ناشزه بودن به چه معناست؟
یکی از مهم ترین مسائلی که بر رابطه زناشویی و حقوق خانواده تأثیر می گذارد، ناشزه بودن می باشد. این مسئله از چنان اهمیتی برخوردار است که آیه ی 34 سوره ی نساء به تفصیل به آن پرداخته است. در پاسخ به این سؤال که ناشزه بودن به چه معناست؟ می توان گفت ناشزه اصطلاحی فقهی است و به معنای عدم تمکین و نافرمانی زوجین از انجام وظایف زناشویی می باشد. عدم تمکین به این معناست که هریک از زوجین نسبت به انجام تکالیف مشترک و تکالیف شخصی خود بی اعتنا باشد. در حقوق، ناشزه را بیشتر برای زنان به کار می برند. این در حالی است که نشوز در ارتباط با تکالیف مردان نیز احتمال تحقق یافتن دارد.
در این مقاله به دنبال پاسخی روشن به این سؤال هستیم که ناشزه بودن به چه معناست؟ و مجازات آن در قانون به چه صورت می باشد؟ تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
ناشزه بودن به چه معناست؟
گاهی این سؤال پیش می آید که ناشزه بودن به چه معناست؟ در حقیقت زن ناشزه، زنی است که از تمکین خاص و عام نسبت به شوهر خود سر باز می زند. البته این تعریف به معنای این نیست که ناشزه بودن تنها به زنان محدود می شود. بلکه در بسیاری از موارد مردان را نیز شامل می شود. به طور مثال مردی که به برقراری رابطه جنسی با همسر خود تمایلی نشان نمی دهد، طبق اصطلاح فقهی ناشزه می باشد. به عبارت دیگر هر مردی که بعد از ازدواج به وظایف خود نسبت به همسرش عمل نکند، مشمول اصطلاح ناشزه می باشد.
در حقیقت با جاری شدن عقد نکاح، زن و مرد حقوق و وظایفی نسبت به یکدیگر خواهند داشت. این وظایف از نظر قانونی نیز مورد تأیید بوده و عدم رعایت و بی اعتنایی نسبت به آن با عواقب و پیامدهایی برای زوجین همراه است. یکی از مهم ترین تکالیف زن و مرد نسبت به یکدیگر، تمکین می باشد. مطابق قانون، زن بعد از جاری شدن خطبه عقد موظف به تمکین از شوهر خود می باشد. این تمکین شامل تکالیف مشترک و تکالیف اختصاصی می باشد. تمکین عام یعنی پذیرفتن این که مرد ریاست تمامی امور زندگی را بر عهده دارد. تمکین خاص روابط زناشویی میان زن و مرد را در بر می گیرد. به طور کلی زن موظف به تمکین از شوهر خود می باشد و در صورت نافرمانی و عدم تمکین، ناشزه شناخته می شود.
شرایط ناشزه بودن
همان طور که اشاره کردیم، ناشزه بودن تنها به زنان محدود نشده و در بسیاری از موارد مردان را نیز شامل می شود. بنابراین برای پاسخ جامع به سؤال ناشزه بودن به چه معناست؟ می توان به شرایط ناشزه بودن اشاره کرد:
زن بدون داشتن دلیلی موجه از سکونت در منزل شوهر اجتناب ورزد.
اجتناب زن از انجام وظایفی که قانون و شرع بر عهده او قرار داده است.
زنی بدون رضایت و میل باطنی همسر خود به شغلی مخالف مصلحت و حیثیت خانوادگی اشتغال ورزد.
اجتناب زن از برقراری رابطه جنسی متعارف با مرد بدون داشتن دلیلی محکمه پسند.
نگاهی به شرایط نفقه زن ناشزه
به منظور پاسخ به سؤال ناشزه بودن به چه معناست؟ می توان به این موضوع اشاره کرد که نشوز بر زندگی زناشویی و روابط میان زن و مرد بسیار اثر گذار است. به این معنا که مطابق ماده 1108 قانون مدنی، اگر زنی بدون داشتن دلیلی مشروع، از انجام وظایف زناشویی امتناع ورزد، مشمول دریافت نفقه نمی باشد. باید خاطر نشان ساخت به موجب ماده 1085 و 1086 قانون مدنی، اگر زنی از شوهر خود تمکین نکند و مهریه او عندالمطالبه باشد، طبق قانون می تواند درخواست مهریه داشته باشد. به این صورت که بگوید تا مهریه خود را دریافت نکنم، تمکین نخواهم کرد. در چنین شرایطی، حتی با وجود عدم تمکین، زن مستحق دریافت نفقه می باشد. این مورد در قانون، حق حبس نامیده شده و دریافت آن بستگی به وضعیت مهریه دارد.
مهریه زن ناشزه چه شرایطی دارد؟
در حقیقت مهریه حق قانونی زن و تحت مالکیت او می باشد. بنابراین در صورت عندالمطالبه بودن می تواند در هر شرایطی نسبت به گرفتن آن اقدام کند. حال این سؤال مطرح می شود که در صورت ناشزه بودن زن، تکلیف مهریه او چه می شود؟ آیا به زن ناشزه مهریه تعلق می گیرد؟ پاسخ به این سؤال کاملا روشن است. به موجب ماده 1082 قانون مدنی، مهریه حق زن بوده و در هنگام عقد نکاح ایجاد می شود. به عبارت دیگر زن مالک مهریه بوده و حق هرگونه دخل و تصرفی در مهریه خود را دارد. بنابراین مرد موظف به پرداخت مهریه می باشد. به عبارت دیگر ناشزه بودن زن حق دریافت مهریه را از وی سلب نمی کند. زن در صورت عدم تمکین، نافرمانی و ناشزه بودن نیز مستحق دریافت مهریه می باشد.
ملاحظات قانونی ناشزه بودن چیست؟
در پاسخ به سؤال ناشزه بودن به چه معناست؟ تنها به یک پاسخ نمی توان اکتفا نمود. نشوز تأثیرات بسیاری بر روابط میان زن و مرد می گذارد. همان طور که اشاره کردیم عدم تمکین و ناشزه بودن در ارتباط مستقیم با یکدیگر می باشند. در حقیقت اگر زن از انجام وظایف زناشویی اجتناب نماید، مرد می تواند با مراجعه به دادگاه او را به انجام وظایف زناشویی ملزم و حق نفقه را از او ساقط نماید. هم چنین مرد می تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای صدور گواهی عدم سازش نموده و به دنبال طرح دعوی طلاق باشد. و در نهایت با کسب اجازه از دادگاه خانواده، امکان ازدواج مجدد برای او فراهم می شود.
اما در صورتی که مرد از انجام وظایف زناشویی خود امتناع ورزد، زن می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده مرد را ملزم به انجام وظایف خود نماید. و اگر مرد بر عدم تمکین خود اصرار ورزیده و زندگی را برای زن دشوار سازد، زن می تواند با استناد به این موضوع از دادگاه تقاضای طلاق نماید.
