تملک املاک
تملک املاک که توسط ارگان های دولتی و شهرداری ها انجام می گیرد. همگی در جهت رفاه و آسایش و همچنین حفظ فضای طبیعی و فرهنگی سطح شهر و سایر موارد می باشد. بنابراین در بسیاری مواقع دستگاه های مختلف و یا شهرداری ها اقدام به خرید ملک شهروندان می کنند.
تملک املاک چیست؟
تملک املاک به حالتی گفته می شود که مالی، امکان اختصاص یافتن به شخص و یا دستگاهی را داشته باشد. در این صورت لازم نخواهد بود تا مال مورد نظر مالک بالفعل داشته باشد بلکه امکان انتقال و اختصاص کافی می باشد و یا امکان نقل و انتقال آن وجود داشته باشد و همچنین بتوان آن را به پول تبدیل کرد و در اصطلاح نفع داشته باشد. آخرین ویژگی این است که مالکیت اموال باید یک هدف منطقی عقلانی داشته باشد.
چگونگی تملک املاک توسط شهرداری ها؟
قبل از شرح تملک املاک توسط شهرداری ها باید گفت که شهرداری های سراسر کشور دارای حقوق مستقلی می باشند. به طوری که دارای صلاحیت های ویژه و اعتباری جدا و مستقل می باشند. در نتیجه از حق مالکیت برخوردار می باشند. همچنین این نهاد می تواند موسساتی وابسته به خود را تاسیس و اداره نماید. اما باید این نکته را مد نظر داشت که شهرداری ها با هدف های مختلف و متعدد خدماتی ارزنده در جهت رفاه و رفع نیازها و احتیاجات عمومی و همچنین با حفظ موجودیت خود بخصوص برای تامین و حفظ و ارتقا بخشیدن به فضای فرهنگی و فیزیکی شهر، می تواند اموال مورد نیاز خود را تامین نماید.
نکته: مالکیت شهرداری ها به دو صورت می باشند. اول مالکیت و تملکات شخصی و دیگری عمومی هستند. در مالکیت شخصی تمامی اموال مربوط به خود شهرداری ها بوده و حق هرگونه دخل و تصرفی در آن ها از طرف شهرداری ها وجود دارد. در تملکات عمومی تمامی اموال و دارایی هایی مانند فضاهای سبز سطح شهر و اماکن فرهنگی و ورزشی تحت نظارت شهرداری ها می باشند اما تمامی افراد حق استفاده و بهره بردن از آن ها را خواهند داشت.
تملک املاک (2)
شرایط و تشریفات قانونی برای تملک املاک
برای اجرای تملک املاک توسط دولت و شهرداری ها شرایط و تشریفاتی وجود دارد که افراد ملزم به رعایت آن خواهند شد:
۱: باید نیاز دستگاه های اجرایی کاملا محرز و معلوم باشد و همچنین طرح مورد نظر به تصویب رسیده باشد. یکی از مهم ترین و اساسی ترین شرایطی که در این باره وجود دارد، به تصویب رسیدن طرح مصوب در زمینه مورد نظر است. کاربردهای متعدد و مختلفی در تمام نقشه های جامع و کلی شهری وجود دارند که کاربردها حق تملک قهری را برای دستگاه های اجرایی دولت و شهرها به وجود خواهند آورد. اگر طرح های آبادانی و عمرانی شهری در دست بررسی و تحقیق باشد و یا این که در مراحل پایانی تغییر کاربری انجام نگرفته باشد نمی توان مدعی شد که طرح مصوب ایجاد شده باشد و یا به تصویب مقام اجرایی دستگاه رسیده است. لازم به ذکر است که عملیات مربوط به مالکیت اموال و اراضی باید در یک محدوده زمانی معین و مشخص انجام بگیرد.
