حقوق متهم در دادسرا
کلیات حقوق متهم
برای بررسی حقوق متهم در دادسرا باید بدانیم که در رویه دادرسی کیفری طرفین دعوی دارای حقوقی هستند که مراجع قضایی باید ان ها را رعایت بکنند تا بتوان جلوی رسیدگی های غیر قانونی را بگیرند. برای این که حقوق فرد تحقق یابد، نیاز می باشد به ۲ امر توجه داشته باشیم در ابتدا امنیت افراد در برابر هر تعرض غیرقانونی تضمین بشود و همچنین امنیت شهروندان بر اساس حفظ حقوق و آزادیهای افراد تضمین میشود. افراد باید به حقوق مادی و معنوی هم احترام بگذارند؛ همچنین دولت باید نقش خود را در زمینه ایجاد امنیت برای مردم از طریق وضع قانون به خوبی ایفا بکند. دولت موظف است به حقوق و آزادیهای شهروندان تعرض نکند.
بنابر حقوق متهم در دادسرا اصل بر این است که کسی مرتکب جرمی می شود در ابتدا بیگناه فرض شود بنابراین در ابتدا امر فرد مجرم نیست. مطابق قانون اساسی و همچنین در مواد میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و اعلامیه جهانی حقوق بشر باید مجرمیت فرد محرز شود. از دسته موارد حقوق متهم در دادسرا این است که برای کشف کردن جرم و انجام دادن تحقیقات باید براساس قانون باشد. با توجه به اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها، اشخاص را زمانی میتوانیم مجازات بکنیم که در قانون برای ان عمل، مجازاتی یا اقدامات تأمینی در نظر گرفته شده باشد.
حقوق متهم در دادسرا (1)
حقوق متهم در دادسرا
فردی که مطابق قانون ایین دادرسی کیفری متهم شناخته میشود در دادسرا دارای یک سری حقوق می باشد که باید ان ها رعایت بشود.
بنابر ضرورت عقلی یکی از موارد حقوق متهم در دادسرا زمانی می باشد که مامور بخواهد متهم را جلب بکند. متهم حق دارد از مامور مدارک شناسایی وی و همچنین دستور قضایی که به موجب ان می خواهند وی را دستگیر بکنند مطالبه بکند. متهم باید بداند که هیچ ضابطین دادگستری نمیتواند بدون مجوز قضایی به منزل وی وارد شود و ان جا را بازرسی بکند. این مورد را به صراحت در مواد 96 و 97 قانون آیین دادرسی کیفری بیان میکند. یکی از موارد حقوق متهم در دادسرا احضار کردن متهم است که باید از طریق احضار نامه باشد و از طرق دیگر امثال تلفن امکان پذیر نمی باشد. قابل ذکر است معمولا قبل از احضار نمی توان متهم را جلب کرد. برای این که بتوان متهم را جلب کرد باید در روز انجام شود مگر در موارد خاص.
با توجه به بندهای 4 و 5 ماده واحده قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی متهم حق دارد که توقع داشته باشد مراجع قضایی با احترام با او رفتار بکنند. قابل توجه است از حقوق متهم در دادسرا این است که ضابطان دادگستری حق ندارند فرد متهم را بازداشت بکنند مگر مرتکب جرم مشهود شده باشد و در نهایت باید به مقام قضایی اطلاع بدهند. با این حال متهم باید ظرف 24 ساعت از اتهام خود مطلع شود.
بعد از ان که مامور متهم را دستگیر کرد حقوق متهم در دادسرا در مرحله ی بازجویی این می باشد که متهم بخواهد خانواده وی را از وضعیتش مطلع بکنند تا در صورت لزوم برای او وثیقه یا کفالت جهت آزادی او اماده بکنند. این مورد در قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی بیان شده است. همچنین از حقوق متهم در دادسرا این مورد است که از قاضی دادسرا تقاضا بکند برای وی تفهیم بکند به چه اتهامی و دلایلی جلب شده است چرا که بنابر قاعده تفهیم اتهام، متهم حق دارد قبل از شروع تحقیقات از ماهیت جرمی که مرتکب شده و بابت ان بازداشت شده است مطلع شود تا بتواند از خود دفاع بکند.
قانون آیین دادرسی کیفری در مواد 185 و 186 بیان کرده است که از حقوق متهم در دادسرا این است که فرصت داشته باشد وکیل خوب انتخاب بکند یا با وکیل خود ارتباط پیدا بکند. متهم حق دارد به همراه یک وکیل نزد مقام تحقیق کننده برود. قابل توجه است که باید تحقیقات در حضور وکیل باشد مگر مواردی باشد که بازپرس حضور وکیل را ضروری نداند که برای این امر باید دادستان تصویب بکند و در نهایت باید اجازه این کار را از دادگاه صالح کسب کرد. مطابق بند سه ماده چهارده میثاق از حقوق متهم در دادسرا این است که در صورتی که فرد برای خود وکیل انتخاب نکند دادگاه برای شخص، وکیل تعیین میکند که هزینه ای برای متهم ندارد و نیاز نیست حق الوکاله پرداخت بکند.
مطابق ماده 147 قانون آیین دارسی کیفری در صورتی که برای متهم قرار بازداشت در نظر گرفته شود حقوق متهم در دادسرا اعتراض کردن نسبت به قرار بازداشت به مدت ۱۰ روز می باشد. در این صورت مرجع بالاتر در وقت فوق العاده به آن رسیدگی میکند. بر اساس تبصره ماده 13 و ماده 137 قانون آیین دارسی کیفری در شرایطی که قرار التزام یا کفالت یا وثیقه برای متهم صادر شد وی میتواند کفیل متمکنی را معرفی بکند یا وثیقه ای را تودیع بکند و در این صورت سریع ازاد گردد. در صورتی که متهم به طور غیرقانونی بازداشت شود می تواند مطابق بند 5 ماده 9 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی از مراجع ذی نفع جبران خسارت مطالبه بکند. مطابق بند پنج ماده نه میثاق بسیاری از کشورها جبران خسارت افرادی را که در بازداشت یا حبس بوده و بعداً بیگناه شناخته شده و برائت حاصل کرده‌اند، پذیرفته اند. قابل ذکر است هر گونه تصمیمی که برای متهم گرفته می شود از جمله قرار ها، ابلاغ و تفهیم کردن ان ها از حقوق متهم در دادسرا می باشد.
بر اساس ماده 5 اعلامیه جهانی حقوق بشر هیچ شخصی را نمی توان شکنجه کرد. همچنین نمی توان فردی را بدون رضایتش تحت آزمایشهای پزشکی قرارداد. درصورتی که در زمان ارتکاب جرم متهم مجنون بشود در صورت ضرورت و بنا بر نظر پزشک قانونی میتوان متهم را به مراکز درمانی منتقل کرد.
فرد متهم میتواند از قاضی دادسرا بخواهد که از شاهد های شاکی سوال هایی را بپرسد تا شاید بی گناهی اش ثابت بشود. در نهایت پس از به پایان رسیدن مرحله تحقیقات مقدماتی متهم می تواند پرونده خود را مطالعه بکند.
در جرایم تعزیرات ۶ تا ۸ در صورتی که شاکی نداشته باشد یا گذشت کرده یا جبران خسارت کرده یا موافقت بزه دیده را گرفته باشد یا در مدت معینی ترتیب پرداخت آن را داده باشد همچنین متهم سابقه محکومیت مؤثر کیفری نداشته باشد دادستان بعد از موافقت متهم با گرفتن یک تأمین متناسب، مجازات را به مدت ۶ ماه تا ۲ سال تعلیق بکند.
مطالب مرتبط:
