مجازات مشارکت در قتل
جرم قتل به هر شیوه ای که از سوی مجرمین انجام شود باید متحمل مجازات مشارکت در قتل شد. در قانون ایران و طبق احکام اسلامی شرکای جرم یا باید محکوم به قصاص شوند و یا متحمل پرداخت دیه و تحمل حبس شوند. اما مجازات مشارکت در قتل بستگی به نوع قتل و مشارکت شخص یا اشخاص در انجام جرم قتل دارد و در سه حالت فوق صورت می گیرد. اما مشارکت در قتل به چه معنی است؟ چه فعلی را مشارکت در جرم می دانند؟ مصادیق مشارکت در قتل چیست؟ آیا مشارکت در قتل عمد یا غیر عمد و مجازات هر یک یکسان است؟ چه شرایطی باید وجود داشته باشد تا معاونت یا مشارکت در قتل مشخص شود؟ مجازات مشارکت در قتل طبق قانون چیست؟ در ادامه این مقاله به تمامی این سوالات و سوالات دیگر پاسخگو خواهیم بود.
مشارکت در قتل چیست؟
منظور از مشارکت در قتل این است که شخص یا اشخاص دخالتی مستقیم در عمل مجرمانه داشته باشند و برای قتل مقتول با یکدیگر همکاری نموده اند. به زبان ساده تر کسی به عنوان شریک جرم شناخته می شود که قبل از وقوع جرم یا همزمان با وقوع آن با قاتل همکاری نموده است و عمل و همکاری او نیز باعث کشتن فرد شود. فراهم کردن ابزار قتل یا فراهم نمودن شرایط جرم چه با زور و تهدید یا به صورت دلخواه یا آگاهانه باشد و به قاتل یا فاعل اصلی جرم مساعدت رسانده است تا عمل قتل را مرتکب شود به عنوان معاون جرم شناخته و مجازات می شود. معاونت در جرم را شاید بار ها شنیده باشید و شاید آن را هم معنی مشارکت در جرم بدانید اما لازم به یادآوری است که معنی معاونت با مشارکت متفاوت است. مشارکت به معنی دخالت مستقیم در امر مجرمانه می باشد و عمل مجرمانه به همه شرکای جرم تعمیم داده می شود و همه شرکای جرم به نسبت شرکت محکوم به تحمل مجازات می شوند.
مصادیق مشارکت در قتل
برای تعیین مجازات مشارکت در قتل ابتدا باید مشارکت در جرم را اثبات کرد. مصادیق و شرایطی که قانون گذار مشخص کرده است برای اثبات مشارکت در اعمال مجرمانه است و باید این موارد و مصادیق اثبات شوند.
مجازات مشارکت در قتل زمانی تعیین می شود که مشارکت در قتل به صورت مستقیم باشد. یعنی به نحوی در عملیات مجرمانه قتل دخالت مستقیم داشته باشد مثل آنکه او هم به مقتول ضربه ای وارد کرده باشد و این ضربه باعث قتل مقتول شود.
دخالت و یا عمل شریک جرم باید منجر به کشته شدن مقتول شود و با مرگ وی مرتبط باشد و عمل مشترک دو یا چند نفر باعث مرگ مقتول شود یعنی ضربات شرکای جرم باعث کشته شدن آنها باشد.
اقرار کردن به مشارکت در قتل نیز یکی از راه های اثبات است.
وجود شاهدین و شهادت دادن آنان بر حضور کسی یا کسانی در صحنه جرم و ارتکاب اعمال مجرمانه از دیگر راه ها و مصادیق اثبات مشارکت در جرم است.
در حالت کلی زمانی که شریک جرم از روی آگاهی و علم به قتل نفس مقتول اعمال را مرتکب می شود و علم بر اینکه عمل خود جرم است و پیامد هایی دارد آن را انجام می دهد. همچنین داشتن قصد و سوء نیت از انجام عمل و مشارکت در عملیات اجرایی نیز نشان از مشارکت در قتل است. پس قصد و نیت در اثبات مشارکت در قتل بسیار مهم است. عملیات اجرایی از نظر قانون به تمام فعالیت های گفته می شود که شخص در وقوع و قبل از جرم به قصد کشتن مقتول آن را انجام می دهد.
مجازات مشارکت در قتل (1)
انواع مجازات مشارکت در قتل کدام است؟
طبق قانون و پیش بینی های قانون گذار در مورد قتل نفس، قتل به دو صورت عمدی و غیر عمدی یا شبه عمد صورت می گیرد.
قتل عمدی؛ در قتل عمد شخص یا اشخاص به قصد کشتن و قتل مقتول کار هایی را انجام می دهند و در نهایت منجر به کشته شدن مقتول خواهد شد و این اشخاص با سوءنیت و عمد و آگانه به قتل نفس شخص مرتکب می شوند. پس نیت و قصد در کشتن و قتل عمد مهم است.
قتل شبه عمد یا غیر عمد؛ در این نوع از قتل فاعل یا قاتل قصد کشتن مقتول را ندارد اما اعمال کشنده را انجام می دهد مانند رانندگی با سرعت خیلی زیاد که منجر به کشتن عابر پیاده شده است و قاتل قصد کشتن او را نداشته است اما در نهایت منجر به قتل کسی شده است. در برخی موارد نیز قاتل نه اعمال کشنده را انجام داده است و نه قصد کشتن شخصی را داشته است مانند تیراندازی به قصد شکار اما کمانه کردن تیر به شخص دیگر باعث کشته شدن وی خواهد شد که در این حالات قتل غیر عمد محسوب می شود و مجازات های آنان با قتل عمد قطعا متفاوت خواهد بود.
مجازات مشارکت در قتل در قتل عمد و غیر عمد
در مطلب فوق عنوان کردیم که مجازات مشارکت در قتل بستگی به نوع قتل مرتکب شده دارد. کسانی که مرتکب به انجام قتل عمد شده اند ولی دم یا وکیل آنها می تواند تقاضای حکم قصاص را برای قاتلین داشته باشد و در صورتی که مشارکت اثبات شود مجرمین قصاص خواهند شد اما اگر برای دادگاه محرز شود که یک نفر قاتل اصلی بوده است و دیگری یا دیگران معاون در قتل بوده اند نه مشارکت در قتل، حکم به قصاص قاتل اصلی صادر می کند و برای معاونین قتل نیز دیه و حبس تعزیری مشخص می شود. اما اگر مشارکت قاتلین برای دادگاه محرز شد حکم آنان قصاص خواهد بود مگر در صورت گذشت ولی دم از اجرای حکم که اجرای آن متوقف می شود البته اگر مدعی العموم شاکی قاتلین نیز باشند حکم طبق نظر قانون و قوه قضاییه صادر می شود. اما چنانچه دادگاه حکم بر قتل غیر عمد دهد مجازات مشارکت در قتل نیز در حالت قتل غیر عمد اعمال می شود. حکم صادره به محکوم شدن مجرمین به پرداخت دیه و سهم هر یک از آنان در پرداخت می باشد و چنانچه با نظم عمومی مغایرت داشته باشد علاوه بر پرداخت دیه محکوم به حبس تعبیری نیز خواهند بود.
