد که اجرای آن الزامی است. از اینرو بازپرس سوالاتی را می پرسد و متهم پاسخ هایی را ارائه می دهد تا در نهایت اتهام یا برائت از اتهام ثابت شود.
نحوه و شرایط بازجویی از متهم (3)
نحوه و شرایط بازجویی از متهم، تفهیم اتهام
یکی از اصلی ترین و کلیدی ترین مراحل نحوه و شرایط بازجویی از متهم، تفهیم اتهام می باشد. در واقع شخصی که در مظان اتهام قرار گرفته باید بداند که چرا و به چه جرمی در جایگاه متهم است. این موضوع هم باعث شفافیت می شود و هم اینکه به متهم کمک میکند تا متناسب با جرم صورت گرفته ادله ی مناسبی را ارایه نماید. بر اساس ماده 195 قانون آیین دادرسی کیفری: بازپرس پیش از شروع به تحقیق با توجه به حقوق متهم به وی اعلام می کند مراقب اظهارات خودش باشد. سپس موضوع اتهام و ادله آن را به شکل صریح به او تفهیم می کند و به او اعلام می نماید که اقرار یا همکاری موثر وی می تواند موجبات تخفیف مجازات وی را در دادگاه فراهم سازد و آنگاه شروع به پرسش می کند. پرسشها باید مفید، روشن، مرتبط با اتهام و در محدوده آن باشند. پرسش تلقینی یا همراه با اغفال، اکراه و اجبار متهم ممنوع است.
لازم به ذکر است در این مرحله متهم از حقی تحت عنوان حق سکوت برخوردار است و اما حق سکوت چیست؟
بر اساس ماده ۱۹۷ قانون آیین دادرسی کیفری: متهم می تواند سکوت اختیار کند. در این صورت مراتب امتناع وی از دادن پاسخ یا امضای اظهارات، در صورتجلسه قید می شوند.
ناگفته نماند که حق سکوت در سایه ی اصل برائت جای دارد. زمانی که شخصی در جایگاه متهم قرار میگیرد، همواره این پیشفرض وجود خواهد داشت که وی بری از گناه است. او هیچ وظیفه ای ندارد تا اتهام یا جرم وارد شده را از خود سلب نماید، او مجبور به دادن شهادت و یا حتی اعتراف به چیزی نیست و می تواند سکوت اختیار کند و در واقع این وظیفه ی قانون و بازپرس است که با جمع آوری مدارک و مستندات اتهام وارد شده را اثبات کنند. از اینرو یکی از مهم ترین ارکان نحوه و شرایط بازجویی از متهم، احترام به حقِ، حق سکوت برای متهم می باشد. بر اساس این اصل متهم نباید تحت فشار و یا شکنجه قرار بگیرد و اگر چنین اتفاقی صورت پذیرد، با حقوق متهم در تضاد خواهد بود و می تواند پیگیری قضایی شود.
نحوه و شرایط بازجویی از متهم (1)
نحوه و شرایط بازجویی از متهم، حضور وکیل مدافع
حق بهره بردن از یک وکیل نیز یکی دیگر از مهمترین مسائلی است که در ارتباط با نحوه و شرایط بازجویی از متهم مهم می باشد. حضور وکیل مدافع یکی از مهمترین مسائلی است که در ارتباط با بازجویی از متهم مهم قلمداد می شود. در قانون بعضی از کشورهای جهان متهم اجازه دارد که فقط در صورت حضور وکیل در جلسه ی بازجویی شرکت داشته باشد.
بر اساس ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری: با شروع تحت نظر قرار گرفتن، متهم می تواند تقاضای حضور وکیل نماید. وکیل باید با رعایت و توجه به محرمانه بودن تحقیقات و مذاکرات، با شخص تحت نظر ملاقات نماید و وکیل می تواند در پایان ملاقات با متهم، که نباید بیش از یک ساعت باشد ملاحظات کتبی خود را برای درج در پرونده ارائه دهد.
این ماده دارای تبصره ای نیز میباشد و تبصره ی آن به شرح زیر است:
تبصره ـ در جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی و همچنین جرائم سازمان‌یافته که مجازات آنها مشمول ماده(۳۰۲) این قانون است، در مرحله تحقیقات مقدماتی طرفین دعوی، وکیل یا وکلای خود را از بین وکلای رسمی دادگستری که مورد تایید رئیس قوه‌قضائیه باشند، انتخاب می‌نمایند. اسامی وکلای مزبور توسط رئیس قوه‌قضائیه اعلام می‌گردد.
سوالات مرحله ی بازجویی چگونه هستند؟
پاسخ های متهم به سوالات بازجو در صورتی از ارزش قانونی برخوردار خواهند بود که این استفسارات در چارچوب خاصی مطرح گردند و چنانچه بازجو بخواهد در این مورد با دست باز عمل نماید، این مرحله فاقد ارزش قانونی خواهد بود و حق شخصی که در مظان اتهام قرار دارد نیز تضییع خواهد شد.
بر اساس ماده 195 قانون: پرسشها باید مفید، روشن، مرتبط با اتهام و در محدوده آن باشند. پرسش تلقینی یا همراه با اغفال، اکراه و اجبار متهم ممنوع است. تبصره این ماده اینست که: وکیل متهم می تواند در صورت طرح سوالات تلقینی یا سایر موارد خلاف قانون به بازپرس تذکر دهد.
بازجویی از متهم شرایط و کیفیت خاص خودش را داراست، لذا این حق برای وی در نظر گرفته خواهد شد که او در آزادی کامل، بدون دستبند، بدون اعمال فشار، بدون تهدید و با آرامش خاطر به سوالات بازجو پاسخ دهد.
ماده ۴ قانون آیین دادرسی کیفری: اصل، برائت است. هرگونه اقدام محدود کننده، سالب آزادی و ورود به حریم خصوصی اشخاص جز به حکم قانون و با رعایت مقررات و تحت نظارت مقام قضائی مجاز نیست و در هر صورت این اقدامات نباید به گونه ای اعمال شوند که به کرامت و حیثیت اشخاص آسیب وارد شود.
کلام آخر اینکه بسیار لازم و ضروری می باشد که هر کسی از حقوق خودش حتی در جایگاه متهم مطلع باشد.
در این مقاله بصورت خلاصه از نحوه و شرایط بازجویی از متهم گفتیم. امید است که این مقاله برای شما کاربردی بوده باشد.
