جرم ممانعت از حق در ملک مشاع
بررسی جرم ممانعت از حق در ملک مشاع
دعوای ممانعت از حق برای احترام به حق مالکیت افراد بر منافع شان بیان شده است که در این متن در مورد جرم ممانعت از حق در ملک مشاع و ابعاد مختلف آن بحث خواهیم کرد. ماده 159 قانون آیین دادرسی مدنی در مورد دعوی ممانعت از حق بحث می کند و تقاضای فردی را مطرح می کند که حق ارتفاق یا انتفاع خودش را در ملک دیگری درخواست نماید. مفهوم ممانعت از حق بدین معناست که اگر شما در ملکی دارای حقوقی هستید و فرد دیگری به هر دلیل و به هر صورتی مانع استفاده و بهره برداری شما از حقوق تان می شود، در واقع جرم ممانعت از حق در ملک مشاع صورت گرفته است و هم به صورت حقوقی و هم به صورت کیفری قابل پیگرد قانونی است. جرم ممانعت از حق در ملک مشاع، یعنی ملکی که مالک دارای حق انتفاع و یا ارتفاق در آن ملک است و شریک او در آن ملک مانع حقش شده است. برای درک بهتر این موضوع بهتر است با دو مفهوم حق ارتفاق و حق انتفاع آشنا شوید.
جرم ممانعت از حق در ملک مشاع و حق ارتفاق و حق انتفاع
برای معرفی بهتر جرم ممانعت از حق در ملک مشاع بهتر است ابتدا حق انتفاع و حق ارتفاق را بشناسیم.
حق انتفاع یعنی حقی که به موجب آن فرد می تواند از ملکی که در آن مالکیت ندارد، استفاده نماید. بدین معنا که اگر فرد در ملک شخص دیگری سکونت داشته باشد، حق انتفاع به معنای حق سکنی است. حال مفاهیم دیگری مانند حق عمری و حق رقبی نیز در مورد حق انتفاع مطرح می شود. برای مثال در مورد آپارتمانی که مالک آن پدری است که به فرزند خود بیان می کند اگر ازدواج نمایی به مدت 5 سال می توانی از آپارتمانی استفاده کنی، در این مثال حق انتفاع برای فرزند در استفاده از آپارتمان به مدت 5 سال است ولی مالکیت این ملک به فرزند منتقل نشده و هم چنان در مالکیت پدر می باشد.
مفهوم حق ارتفاق به معنای حقی است که برای فرد در ملک شخص دیگر ایجاد می شود مثل حق شرب، حق مجرا، حق عبور که این حقوق از گذشته وجود داشته است.
ملک مشاع هم ملکی است که مالکیت آن بین دو یا چند نفر مشترک باشد. مالکین مشاعی در ملک مشترک هستند و متصرفات آن ها مشخص نیست. مشاع در مقابل واژه ی مفروز قرار دارد.
جرم ممانعت از حق در ملک مشاع (2)
آشنایی با جرم ممانعت از حق در ملک مشاع
جرم ممانعت از حق در ملک مشاع اهمیت بسیار زیادی برای قانون گذار داشته است، به نحوی که هم از نظر کیفری و هم از نظر حقوقی می تواند مورد بررسی قرار گرفته و رسیدگی شود.
به طور کلی اگر فردی در ملک شخص دیگر دارای حقی است، فرد نمی تواند با بهره گیری از حقوق مالکانه خود به دیگری ضرر برساند و بدین ترتیب با حق ارتفاق و انتفاع فرد مورد حمایت قانون قرار می گیرد و جرم ممانعت از حق در ملک مشاع قابل پیگیری خواهد بود.
شرایط پیگیری حقوقی جرم ممانعت از حق در ملک مشاع
برای طرح دعوی ممانعت از حق در ملک مشاع باید شرایطی وجود داشته باشد که در ادامه به بیان و بررسی این شرایط می پردازیم.
در این دعوی باید اثبات گردد که حق انتفاع و حق ارتفاق در مورد ملک موضوع دعوی پیش از ممانعت از حق وجود داشته است و شخص به صورت غیر قانونی و بدون در نظر داشتن اجازه ی صاحب حق، مانع استفاده از حقوق قانونی اش شده است.
جرم ممانعت از حق فقط در اموال غیر منقول قابل طرح است و در مورد اموال منقول مانند اتومبیل نمی توان طرح دعوی ممانعت از حق نمود.
جرم ممانعت از حق در ملک مشاع (1)
شیوه ی رسیدگی به جرم ممانعت از حق در ملک مشاع به چه صورت است؟
ماده ی 12 قانون آیین دادرسی مدنی در مورد کلیه ی دعاوی مربوط به اموال غیر منقول مانند دعوی مالکیت، ممانعت از حق، مزاحمت، تصرف عدوانی و … بیان می کند که دادگاه صالح در اقامه ی دعوی و رسیدگی، دادگاهی است که مال غیر منقول در حوزه ی آن قرار گرفته است هر چند که خوانده ساکن آن حوزه نباشد.
در دعوی ممانعت از حق در صورتی رای دادگاه به نفع خواهان می شود که قاضی احراز نماید که ملک موضوع دعوی و تصرف شده به صورت عدوانا توسط خوانده ممانعت از حق شده است. ممکن است قبل از دعوی ممانعت از حق، تقاضای صدور دستور موقت صورت بگیرد، در این صورت اگر دادگاه دلایل فرد را موجه تشخیص بدهد، با صدور قرار دستور موقت مانع از ادامه ی جرم ممانعت از حق در ملک مشاع خواهد شد. اگر بعد از اقامه ی دعوی، دادگاه رای بر ممانعت از حق صادر نماید، مرجع صادر کننده ی رای از طریق ضابطین دادگستری، رای صادره را اجرا می کنند و درخواست تجدید نظر، مانع از اجرای رای صادره ی دادگاه بدوی نخواهد شد. اگر رای دادگاه بدوی در مرحله ی تجدید نظر رد گردد، دادگاه بدوی از طریق ضابطین قضایی اش، حکم را به حالت قبل از اجرا اعاده خواهند داد.
مجازات جرم ممانعت از حق در ملک مشاع
بر اساس ماده ی 690 قانون مجازات اسلامی، ممانعت از حق در صورت اثبات جرم شناخته شده و مجازات آن از 15 روز الی 6 ماه حبس و رفع ممانعت از حق و بازگشت شرایط به حالت قبل خواهد بود. حبس مطرح شده در مجازات جرم ممانعت از حق در ملک مشاع از نوع درجه ی 6 است و صدور این حکم برای فرد به منزله ی سابقه ی کیفری نیست. این حبس امکان تعلیق و یا تبدیل نیز دارد و می تواند جزای نقدی جایگزین حبس شود. جرم ممانعت از حق در ملک مشاع قابل گذشت بوده و چنانچه شاکی گذشت نماید، تعقیب و مجازات متوقف خواهد شد.
ارکان جرم ممانعت از حق در ملک مشاع به چه صورت است؟
سابقه ی انتفاع فرد مشخص شود. (این امر توسط استشهادیه ی محلی امکان پذیر است.)
ملک مشاع است و شاکی باید دارای حق ارتفاق و یا انتفاع در همان ملک باشد.
وجود مانع در استفاده و بهره برداری از ملک مشاع
ممانعت از حق توسط متشاکی به صورت عدوانا صورت گرفته باشد.