۲: اعتباری برای آن تامین و در نظر گرفته باشد. طبق لایحه قانونی چگونگی خرید و مالکیت اموال و اراضی در جهت اجرای برنامه های عمرانی و آبادانی و همچنین عمومی و نظامی دولت مصوب سال ۱۳۵۸و همچنین چگونگی تقویم ابنیه، اموال مورد احتیاج و نیاز شهرداری ها به تصویب رسیده سال ۱۳۷۰، پرداخت نمودن هزینه اموال و ابنه و حقوق واقع شده در تمام طرح های مصوب شده ضروری می باشد.
۳: اموال دولتی و ملی وجود نداشته باشد.
ماده ۱۱لایحه قانونی نحوه خرید و غیره.
تبصره ۱ ماده ۲۲ لایحه قانونی نحوه خرید و غیره.
۴: تمام مواد قانونی باید رعایت شده باشد. لازم است دستگاه های دولتی و اجرایی در طول مدت زمانی که قانون برای آنان تعیین کرده است اقدام به خرید و مالکیت اموال و اراضی نمایند. در همین رابطه بر طبق قانون تعیین تکلیف اموال و املاک که در طرح های دولتی و شهرداری ها که در سال ۱۳۶۷به تصویب رسیده است بعد از اعلام رسمی وجود طرح مورد نظر، باید در طول مدت ۱۸ ماه نسبت به، به سرانجام رساندن معامله و همچنین انتقال اسناد رسمی و پرداخت نمودن هزینه و بهای ملک بر طبق قانون اقدام شود.
۵: طبق تبصره ۴ ماده واحده قوانین چگونگی تقویم ابنیه، املاک و اراضی مورد نیاز و نظر شهرداری ها که در سال ۱۳۷۰ به تصویب رسید. هر زمان مالک و یا مالکان فرد مورد اعتماد و کارشناس مورد نظر خود را در مدت کم تر از ۳۰ روز از زمان اعلام تاریخ صدور ابلاغ کتبی از طرف دستگاه مورد نظر معرفی نمایند. دادگاه شهر محل قرارگیری ملک در کمتر از ۲ هفته شخصی را به عنوان کارشناس تعیین خواهد کرد.
نکته: در صورتی که دستگاه اجرایی بعد از اعلام نظر دادگاه و صدور رای از اجرای طرح ارائه شده خودداری نماید، مالک قبلی ملک می تواند نسبت به استرداد ملک خود اقدام نماید. هرچند در این باره راه و روش مشخصی وجود ندارد و در اغلب اوقات تلاش برای پس گرفتن مال بی نتیجه خواهد بود اما امکان دارد به دلیل منتفی شدن طرح معامله نیز باطل اعلام شود.
تملک املاک (3)
طرح جامع شهری در خصوص تملک املاک
همان طور که قبلا ذکر شد برای تملک املاک توسط دستگاه های دولتی و شهرداری ها باید تحت شرایط خاص اقدام نمایند. بنابراین در زمان چنین اقدامی باید طرح جامع شهری را در نظر بگیرند. طرح جامع شهری شامل طرح های بلند مدتی می شوند که در آن چگونگی استفاده از اراضی و املاک و همچنین منطقه بندی زمینه های مختلف مانند منطقه مسکونی، بازرگانی، تاسیسات و تجهیزات و تسهیلات و همچنین مناطق اداری کشاورزی و سایر نیازمندی های عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی مانند فرودگاه ها، بنادر و ترمینال ها تعیین می شود.
مقررات و نکات و همچنین ضوابط مربوط به کلیه موارد ذکر شده و مقررات مربوط به حفظ آثار و بناهای طبیعی و تاریخی، تهیه و تنظیم خواهد شد. طرح های در نظر گرفته شده گاهی بر حسب ضرورت قابل تغییر می باشند. مثلا برای ساخت یک بزرگراه و یا اتوبان، شهرداری مجبور به خرید چندین واحد مسکونی خواهد شد و آن ها را به تملک و مالکیت خود در خواهد آورد.
